Úsáideoir:Fionatully98

Máire Ní Chinnéide Rugadh Máire Ní Chinnéide ar 17 Eanáir 1879 i Ráth Maonais, Co. Baile Átha Cliath.

Saol Pearsanta

Ba Máire Ní Chinnéide (Béarla Mary nó Molly O’Kennedy) gníomhaí Gaeilge, drámadóir, an chéad Uachtarán ar Chumann Camógaíochta agus chéad bhean uachtarán ar Oireachtas na Gaeilge.

Ba í iníon John Heany Kennedy ón Aonach i gcontae Thiobraid Árann agus Margret O’Dwyer (an dara bean chéile da chuid John) as contae an Chláir. Bhí siopa mór ag a hathair i Sráid Mhór George South, Baile Átha Cliath.

Íomhá:Maire Ni Chinneide.jpg

Máire Ní Chinnéide ag céimh amach le B.A i Nualitriocht

Phós sí Sean McGearailt i 1905, a bhí ina Ard-Chuntasóir sa Státseirbhís. In 1909 chuir siad fáilte roimh cailín óg darbh ainm Niamh. Faoin am sin, d'éirigh Máire as Ard Scoil Mhuire i Domhnach Broc. Mar sin féin, fuair Niamh bás go tragóideach óg (déanach 20 bliain).

Oideachas

D'fhreastail Máire ar scoil Doiminicigh i gCnoc Sion sa Charraig Dhubh i dtosach agus bhuaigh sí scoláireacht san ollscoil ansin. €100 in aghaidh na bliana, gach bliain ar feadh 3 bliana. Rinne sí staidéar ar Ghaeilge agus theangacha eile. Bhain sí céim amach le B.A sa Nua-Litríocht ó hOllscoil Ríoga (OÉ ina dhiaidh sin) agus bronnadh an chéad scoláireacht taistil uirthi i nGaeilge. Chaith sí an £100 deireanach dá scoláireacht ar spré as an bpósadh le Sheáin.

Bhí Máire líofa sa Ghaeilge / Fraincis / Iodáilis agus Gearmáinis. Ghlac sí le hollamh na Gaeilge in Ard Scoil Mhuire i nDomhnach Broc.

Bhí sí an-rannpháirteach sa Ghaeilge.

Fuair sí bás ar an 25 Aibreán 1967 agus tá sí curtha i gCreataireacht Ghráinseach an Déin.

Camogaíocht

I 1903, le cabhair ó Cáit Ní Dhonnacha agus óna deartháir Tadhg, bhí Máire Ní Chinnéide i gceannas ar an ngrúpa a thosaigh camógaíocht. Glaodh ar dtús é caomogieacht a chonacthas den chéad uair i Leabhair ach dtugtar camógaíocht anois. Scríobh siad na rialacha don chluiche agus d'imir siad den chuid is mó i bpáirc an Fhionnuisce. Ba é an difríocht idir iománaíocht agus camógaíocht go raibh an liathróid níos éadroime agus go raibh an pháirc níos lú. Chaith na cailíní sciorta a tháinig síos faoi na glúine, blús le saise timpeall an choim agus stocaí fada le buataisí chanbhás.

D'imir Máire sa chéad chluiche camógaíochta riamh idir Keatings agus Cúchulainns agus scóráil sí chéan sprioc i stair na camógaíochta. Reáchtáladh an cluiche i mí Iúil i 1904 san Uaimh, Contae na Mí. Bhí Máire mar uachtarán ar Chlub Camógaíochta Keating agus mar cheannairí. I 1905, ba í an chéad uachtarán ar Chumann na Camógaíochta ag aois 26 bliana.

Tharla an chéad chamógaíocht go léir in Éirinn (a raibh 10 gcontae ag glacadh páirte ann) i 1932. Bhí Máire 53 ag an bpointe seo agus ní raibh an cluiche á imirt aici i ndáiríre. Is é an teideal ‘O 'Duffy Cup' a thugtar ar Thrófaí Cluiche Ceannais na hÉireann mar gheall gur bhronn fear darbh ainm Séan O'Duffy as Maigh Eo cupán airgid don chomórtas. Bhuaigh Baile Átha Cliath an deiridh an bhliain sin. Tá Corn Máire Ní Chinnéide ann, áfach, don Chomórtas Sóisearach B ar fud na hÉireann. Bhí sí ina propagandist luath don chluiche. Scríobh sí

"all ex­ist­ing games were passed in re­view, but it was felt from the first that Hurl­ing was the model on which the new game should be formed.” Ini­tial matches were played on the grounds of Mr O’Dowd in Drum­con­dra Park, but “the place was not very suit­able and play­ers did not join in any num­bers until the Keat­ing Camogu­id­hthe be­took them­selves to the Phoenix Park, where they have a con­ve­nient ground well off the main road.’

Bhí sí ina hUachtarán ar Chumann Camógaíochta ó 1905-1909. Thóg Elizabeth Burke-Plunkett uachtaránacht i ndiaidh Máire.

