Robert Mugabe

Robert Mugabe
Q67170226
Defence Minister of Zimbabwe (en)
Prime Minister of Zimbabwe (en)
10. Ard-Rúnaí na Gluaiseachta Neamhailínithe
2. President of Zimbabwe (en)
cathaoirleach Eagraíocht um Aontas na hAfraice
Cathaoirleach Aontas na hAfraice
Saol
Ainm iomlán	Robert Gabriel Mugabe
Eolas breithe	Kutama (en) , 21 Feabhra 1924
Náisiúntacht	An tSiombáib
Bás	Gleneagles Hospital (en) , 6 Meán Fómhair 2019
Áit adhlactha	Kutama (en)
Cúis bháis	bás nádúrtha (ailse)
Muintir
Athair	Gabriel Mugabe Matibiri
Máthair	Amai Bona Mugabe
Céile/Céilí	Sally Mugabe (Aibreán 1961 - Eanáir 27, 1992); Grace Mugabe (Lúnasa 17, 1996 - Meán Fómhair 6, 2019)
Páistí	liosta iomláin Bona Mugabe; Chatunga Bellarmine Mugabe; Michael Nhamodzenyika Mugabe (en) ; Robert Peter Mugabe Jr.;
Siblíní	liosta iomláin Sabina Mugabe;
Teaghlach	liosta iomláin Perence Shiri (col ceathar);
Oideachas
Alma mater	Achimota School (en) ; Kutama College (en) ; Ollscoil na hAfraice Theas céim bhaitsiléara : oideachas, administration (en) ; Ollscoil Oxford ; Ollscoil Fort Hare 1951) Baitsiléir Ealaíon ; London School of Economics ; University of London Worldwide (en)
Teangacha	An tSeoinis; an Béarla
Gairm
Gairm	polaiteoir
Airde	170 cm
Duaiseanna	Jawaharlal Nehru Award for International Understanding (1989) ; Order of José Martí (1985) ; Order of Augusto César Sandino ; U Thant Peace Award (1996) ; Grand Cross of the Order of Good Hope (1994) ; Order of Agostinho Neto ; Knight Grand Cross of the Order of the Bath : Eilís II (1994) ; Order of Jamaica (1996) ; Order of the Republic of Serbia ; Order of Good Hope ; Confucius Peace Prize (2015)
Seirbhís mhíleata
Throid sé/sí ag	First Congo War (en) ; Second Congo War (en)
Cleamhnú
Reiligiúin	Eaglais Chaitliceach Rómhánach
Páirtithe polaitíochta	ZANU–PF; Zimbabwe African People's Union (en) ; Zimbabwe African National Union (en)

Ba ceann rialtais na Siombáibe é Robert Gabriel Mugabe (21 Feabhra 1924 - 6 Meán Fómhair 2019), ó 1980 go dtí 2017. Bhí sé ina phríomh-aire ar dtús, agus ina uachtarán níos déanaí.

Chuir cuid mhór anailíseoirí i leith Mugabe gurbh deachtóir é, ach bhí tacaíocht láidir aige fós ina thír fhéin agus san Afraic. Bhí an ráta boilscithe is measa ar domhan ag an tSiombáib faoi a réim agus tá an geilleagar ag titim as a chéile. Bhí an páirtí freasúra, an Movement for Democratic Change nó MDC á cur faoi chois go rialta ag póilíní an stáit. Fuair ceannaire an pháirtí siúd, Morgan Tsvangirai, buaileadh trom ó na póilíní at 11 Márta 2007. Dúirt easpaig Caitliceacha na tíre gurbh réimeas ciníoch, éillitheach agus aindleathach é rialtas Mugabe.

Bhuaigh Tsvangirai toghchán na huachtarántachta ar 29 Márta 2008 ach ní raibh móramh sách mór aige le dul i gcomharbacht ar Mugabe de réir na dtorthaí (a thóg 5 seachtain le foilsiú). De réir na rialacha bhí gá le toghchán eile idir na beirte. Rinneadh ionsaí ar Tsvangirai agus a lucht leanúna san idirlinn agus d'fhógair sé ar 22 Meitheamh go raibh sé ag éirí as an toghcháin ar mhaithe le sábháilteacht a lucht leanúna. Ritheadh an toghchán dá uireasa ar 27 Meitheamh agus atoghadh Mugabe mar uachtarán.

Ar 15 Samhain 2017, chuir Arm na Siombáibe an phríomhchathair faoina smacht agus cuireadh Robert Mugabe faoi bhraigheanas baile.^[1]

Luathshaol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Rugadh Mugabe in Kutama, baile beag misin i dtuaisceart na Róidéise. D'éirigh go seoigh leis ar an mbunscoil ach níor chaith sé mórán ama leis na páistí eile. Mar gheall ar argóint idir eisean agus duine de na sagairt, dhírigh na hÍosánaigh a theaghlach ón misean agus chuir siad fúthu i sráidbhaile eile timpeall is 7 míle slí ó Kutama, cé go raibh cead ag na páistí leanúint ar aghaidh sa bhunscoil agus iad ag fanacht le gaoil leo le linn na seachtaine. Thréig athair Robert an teaghlach sa bhliain 1931 agus chuaigh sé go Bulawayo, mar a bhunaigh sé teaghlach eile. Sa bhliain 1934 chuaigh sagart nua i gceannas ar an misean in Kutama, mar atá, an tAthair Jerome O'Hea, Éireannach. Chuir O'Hea fáilte roimh an teaghlach teacht ar ais. Lean Robert lena bhunascolaíocht agus, ag tosnú sa bhliain 1941, thug sé faoi chlár oiliúint múinteoirí i gColáiste Kutama. Mar chuid den oiliúint chuaigh sé i mbun teagaisc ina shean-bhunscoil. Chuir sé deireadh leis an gclár sa choláist sa bhliain 1945.