Ceann Faoladh mac Colgan
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Bás | 682 |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | monarc  |
Rí na gConnacht de chlann Uí Bhriúin ba ea Ceann Faoladh mac Colgan (Sean-Ghaeilge Cenn Fáelad mac Colgan (bás 682[1]). Ba bhall den ghéag darbh ainm Uí Bhriúin Seola, lonnaithe thart timpeall ar Thuaim, Contae na Gaillimhe. Is é an chéad duine den ghéag seo luaite sna hannála.
Feictear Ceann Faoladh sin chéad uair sa bhliain 653, nuair a maraíodh chomhghuaillí Uí Fhiachrach Aidhne, Marcán mac Tomaini, rí Uí Mhaine, ag troid in Iarthair Seola ag Ceann Faoladh féin agus Máenach mac Báethíne. I nAnnála na gCeithre Máistrí, deirtear go raibh Máenach ina thaoiseach Uí Bhriúin.[2]
Déantar trácht ais ar Cheann Faoladh dá bhliain 663 , nuair a insítear i nAnnála Tiarnaigh go ndearnadh rí Chonnacht de, i gcomharbacht ar Ghuaire Aidhne (bás 663). Feictear é fosta sna ríliostaí mar rí tar éis Ghuaire.[3] Maítear sa Chronicum Scotorum ámh go raibh Muirchertach Nár mac Guairi ina rí Chonnacht sa bhliain 668.[4] The annals also mention a certain Dub-Indracht mac Dúnchada as king of the Uí Bhriúin of Mag nAí sa bhliain 666.[5][6]
Luaitear Ceann Faoladh don uair dheireanach sa bhliain 682, nuair a deirtear gur maraíodh é ag Ulcha Dearg ua Caillidhe de Conmhaicne Cuile,[7] aitheachthuath Uí Bhriúin Seóla. Measann Francis Byrne go ndearnadh seo mar fhreagairt ar pholasaí cheansú agus ionghabháil Uí Bhriúin.[8]
De shliocht Chinn Faoladh iad Muintir Murchadha agus Clann Cosgraigh.[9]
Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]
Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ all dates per The Chronology of the Irish Annals, Daniel P. McCarthy
- ↑ Ba bhall den ghéag a bheadh Uí Bhriúin Bréifne é Máenach.
- ↑ Leabhar Laighneach, cuid 30 agus Sioncronachtaí Laud Synchronisms
- ↑ Chronicum Scotorum, CS 668
- ↑ CS 666
- ↑ Annála Uladh, AU666.4
- ↑ Annála na gCeithre Máistrí
- ↑ Francis J.Byrne, Irish Kings and High-Kings, lch. 247
- ↑ John O'Hart, Irish Pedigrees, lch. 634.