Jump to content

An Domhan Nua

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Léarscáil 1540 den Domhan Nua le Sebastian Münster

Úsáidtear an téarma “ An Domhan Nua ” chun cur síos a dhéanamh ar fhormhór na dtailte i Leathsféar Thiar an Domhain, go háirithe i Meiriceá . [1] Tháinig an téarma chun suntais go luath sa 16ú haois le linn Ré na Fionnachtana san Eoraip, tar éis don taiscéalaí Iodálach Amerigo Vespucci an paimfléad Mundus Novus Laidineach a fhoilsiú, ag cur i láthair a chonclúid gur mór-roinn nua na tailte seo, ar a dtugtar Meiriceá go luath bunaithe ar an ainm Amerigo . . [2]

Nuair a tuigeadh gur mór-roinn nua a bhí ann, mhéadaigh sé seo léaslíne gheografach na ngeografaithe Eorpacha roimhe sin, a shíl nach raibh san áireamh sa domhan ach tailte Afra-Eoráiseacha. Tugadh “Seandomhan” an Leathsféir Thoir ar an Afraic, ar an Áise agus ar an Eoraip i dteannta a chéile, agus tagraíodh do Mheiriceá ansin mar "an ceathrú cuid den domhan ", nó an Domhan Nua. [3]

Meastar nach tailte an tSean Domhain ná an Domhan Nua iad Antartaice agus an Aigéine, ós rud é nár choilínigh ach na hEorpaigh iad i bhfad níos déanaí. Ina ionad sin, bhain siad leis an Terra Australis a bhí ceaptha mar mhór-roinn hipitéiseach theas.

Bunús an téarma

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Historia antipodum oder newe Welt le Matthäus Merian der Ältere, a foilsíodh sa bhliain 1631 .

Is gnách go dtugtar creidiúint don taiscéalaí ó Fhlórans Amerigo Vespucci as an téarma Mundus Novus do Mheiriceá a cheapadh, i litir sa bhliain 1503, rud a thugann a shuaitheantas coitianta dó, cé go raibh téarmaí den chineál céanna in úsáid agus curtha i bhfeidhm roimhe.

  1. "America." The Oxford Companion to the English Language (ISBN 0-19-214183-X). McArthur, Tom, ed., 1992. New York: Oxford University Press, p. 33: "[16c: from the feminine of Americus, the Latinized first name of the explorer Amerigo Vespucci (1454–1512). The name America first appeared on a map in 1507 by the German cartographer Martin Waldseemüller, referring to the area now called Brazil]. Since the 16th century, the term "New World" has been used to describe the Western Hemisphere, often referred to as the Americas. Since the 18th century, it has come to represent the United States, which was initially colonial British America until it established independence following the American Revolutionary War. The second sense is now primary in English: ... However, the term is open to uncertainties: ..."
  2. Mundus Novus: Letter to Lorenzo Pietro Di Medici, by Amerigo Vespucci; translation by George Tyler Northrup, Princeton University Press; 1916.
  3. M.H.Davidson (1997) Columbus Then and Now, a life re-examined. Norman: University of Oklahoma Press, p. 417)