An difríocht idir athruithe ar: "Breandán Ó Buachalla"
No edit summary |
m Róbat: Athruithe cosmaideacha |
||
| Líne 2: | Líne 2: | ||
Ba scoláire agus acadóir [[Gaeilge]] é '''Breandán Ó Buachalla''' ([[1936]] - [[20 Bealtaine]] [[2010]]). Aithnítear é ar duine de na scoláirí ba thábhachtaí i léann na Gaeilge sa dara cuid den 20ú haois agus i dtús na haoise seo.<ref>http://www.gaelport.com/sonrai-nuachta?NewsItemID=4438</ref> Bhí sé ar duine de na daoine is mó saineolas ar fhilíocht agus ar scríbhneoireacht na Nua-Ghaeilge Moiche. |
Ba scoláire agus acadóir [[Gaeilge]] é '''Breandán Ó Buachalla''' ([[1936]] - [[20 Bealtaine]] [[2010]]). Aithnítear é ar duine de na scoláirí ba thábhachtaí i léann na Gaeilge sa dara cuid den 20ú haois agus i dtús na haoise seo.<ref>http://www.gaelport.com/sonrai-nuachta?NewsItemID=4438</ref> Bhí sé ar duine de na daoine is mó saineolas ar fhilíocht agus ar scríbhneoireacht na Nua-Ghaeilge Moiche. |
||
==Óige== |
== Óige == |
||
Rugadh Breandán Ó Buachalla i g[[Cathair Chorcaí]] sa bhliain [[1936]]. Oileadh é i Scoil Neasáin agus i g[[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh]], áit ar bhain sé bunchéim amach sa Léann Ceilteach. |
Rugadh Breandán Ó Buachalla i g[[Cathair Chorcaí]] sa bhliain [[1936]]. Oileadh é i Scoil Neasáin agus i g[[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh]], áit ar bhain sé bunchéim amach sa Léann Ceilteach. |
||
==Gairmréim mar acadóir== |
== Gairmréim mar acadóir == |
||
Chaith sé tréimhse ina léachtóir Gaeilge in [[Ollscoil na Banríona, Béal Feirste]] ar dtús, sular thug sé aghaidh ar [[München|München na Gearmáine]] chun staidéar a dhéanamh ar fhocleolaíocht agus ar [[teangeolaíocht|theangeolaíocht]] faoi cheannas [[Julius Pokorny]].<ref>Welch, Robert (eag.), ''Oxford Concise Companion to Irish Literature'', (Oxford 1996/2000) lth. 264</ref> Bhí sé ina Ollamh le Gaeilge i Scoil an Léinn Cheiltigh in Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath ó [[1973]] go dtí [[1978]], chomh maith le bheith ina Ollamh le Nua-Ghaeilge i g[[Coláiste na hOllscoile, Baile Átha Cliath]] ó [[1978]] go dtí [[1996]]. Anuas air sin, bhí sé ina ollamh ar cuairt i gColáiste Bhostún agus Ollscoil Nua-Eabhrac. Bhí sé ina ollamh (ar an gcéad duine ag freastal ar Ollúnacht Thomáis J. agus Chaitlín Uí Dhónaill leis an Teanga Ghaeilge agus le Litríocht na Gaeilge) i Roinn na Gaeilge agus na Litríochta Gaeilge in Ollscoil Notre Dame ó 2003 ar aghaidh. |
Chaith sé tréimhse ina léachtóir Gaeilge in [[Ollscoil na Banríona, Béal Feirste]] ar dtús, sular thug sé aghaidh ar [[München|München na Gearmáine]] chun staidéar a dhéanamh ar fhocleolaíocht agus ar [[teangeolaíocht|theangeolaíocht]] faoi cheannas [[Julius Pokorny]].<ref>Welch, Robert (eag.), ''Oxford Concise Companion to Irish Literature'', (Oxford 1996/2000) lth. 264</ref> Bhí sé ina Ollamh le Gaeilge i Scoil an Léinn Cheiltigh in Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath ó [[1973]] go dtí [[1978]], chomh maith le bheith ina Ollamh le Nua-Ghaeilge i g[[Coláiste na hOllscoile, Baile Átha Cliath]] ó [[1978]] go dtí [[1996]]. Anuas air sin, bhí sé ina ollamh ar cuairt i gColáiste Bhostún agus Ollscoil Nua-Eabhrac. Bhí sé ina ollamh (ar an gcéad duine ag freastal ar Ollúnacht Thomáis J. agus Chaitlín Uí Dhónaill leis an Teanga Ghaeilge agus le Litríocht na Gaeilge) i Roinn na Gaeilge agus na Litríochta Gaeilge in Ollscoil Notre Dame ó 2003 ar aghaidh. |
||
==Saol pearsanta== |
== Saol pearsanta == |
||
Bhí Mac Uí Bhuachalla pósta ar Aingeal agus bhí triúr clainne acu, mar atá, Bríd Óg, Clíona agus Traolach, agus triúr garmhac leo, Marcus, Cuán agus Seán Óg. Tá cáil áirithe bainte amach ag a pháistí dóibh féin ag obair sna meáin chumarsáide, go háirithe i meáin chumarsáide na Gaeilge. |
Bhí Mac Uí Bhuachalla pósta ar Aingeal agus bhí triúr clainne acu, mar atá, Bríd Óg, Clíona agus Traolach, agus triúr garmhac leo, Marcus, Cuán agus Seán Óg. Tá cáil áirithe bainte amach ag a pháistí dóibh féin ag obair sna meáin chumarsáide, go háirithe i meáin chumarsáide na Gaeilge. |
