An difríocht idir athruithe ar: "Radaíocht chúlra mhicreathonnach"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
Líne 1: Líne 1:
[[Íomhá:Horn Antenna-in Holmdel, New Jersey.jpeg|mion|Tháinig Penzias is Wilson ar an radaíocht chúlrach mhicreathonnach sa saotharlann seo]]
[[Íomhá:Horn Antenna-in Holmdel, New Jersey.jpeg|mion|Tháinig Penzias is Wilson ar an radaíocht chúlrach mhicreathonnach sa saotharlann seo]]
Tháinig Arno Penzias agus Robert Wilson ar an '''[[radaíocht]] chúlrach mhicreathonnach''' de thaisme ar an [[20 Aibreán]] [[1965]], agus iad ag obair ar aeróga [[teileachumarsáid]]<nowiki/>e, ag iarraidh siosarnach fothraim a aimsiú. Chruthaigh siad gur fíorchomhartha a bhí á ghlacadh acu, ag teacht ar [[An Domhan|domhan]] ón [[spás]] amuigh.
Tháinig Arno Penzias agus Robert Wilson ar an '''radaíocht chúlra mhicreathonnach'''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tearma.ie/q/rada%C3%ADocht%20ch%C3%BAlra%20mhicreathonnach/ga/|teideal="radaíocht chúlra mhicreathonnach"|work=téarma.ie|dátarochtana=2020-04-20}}</ref> de thaisme ar an [[20 Aibreán]] [[1965]], agus iad ag obair ar aeróga [[teileachumarsáid]]<nowiki/>e, ag iarraidh siosarnach fothraim a aimsiú.


== Eolaíocht ==
⚫
Ó aimsir [[Edwin Hubble|Hubble]] sna [[1920idí]], bhí a fhios go raibh na [[réaltra]]í ag cúlú uainn is ó chéile. Mar sin, ó [[Iarmhairt Doppler|iarmhairt]] [[Iarmhairt Doppler|Doppler]], bheadh tonnfhaid na [[radaíocht]]<nowiki/>a a d'astaigh siad is iad níos óige laghdaithe, b'fhéidir síos don raon [[Micreathonnta|micreathonn]]<nowiki/>ach. [[Micreathonnta]] sa [[Raonaimsitheoir|raon]] aistrithe seo a bhraith Penzias is Wilson.
Is fianaise bhreise den [[ollphléasc]] atá i radaíocht chúlra mhicreathonnach chosmach (RCMC nó CMBR i mBéarla).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rewardinglearning.org.uk/common/includes/microsite_doc_link.aspx?docid=25607-3|teideal=GCSE FIsic 25607-3|údar=https://www.rewardinglearning.org.uk/common/includes/microsite_doc_link.aspx?docid=25607-3|dáta=|dátarochtana=2020}}</ref> Is í an ollphléasc an t-aon samhail a mhíníonn RCMC faoi láthair.


Thomhais an [[Saitilít (spásárthach)|tsaitilít]] COBE an radaíocht seo níos iomláine, agus thaispeáin gur [[radaíocht dúchoirp]] í le [[teocht]] 2.73 K, gurbh iarmhar iontaisithe [[Ollphléasc|na hOllphléisce]] í, is go raibh mionathruithe sa [[teocht]] mar thoradh ar dhifríochtaí i ndlús na luath-[[An Chruinne|Chruinne]] a chuir tús, ar a seal, leis na réaltraí.
Thomhais an [[Saitilít (spásárthach)|tsaitilít]] COBE an radaíocht seo níos iomláine, agus thaispeáin gur [[radaíocht dúchoirp]] í le [[teocht]] 2.73 K, gurbh iarmhar iontaisithe [[Ollphléasc|na hollphléisce]] í, agus go raibh mionathruithe sa [[teocht]] mar thoradh ar dhifríochtaí i ndlús na luath-[[An Chruinne|chruinne]] a chuir tús, ar a seal, leis na [[Réaltra|réaltraí]].

[[Íomhá:Wilson penzias200.jpg|clé|mion|Arno Penzias and Robert Wilson]]
Má thaispeánann brathadóirí satailíte gurb ionann an [[fuinneamh]] sa radaíocht sin agus an boilsciú i mionsamhail [[Stephen Hawking]],<ref>{{Luaigh foilseachán|title=A Brief History of Time|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=A_Brief_History_of_Time&oldid=951641657|journal=Wikipedia|date=2020-04-18|language=en}}</ref> b’fhéidir go dtabharfadh sin bun lena theoiric. Ach admhaítear go bhfuil na [[tonn]]<nowiki/>ta úd ina gcuid de theoiricí eile freisin agus go bhfuil obair le déanamh fós orthu. Déarfadh Hawking féin go bhfuil gá le tuiscint níos cruinne ar an [[Imtharraingt chandamach|imtharraingt chandamach.]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://gaeilge.org.au/caipeisi/nuachtlitir/anl270.pdf|teideal=Nuachtlitir 270|údar=gaeilge.org.au|dáta=|dátarochtana=2020}}</ref>

