Aodh Ó Ceallaigh
Ochtú rí is fiche Uí Mhaine agus cúigiú Ceann na Fine ba ea Aodh Ó Ceallaigh (bás 1134).
Cúlra
[cuir in eagar | athraigh foinse]Maraon le roinnt ríthe Uí Mhaine eile den linn seo, is doiléir é réimeas Aodha. Dar le John O'Donovan, tá mearbhall staire ann, agus b'fhéidir gur tógadh ginealach amháin mar ríliosta.
Ní fios go cruinn a áit sna ginealaigh, rud a chuireann cíor thuathail na ríochta in úil tar éis réimis fhada na ríthe, Tadg Mór Ua Cellaigh (986-1014) agus a mhac, Concobar mac Taidg Ua Cellaigh (1014-1030). Glaoitear Aed mac maic Taidhg h-Úi Cellaig air, ach ní fios go cruinn cé hé an Tadhg atá i gceist.
Stádas Uí Mhaine
[cuir in eagar | athraigh foinse]Faoina 1130í, bhí an ríocht faoi ghéillsine Toirdhealbhaigh Uí Chonchúir, rí na gConnacht.
Tharla Cath Chaille Cobhtaigh sa bhliain 1131, le linn réimeas Aodha. Insítear sna hannála:[1]
- Maidhm Chaille Cobhtaigh for Shíol Muiredhaigh ria n-Uachtar Connacht iarna t-techt for crech isin Mumhain, co t-tarla tria meraithne[2] etorra co f-farcsat a n-gabhála.
- Maidhm Chaille Cobhthaigh ar Shíol Mhuireadhaigh ag Uachtar Chonnacht [.i. Uí Mhaine], an chéad a tháinig chun creiche insan Mumhain, tharla de thaisme eatarthu, fágadh a ngabhála.
Cogadh 1132
[cuir in eagar | athraigh foinse]Sa bhliain 1132, tharla i Máenmaige, an chuid is sia siar den ríocht:[3]
- Creach Maonmaighe la Conchobhar Ua m-Briain co rug bú iomdha lais.
B'fhéidir é go raibh Aodh i láthair ag Abhaill Cheithearnaigh agus é ina ghéillsineach:[4]
- Comhdhál la Toirrdhealbhach Ua Concobhair, & lá Conchobar Ua m-Briain co maithibh cleireach Connacht & Mumhan oc Abhaill Cethernaigh, & síth bliadhna do dhénamh eatorra.
- Comhdháil idir Toirdhealbhach Ó Conchúir agus Conchúr Ó Briain, agus taoisigh chléireach na gConnacht agus na Mumhan ag Abhaill Cheithearnaigh, agus suíochán bhliana do dhéanamh eatarthu.
Bás
[cuir in eagar | athraigh foinse]Fuair Aodh bás an bhliain chéanna is Muireadhach Ua Flaithbheartaigh, rí Mhaigh Sheola. Ní fios an raibh ceangal éigin idir bás na beirte: mar thoradh ruathar Uí Bhriain; aighneas comharbachta dispute; ní eile.
Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Corpus of Electronic Texts
- Francis John Byrne, Irish Kings and High-Kings, Baile Átha Cliath (1971;2003) Four Courts Press, ISBN 978-1-85182-196-9
- Gerard Madden, History of the O'Maddens of Hy-Many, 2004. ISBN 0-9529511-7-7.
- Joseph Mannion, The Life, Legends and Legacy of Saint Kerrill: A Fifth-Century East Galway Evangelist, 2004. ISBN 0-9547698-1-3
- Denis Walsh, Uí Mhaine
- Dan P. McCarthy, Synchronisms Curtha i gcartlann 2012-06-08 ar an Wayback Machine, eagrán athbhreithnithe, Coláiste na Tríonóide.
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]
| Réamhtheachtaí Dunchadh Ua Cellaigh |
Rí Uí Mhaine ?–1134 |
Comharba Diarmaid Ua Madadháin |