||
==Saothar== |
== Saothar == |
||
Is é an saothar is mó dár tháinig ó pheann Uí Bhuachalla ná ''Aisling Ghéar: na Stíobhartaigh agus an tAos Léinn 1603-1788'', leabhar ocht gcéad leathanach ina ndéanann sé cardáil ar sheánra na haislinge i bhfilíocht na Gaeilge agus ar an tábhacht a bhí leis an seánra seo i mbolscaireacht na [[Seacaibíteachas|Seacaibíteach]]. Thairis sin, chuir sé in eagar amhráin le filí na hochtú haoise déag: Cathal Buí Mac Giolla Ghunna agus Peadar Ó Doirnín. Amach ó ''Aisling Ghéar'', is é an leabhar is téagartha dár fhoilsigh sé ná ''I mBéal Feirste Cois Cuain'', nó stair Chathair Bhéal Feirste a chuir béim ar leith ar thraidisiún na Gaeilge sa chathair. Bhí an leabhar seo ar ceann de na tráchtais scolártha ba sine dár tharraing súil cheart ar ról dearfach na bProtastúnach i saol na Gaeilge sna críocha ar a dtugtar Tuaisceart Éireann inniu. |
Is é an saothar is mó dár tháinig ó pheann Uí Bhuachalla ná ''Aisling Ghéar: na Stíobhartaigh agus an tAos Léinn 1603-1788'', leabhar ocht gcéad leathanach ina ndéanann sé cardáil ar sheánra na haislinge i bhfilíocht na Gaeilge agus ar an tábhacht a bhí leis an seánra seo i mbolscaireacht na [[Seacaibíteachas|Seacaibíteach]]. Thairis sin, chuir sé in eagar amhráin le filí na hochtú haoise déag: Cathal Buí Mac Giolla Ghunna agus Peadar Ó Doirnín. Amach ó ''Aisling Ghéar'', is é an leabhar is téagartha dár fhoilsigh sé ná ''I mBéal Feirste Cois Cuain'', nó stair Chathair Bhéal Feirste a chuir béim ar leith ar thraidisiún na Gaeilge sa chathair. Bhí an leabhar seo ar ceann de na tráchtais scolártha ba sine dár tharraing súil cheart ar ról dearfach na bProtastúnach i saol na Gaeilge sna críocha ar a dtugtar Tuaisceart Éireann inniu. |
||
==Bás== |
== Bás == |
||
Fuair Ó Buachalla bás go tobann le taom croí [[Déardaoin]], [[20 Bealtaine]] [[2010]].<ref>http://www.southbendtribune.com/article/20100522/News01/5220371/-1/googleNews</ref> |
Fuair Ó Buachalla bás go tobann le taom croí [[Déardaoin]], [[20 Bealtaine]] [[2010]].<ref>http://www.southbendtribune.com/article/20100522/News01/5220371/-1/googleNews</ref> |
||
==Leabhair== |
== Leabhair == |
||
* ''Clár Lámhscríbhinní Gaeilge sa Leabharlann Phoiblí i mBéal Feirste'' (1962) |
* ''Clár Lámhscríbhinní Gaeilge sa Leabharlann Phoiblí i mBéal Feirste'' (1962) |
||
* ''I mBéal Feirste Cois Cuain'' (1968) |
* ''I mBéal Feirste Cois Cuain'' (1968) |
||
| Líne 30: | Líne 30: | ||
* ''Aogán Ó Rathaille'' (2007) |
* ''Aogán Ó Rathaille'' (2007) |
||
==Tagairtí== |
== Tagairtí == |
||
{{reflist}} |
{{reflist}} |
||
==Naisc sheachtracha== |
== Naisc sheachtracha == |
||
* [http://www.nd.edu/~irishstu/obuachalla.html Próifíl acadúil Uí Bhuachalla ar shuíomh gréasáin Institiúid Mhic Eochaidh-Uí Neachtain um an Léann Éireannach] |
* [http://www.nd.edu/~irishstu/obuachalla.html Próifíl acadúil Uí Bhuachalla ar shuíomh gréasáin Institiúid Mhic Eochaidh-Uí Neachtain um an Léann Éireannach] |
||
* [http://www.youtube.com/watch?v=WzA-VK9wpTg Físeán de Bhreandán Ó Buachalla ar YouTube agus é ag cur síos ar an Aisling] |
* [http://www.youtube.com/watch?v=WzA-VK9wpTg Físeán de Bhreandán Ó Buachalla ar YouTube agus é ag cur síos ar an Aisling] |
||
| Líne 42: | Líne 42: | ||
[[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha|Buachalla, Breandán Ó]] |
[[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha|Buachalla, Breandán Ó]] |
||
[[Catagóir:Scoláirí Gaeilge|Buachalla, Breandán Ó]] |
[[Catagóir:Scoláirí Gaeilge|Buachalla, Breandán Ó]] |
||
[[en:Breandán Ó Buachalla]] |
[[en:Breandán Ó Buachalla]] |
||
Leagan ó 23:47, 17 Feabhra 2011
Ba scoláire agus acadóir Gaeilge é Breandán Ó Buachalla (1936 - 20 Bealtaine 2010). Aithnítear é ar duine de na scoláirí ba thábhachtaí i léann na Gaeilge sa dara cuid den 20ú haois agus i dtús na haoise seo.[1] Bhí sé ar duine de na daoine is mó saineolas ar fhilíocht agus ar scríbhneoireacht na Nua-Ghaeilge Moiche.
