Jump to content

An leathsféar thiar

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
An Leathsféar Thiar

Is é an Leathsféar Thiar an leath den Domhan atá suite siar ón bhun-fhadlíne (a thrasnaíonn Greenwich, Londain, an Ríocht Aontaithe) agus soir ón antafhadlíne.[1] Tugtar an Leathsféar Thoir ar an leath eile. I dtéarmaí geopholaitiúla, an comhthéacs ina n-úsáidtear an téarma is minicí, sainmhíníonn an Encyclopedia Britannica é mar "Meiriceá Thuaidh agus Theas agus na huiscí máguaird. Is minic a mheastar Domhanfhaid 20°W agus 160°E a theorainneacha." [2] Is féidir é a úsáid sa chiall chultúrtha nó gheopholaitiúil mar chomhchiallach don "Domhan Nua".

Logainmníocht

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Mar shampla de totum pro parte, úsáidtear an téarma Leathsféar Thiar go forleathan ag roinnt, ar nós rialtas na Stát Aontaithe, chun tagairt a dhéanamh do Mheiriceánaigh.[3][4][5][6][7][8][9][10]

Tíreolaíocht

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá an Leathsféar Thiar comhdhéanta de Mheiriceá, gan cuid d'Oileáin Ailiúit siar ó dheas ón mhórthír Alascach a áireamh; an chuid is faide siar den Eoraip, idir mhórthír agus oileáin; an chuid is faide siar den Afraic, idir mhórthír agus oileáin; forbharr thoir mhórthír agus oileáin na Sibéire (Áise na Rúise); críocha iomadúla na hAigéine ; agus cuid mhór na hAntartaice.

Tá lár an Leathsféar Thiar suite san Aigéan Ciúin ag crosbhealach an 90ú fhadlíne thiar agus an Meánchiorcal, i measc na nOileáin Galápagos. Is é an talamh is gaire ná an Oileán Genovesa ag 0° 19′ 00″ N, 89° 57′ 00″ O / 0.316667°N,89.95°W / 0.316667; -89.95 . Is é an sliabh is airde sa Leathsféar Thiar ná Sliabh Aconcagua san Aindéis Airgintíneacha ag 6.960.6 méadar.[11]

Is é an foirgneamh nó an túr is airde sa Leathsféar Thiar ná an CN Tower atá lonnaithe i Toronto, Ceanada ag 43°38′33.22″N 79°23′13.41″W.