Robert Mugabe

Robert Mugabe
	; (1990í)
Ainm sa teanga dhúchais	(sn) Robert Gabriel Mugabe; (en) Robert Gabriel Mugabe
Beathaisnéis
Breith	(en) Robert Gabriel Mugabe; 21 Feabhra 1924; Kutama (Impireacht na Breataine)
Bás	6 Meán Fómhair 2019 ; 95 bliana d'aois; Gleneagles Hospital (Singeapór)
Siocair bháis	Bás nádúrtha (Ailse)
Áit adhlactha	Kutama
Cathaoirleach Aontas na hAfraice
	30 Eanáir 2015 – 30 Eanáir 2016 ; ← Mohamed Ould Abdel Aziz – Idriss Déby →
Cathaoirleach Eagraíocht um Aontas na hAfraice
	2 Meitheamh 1997 – 8 Meitheamh 1998 ; ← Paul Biya – Blaise Compaoré →
2 President of Zimbabwe (en)
	31 Nollaig 1987 – 21 Samhain 2017 ; ← Canaan Banana – Emmerson Mnangagwa →
10 Ard-Rúnaí na Gluaiseachta Neamhailínithe
	6 Meán Fómhair 1986 – 7 Meán Fómhair 1989 ; ← Zail Singh – Janez Drnovšek →
Prime Minister of Zimbabwe (en)
	18 Aibreán 1980 – 31 Nollaig 1987
Defence Minister of Zimbabwe (en)
	1980 – 1985
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Eaglais Chaitliceach Rómhánach
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Achimota School (en) ; Coláiste Kutama ; Ollscoil na hAfraice Theas - oideachas, administration (en) ; Ollscoil Oxford ; Ollscoil Fort Hare - Baitsiléir Ealaíon (–1951); London School of Economics ; University of London Worldwide (en)
Airde	170 cm
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Polaitíocht
Gairm	polaiteoir
Ball de pháirtí polaitíochta	ZANU–PF (1987–2017); Zimbabwe African People's Union (en) (1961–1963); Zimbabwe African National Union (en)
Teangacha	An tSeoinis agus Béarla
Gairm mhillteach
Coinbhleacht	First Congo War (en) agus Second Congo War (en)
Teaghlach
Céile	Sally Mugabe (1961–1992); Grace Mugabe (1996–2019)
Páiste	Bona Mugabe; ( Grace Mugabe); Michael Nhamodzenyika Mugabe; Chatunga Bellarmine Mugabe; ( ); Robert Peter Mugabe Jr.; ( )
Athair	Gabriel Mugabe Matibiri agus Amai Bona Mugabe
Siblín	Sabina Mugabe
Duine muinteartha	Perence Shiri (col ceathar)
	Gradam a fuarthas (2015) Duais Síochána Chonfúicias; (1996) Order of Jamaica (en) ; (1996) U Thant Peace Award (en) ; (1994) Knight Grand Cross of the Order of the Bath (en) Bronnta ag Eilís II; (1994) Grand Cross of the Order of Good Hope (en) ; (1989) Jawaharlal Nehru Award for International Understanding (en) ; (1985) Ord José Martí; Order of Augusto César Sandino (en) ; Order of Good Hope (en) ; Order of the Republic of Serbia (en) ; Order of Agostinho Neto (en) ;
	Síniú

Ba ceann rialtais na Siombáibe é Robert Gabriel Mugabe (21 Feabhra 1924 - 6 Meán Fómhair 2019), ó 1980 go dtí 2017. Bhí sé ina phríomh-aire ar dtús, agus ina uachtarán níos déanaí.

Chuir cuid mhór anailíseoirí i leith Mugabe gurbh deachtóir é, ach bhí tacaíocht láidir aige fós ina thír fhéin agus san Afraic. Bhí an ráta boilscithe is measa ar domhan ag an tSiombáib faoi a réim agus tá an geilleagar ag titim as a chéile. Bhí an páirtí freasúra, an Movement for Democratic Change nó MDC á cur faoi chois go rialta ag póilíní an stáit. Fuair ceannaire an pháirtí siúd, Morgan Tsvangirai, buaileadh trom ó na póilíní at 11 Márta 2007. Dúirt easpaig Caitliceacha na tíre gurbh réimeas ciníoch, éillitheach agus aindleathach é rialtas Mugabe.

Bhuaigh Tsvangirai toghchán na huachtarántachta ar 29 Márta 2008 ach ní raibh móramh sách mór aige le dul i gcomharbacht ar Mugabe de réir na dtorthaí (a thóg 5 seachtain le foilsiú). De réir na rialacha bhí gá le toghchán eile idir na beirte. Rinneadh ionsaí ar Tsvangirai agus a lucht leanúna san idirlinn agus d'fhógair sé ar 22 Meitheamh go raibh sé ag éirí as an toghcháin ar mhaithe le sábháilteacht a lucht leanúna. Ritheadh an toghchán dá uireasa ar 27 Meitheamh agus atoghadh Mugabe mar uachtarán.

Ar 15 Samhain 2017, chuir Arm na Siombáibe an phríomhchathair faoina smacht agus cuireadh Robert Mugabe faoi bhraigheanas baile.^[1]

Luathshaol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Rugadh Mugabe in Kutama, baile beag misin i dtuaisceart na Róidéise. D'éirigh go seoigh leis ar an mbunscoil ach níor chaith sé mórán ama leis na páistí eile. Mar gheall ar argóint idir eisean agus duine de na sagairt, dhírigh na hÍosánaigh a theaghlach ón misean agus chuir siad fúthu i sráidbhaile eile timpeall is 7 míle slí ó Kutama, cé go raibh cead ag na páistí leanúint ar aghaidh sa bhunscoil agus iad ag fanacht le gaoil leo le linn na seachtaine. Thréig athair Robert an teaghlach sa bhliain 1931 agus chuaigh sé go Bulawayo, mar a bhunaigh sé teaghlach eile. Sa bhliain 1934 chuaigh sagart nua i gceannas ar an misean in Kutama, mar atá, an tAthair Jerome O'Hea, Éireannach. Chuir O'Hea fáilte roimh an teaghlach teacht ar ais. Lean Robert lena bhunascolaíocht agus, ag tosnú sa bhliain 1941, thug sé faoi chlár oiliúint múinteoirí i gColáiste Kutama. Mar chuid den oiliúint chuaigh sé i mbun teagaisc ina shean-bhunscoil. Chuir sé deireadh leis an gclár sa choláist sa bhliain 1945.