Comórtais Camógaíochta ar siúl anois

Corn Gael Linn

Corn O'Duffy

Craobh chomórtas Sinsearach Camógaíochta na hÉireann

Sraith Náisiúnta Camógaíochta

Craobhchomórtas Camógaíochta Uile-Éireann

Corn Kay Mills - Craobhchomórtas Sóisearach Uile-Éireann

Corn Nancy Murray - Craobhchomórtas Sóisearach Uile-Éireann

Corn Máire Ní Chinnéide - Craobhchomórtas Sóisearach B na hÉireann

Craobhchomórtas Mion Camógaíochta na hÉireann

Craobhchomórtas Mion B Uile-Éireann

Craobhchomórtas Mion C Uile-Éireann

Corn Ashbourne

Corn Purcell

An tAthair Meachair seacht mball

Craobhchomórtas Camógaíochta na gColáistí Uile-Éireann

Craobhchomórtas Uile-Éireann Faoi 16 na hÉireann

Uile-Éireann B faoi 16 B

Uile-Éireann Faoi 16 C

Féile na nGael

Craobh Camógaíochta Chlub Sinsearach Uile-Éireann

Poc Fada

Cumann Camógaíochta

Máire Ní Chinnéide

Gradaim All Stars

Trófaí Sóisearach B Uile-Éireann

In 2007, d'ainmnigh páirc an Chrócaigh an trófaí Sóisearach B in onóir Máire Ní Chinnéide.

Buaiteoirí Chorn Máire Ní Chinnéide ó 2007 go dtí 2013

2007 – An Iarmhí

2008 - Ceatharlach

2009 – Tír Eoghain

2010 – An Cabhán

2011 - Muineachán

2012 - Muineachán

2013  -  An Mhí

Níl aon comórtais ar súil anois don an Chorn Máire Ní Chinnéide.

Duiseanna

San Oireachtas i 1902, bhuaigh Máire an chéad duais ar aiste ar an Tiarna Edward Fitgerald. Bhuaigh sí an dara duais ag Oireachtas na bliana 1908 i sean-litríocht na hÉireann.

Conradh na Gaeilge

Bhí craobhchomórtas an-ghníomhach ag Máire. Bhí sí ar dhuine de bhunaitheoirí an léitheoireachta (Craobh an Chéinntigh). Daoine as Baile Átha Cliath atá bunaithe i mBaile Átha Cliath den chuid is mó a bhí i mbrainse eochrach na sraithe gaeilge.

Bhí sí ina Leas-Uachtarán ar Craobh Chéinnigh go Cathal Brugha.

Bhí sí ina Comhalta gníomhach de Cuman na mban le linn chogadh neamhspleáchais na hÉireann agus thóg sí an taobh déine i rith an chogaidh domhanda agus rinne sí iarracht eagraíocht ban a bhunú chun tacú leis an stát taobh le cumhacht Jennie wilsh.

Bhí Máire ina hUachtarán ar an T-oireachtas i 1950í. Bhí ardmheas uirthi i sochaí na hÉireann, bhí sí ina comhalta de bhord iontaobhaithe na leabharlainne thuaidh a shuigh ar bhord cinsireachta daingean chomhairle Chomhairle Ríoga Bhaile Átha Cliath.

Scríbhneoireacht

I 1901, bhí sí mar bhall d'fhoireann bheag (an Craoibhín, Torna, Máire Ní Chinnéide, Proinsias Ní Shúilleabháin agus Eibhlín Ní Dhonnabhain) a chuir tús le Casadh an tSúgáin ar an Gaiety Stage, an ócáid ​​is mó i stair amharclann na hÉireann mar seo Ba é an chéad dráma nua-aimseartha a rinneadh i nGaeilge ar an stáitse, Casadh an tSugáin le Dubhghlas de hÍde i 1901. Ghlac sé páirt Úna. Bhí sí ina húdar níos déanaí ar dhrámaí leanaí a chuir An Comhar Drámuidhachta ar stáitse ag an Oireachtas agus Amharclann na Péacóige, agus foilsíodh Gleann na Sidheóg agus An Dúthchas (1908). Bhí sí ina craoltóir i nGaeilge ar 2RN / Raidió Éireann tar éis a bunaithe i 1926 agus údar aistriúcháin de Grimms 'Fairy Tales (1923). Bhí sí ina hUachtarán ar ghrúpa drámaíochta na n-imreoirí Gaelacha le linn na 1930í agus bhunaigh sí Cumann na Scríbhneoirí Gaeilge i 1939.