== Stair ==
⚫
Ó aimsir [[Edwin Hubble|Hubble]] sna [[1920idí]], bhí a fhios go raibh na [[réaltra]]í ag cúlú uainn is ó chéile. Mar sin, ó [[Iarmhairt Doppler|iarmhairt]] [[Iarmhairt Doppler|Doppler]], bheadh tonnfhaid na [[radaíocht]]<nowiki/>a a d'astaigh siad is iad níos óige laghdaithe, b'fhéidir síos don raon [[Micreathonnta|micreathonn]]<nowiki/>ach.

[[Micreathonnta]] sa [[Raonaimsitheoir|raon]] aistrithe seo a bhraith Penzias is Wilson. Chruthaigh siad sa bhliain 1965 gur fíorchomhartha a bhí á ghlacadh acu, ag teacht ar [[An Domhan|domhan]] ón [[spás]] amuigh. [[Íomhá:Wilson penzias200.jpg|clé|mion|Arno Penzias and Robert Wilson]]
Bronnadh an [[Duais Nobel]] ar Arno Penzias agus Robert Wilson i 1978.
Bronnadh an [[Duais Nobel]] ar Arno Penzias agus Robert Wilson i 1978.

== Féach freisin ==

* [[Radaíocht Hawking]]


== Tagairtí ==
== Tagairtí ==
Líne 14: Líne 25:
{{síol}}
{{síol}}
[[Catagóir:Réalteolaíocht]]
[[Catagóir:Réalteolaíocht]]
[[Catagóir:An Chruinne]]

Leagan ó 18:59, 20 Aibreán 2020

Tháinig Penzias is Wilson ar an radaíocht chúlrach mhicreathonnach sa saotharlann seo

Tháinig Arno Penzias agus Robert Wilson ar an radaíocht chúlra mhicreathonnach[1] de thaisme ar an 20 Aibreán 1965, agus iad ag obair ar aeróga teileachumarsáide, ag iarraidh siosarnach fothraim a aimsiú.

Eolaíocht

Is fianaise bhreise den ollphléasc atá i radaíocht chúlra mhicreathonnach chosmach (RCMC nó CMBR i mBéarla).[2] Is í an ollphléasc an t-aon samhail a mhíníonn RCMC faoi láthair.

Thomhais an tsaitilít COBE an radaíocht seo níos iomláine, agus thaispeáin gur radaíocht dúchoirp í le teocht 2.73 K, gurbh iarmhar iontaisithe na hollphléisce í, agus go raibh mionathruithe sa teocht mar thoradh ar dhifríochtaí i ndlús na luath-chruinne a chuir tús, ar a seal, leis na réaltraí.

Má thaispeánann brathadóirí satailíte gurb ionann an fuinneamh sa radaíocht sin agus an boilsciú i mionsamhail Stephen Hawking,[3] b’fhéidir go dtabharfadh sin bun lena theoiric. Ach admhaítear go bhfuil na tonnta úd ina gcuid de theoiricí eile freisin agus go bhfuil obair le déanamh fós orthu. Déarfadh Hawking féin go bhfuil gá le tuiscint níos cruinne ar an imtharraingt chandamach.[4]

Stair

Ó aimsir Hubble sna 1920idí, bhí a fhios go raibh na réaltraí ag cúlú uainn is ó chéile. Mar sin, ó iarmhairt Doppler, bheadh tonnfhaid na radaíochta a d'astaigh siad is iad níos óige laghdaithe, b'fhéidir síos don raon micreathonnach.

Micreathonnta sa raon aistrithe seo a bhraith Penzias is Wilson. Chruthaigh siad sa bhliain 1965 gur fíorchomhartha a bhí á ghlacadh acu, ag teacht ar domhan ón spás amuigh.

Íomhá:Wilson penzias200.jpg
Arno Penzias and Robert Wilson

Bronnadh an Duais Nobel ar Arno Penzias agus Robert Wilson i 1978.

Féach freisin

Tagairtí

  1. ↑ ""radaíocht chúlra mhicreathonnach"". téarma.ie. Dáta rochtana: 2020-04-20.
  2. ↑ https://www.rewardinglearning.org.uk/common/includes/microsite_doc_link.aspx?docid=25607-3.+"GCSE FIsic 25607-3". Dáta rochtana: 2020.
  3. ↑ "A Brief History of Time" (as en) (2020-04-18). Wikipedia. 
  4. ↑ gaeilge.org.au. "Nuachtlitir 270". Dáta rochtana: 2020.
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Radaíocht_chúlra_mhicreathonnach&oldid=958998"