An Phlá Mhór

An Phlá Mhór

43° 40′ 52″ N, 87° 19′ 52″ E
Cineál	ráig ghalair paindéim
Tréimhse	1346 - 1352
Suíomh	1338 - an Áise an Eoraip an Afraic Thuaidh réigiún Chugais
Tír	an tSeoirsia, an Asarbaiseáin, an Rúis agus an Airméin
Cúis	Xenopsylla cheopis francach dubh
Líon básanna	75,000,000
Codanna
plá bhúbónach plá

B'ionann an Phlá Mhór nó an Galar Dubh agus galar marfach a scaip go rábach ón Áise ar fud na hEorpa san 14ú haois (1347-1351). Meastar go bhfuair 25 milliún duine bás san Eoraip dá barr, timpeall trian den daonra iomlán.

Dreancaidí galraithe ar fhrancaigh ba chúis leis an nGalar Dubh  »»»»

Francaigh a bhí galraithe le bachaillíní an ghalair a scaip an phlá i measc na ndaoine agus d'at na nóid limfeacha.

"Column of the Plague" (Pestsäule), Graben, Vín, An Ostair

Stair

Bhí an phlá scamhógach marfach i níos mó ná 75% de na cásanna.

Bhí an phlá sheipticéimeach (inar ionfhabhtaíodh an fhuil sa cholainn) níos measa fós, ach amháin nár tharla an fhoirm seo chomh minic leis na foirmeacha eile.

Is deacair a hiarmhairt ar an Eoraip a mheas, ach chuir sí isteach go tubaisteach fadtréimhseach ar gach gné den bheatha. Is beag a foghlaimíodh uaithi, mar tharla paindéimí eile san Eoraip i 1361-3, 1369-71 , 1374-5, 1390, agus 1400.

Ortha sa tSín, tréimhse Ming, 1368-1644

Áise

Fuair 13 milliún Síneach bás léi. Is dócha gur iompair ceannaithe an galar ar feadh na mBealaí Síoda trádála don Mheánoirthear is an Mheánmhuir.

Féach freisin

• Plá bhúbónach