Bhí spéis ag Ní Chinnéide go luath i ndrámaí leanaí a scríobh, lena n-áirítear "Gleann na Sidheóg" (1905) agus "Sidheoga na mBláth" (1909). Cé nach bhfuil mórán eolais ar fáil ar an gcéad dráma de chuid Ní Chinnéide, faoin am a foilsíodh an dara súgradh do pháistí, Sidheóga na mBláth, i An Claidheamh Soluis i mí na Nollag 1907, brainsí "Éire Óg" [ Bunaíodh Conradh na Gaeilge i gcomhar le brainsí daoine fásta. P.H. Dúirt an Piarsach go háirithe go rabhthas ag súil leis go mbeadh an dráma seo á chur i gcrích ag go leor “craobhacha“ Éire Óg sula mbíonn an Bhliain Nua an-sean, ”rud a thaispeánann glacadh láithreach na ndrámaí sin. Go deimhin, seachtain i ndiaidh fhoilsiú an dráma, reáchtáladh é sa Choláiste Dhoiminiceach i nDomhnach Broc, Baile Átha Cliath, áit a raibh roinnt blianta caite ag Ní Chinnéide mar mhúinteoir Gaeilge. Scríobh Máire roinnt drámaí nuair ba bheag dá leithéidí a bhí foilsithe: Gleann na Sidheog (1902); An Dúthchas, dráma aonghnímh (1908) - roghnaigh an Comhar Drámaíochta an dráma seo dá gcéad léiriú sa Mhainistir ar 12 Samhain 1923; Sidheoga na mBláth, dráma i gcóir leanaí (1909). Léiríodh dráma ceithre ghníomh dá cuid, Cois Abhann Araglainn, ag Oireachtas 1911 ach níor foilsíodh riamh é.

I 1923 foilsíodh Scéalta ó Ghrimm, aistriúchán a rinne sí, agus i 1936 b'uirthi a thit sé eagar a chur ar Peig agus ar Machtnamh seana-mhná, le Peig Sayers. Dúirt Bryan MacMahon an méid seo, dar le Máirín Nic Eoin (in An litríocht réigiúnach, 1982): "Peig thought that what she had to say was unimportant until Máire Ní Chinnéide and Léan Connellan, visitors who came to the Island to learn Irish, convinced her of the opposite". Agus deir Máirín féin: "Ba ag aithris os ard do Mháire Ní Chinnéide ón gCumann le Béaloideas Éireann a bhí Peig agus í ag insint scéal a beatha. Caithfidh go raibh Máire ag cur ceisteanna áirithe uirthi agus á treorú fad is a bhí sí ag cur síos ar imeachtaí a saoil. Tá leanúnachas ag baint leis an leabhar Peig nach bhfuil le brath an oiread sin ar a leabhar Macht-namh seana-mhná a scríobh a mac Micheál síos uaithi, rud a léireodh tionchar na scríobhaithe ar bhunscéal Pheig".

Foilseacháin

• Gleann na Sidheóg. (Baile Átha Cliath: Muintir na Leabhar Gaeilge, 1905).

• An Dúthchas: dráma éin-ghníomha. (Baile Átha Cliath: Connradh na Gaeilge, 1908).

• Scéalta ó Ghrimm (Jacob Grimm 1785–1863) (Aistriúchán, Baile Átha Cliath: Conradh na Gaedhilge, 1923).

• Péig I a scéal féin do scríobh Peig Sayers ( Curtha in eager, Baile Átha Cliath, Preas Talbot 1936)

Peig Sayers

Thug sí cuairt ar dtús ar na hOileáin Bhlascaoid i 1932 lena hiníon Niamh, a fuair bás go tragóideach óg. I samhradh 1934 chuir Máire Bean Nic Gearailt, mar a bhí sí ag an am, a chuir Peig Sayers ar a dtugtar, an smaoineamh isteach i gceann an tseanbhean chun cuimhní cinn a scríobh. Ag teacht le hagallamh níos déanaí le Ní Chinnéide

"Bhí a fhios aici agus bhí meas aici ar an mbronntanas a bhí aici chun comhrá éasca a dhéanamh, mar a bhí sí ina hoscailteoir, a tallann chun pointe a léiriú a bhí á dhéanamh aici as scéal as a taithí féin a bhí chomh saibhir ó thaobh fealsúnachta agus smaoinimh de toisc go raibh sé teoranta go geo-grafach. . "[5]

D'fhreagair Peig nach raibh aon rud le scríobh aici. Ní raibh foghlamtha aici ach i mBéarla a léamh agus a scríobh ar scoil agus dearmad a dhéanamh air.

Mhol Máire Ní Chinnéide gur cheart do Peig a meabhrán a dheachtú dá mac Micheal, a bhfuil aithne ag gach duine air ar an oileán mar An File ("The Poet"), ach níor chroith Peig a ceann ach go amhrasach. Ag an Nollaig tháinig paicéad ó na Blascaoidí le lámhscríbhinn, scríobhann Máire an focal ar fhocal agus sa samhradh thug sé ar ais é chuig na Blascaoidí chun é a léamh go Peig.

Ansin chuir sí an lámhscríbhinn in eagar don Talbot Press. D'éirigh go maith le Peig mar théacs réamhscríofa ar churaclam na hArdteistiméireachta i nGaeilge.