Óige
Rugadh Breandán Ó Buachalla i gCathair Chorcaí sa bhliain 1936. Oileadh é i Scoil Neasáin agus i gColáiste na hOllscoile, Corcaigh, áit ar bhain sé bunchéim amach sa Léann Ceilteach.
Gairmréim mar acadóir
Chaith sé tréimhse ina léachtóir Gaeilge in Ollscoil na Banríona, Béal Feirste ar dtús, sular thug sé aghaidh ar München na Gearmáine chun staidéar a dhéanamh ar fhocleolaíocht agus ar theangeolaíocht faoi cheannas Julius Pokorny.[2] Bhí sé ina Ollamh le Gaeilge i Scoil an Léinn Cheiltigh in Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath ó 1973 go dtí 1978, chomh maith le bheith ina Ollamh le Nua-Ghaeilge i gColáiste na hOllscoile, Baile Átha Cliath ó 1978 go dtí 1996. Anuas air sin, bhí sé ina ollamh ar cuairt i gColáiste Bhostún agus Ollscoil Nua-Eabhrac. Bhí sé ina ollamh (ar an gcéad duine ag freastal ar Ollúnacht Thomáis J. agus Chaitlín Uí Dhónaill leis an Teanga Ghaeilge agus le Litríocht na Gaeilge) i Roinn na Gaeilge agus na Litríochta Gaeilge in Ollscoil Notre Dame ó 2003 ar aghaidh.
Saol pearsanta
Bhí Mac Uí Bhuachalla pósta ar Aingeal agus bhí triúr clainne acu, mar atá, Bríd Óg, Clíona agus Traolach, agus triúr garmhac leo, Marcus, Cuán agus Seán Óg. Tá cáil áirithe bainte amach ag a pháistí dóibh féin ag obair sna meáin chumarsáide, go háirithe i meáin chumarsáide na Gaeilge.
Saothar
Is é an saothar is mó dár tháinig ó pheann Uí Bhuachalla ná Aisling Ghéar: na Stíobhartaigh agus an tAos Léinn 1603-1788, leabhar ocht gcéad leathanach ina ndéanann sé cardáil ar sheánra na haislinge i bhfilíocht na Gaeilge agus ar an tábhacht a bhí leis an seánra seo i mbolscaireacht na Seacaibíteach. Thairis sin, chuir sé in eagar amhráin le filí na hochtú haoise déag: Cathal Buí Mac Giolla Ghunna agus Peadar Ó Doirnín. Amach ó Aisling Ghéar, is é an leabhar is téagartha dár fhoilsigh sé ná I mBéal Feirste Cois Cuain, nó stair Chathair Bhéal Feirste a chuir béim ar leith ar thraidisiún na Gaeilge sa chathair. Bhí an leabhar seo ar ceann de na tráchtais scolártha ba sine dár tharraing súil cheart ar ról dearfach na bProtastúnach i saol na Gaeilge sna críocha ar a dtugtar Tuaisceart Éireann inniu.
Bás
Fuair Ó Buachalla bás go tobann le taom croí Déardaoin, 20 Bealtaine 2010.[3]
Leabhair
- Clár Lámhscríbhinní Gaeilge sa Leabharlann Phoiblí i mBéal Feirste (1962)
- I mBéal Feirste Cois Cuain (1968)
- Peadar Ó Doirnín: Amhráin (1969)
- Nua-Dhuanaire I agus II (1972 agus 1976)
- Cathal Buí: Amhráin (1975)
- Aisling Ghéar: na Stíobhartaigh agus an tAos Léinn 1603-1788 (1996)
- An Caoine agus An Chaointeoireacht (1998)
- The Crown of Ireland (2006)
- Aogán Ó Rathaille (2007)
Tagairtí
- ↑ http://www.gaelport.com/sonrai-nuachta?NewsItemID=4438
- ↑ Welch, Robert (eag.), Oxford Concise Companion to Irish Literature, (Oxford 1996/2000) lth. 264
- ↑ http://www.southbendtribune.com/article/20100522/News01/5220371/-1/googleNews