Jump to content

Micreaphlaistigh

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Micreaphlaistigh i ndríodar ó aibhneacha

Is píosaí plaisteacha an-bheaga iad micreaphlaistigh a thruaillíonn an comhshaol.[1] Ní cineál sonrach plaisteach iad miceaphlaistigh, ach in ionad aon chineál blúire plaisteach atá níos lú ná 5 mm ar fhad de réir an National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) sna Stáit Aontaithe.[2][3] Téann siad isteach in éiceachórais nádúrtha ó fhoinsí éagsúla, lena n-áirítear, ach gan a bheith teoranta do, chosmaidí, éadaí, agus próisis thionsclaíocha.

Tá dhá rangúchán de mhicreaphlaistigh ann faoi láthair. Is éard is micreaphlaistigh phríomha ann ná blúirí nó cáithníní phlaisteacha atá 5.0 mm nó níos lú i méid cheana féin, sula dtéann sé isteach sa chomhshaol. Ina measc seo tá micreachoirníní ó éadaí, agus millíní phlaisteacha.[4][5][6] Is micreaphlaistigh thánaisteacha iad micreaphlaistigh a chruthaítear ó dhíghrádú táirgí plaisteacha móra nuair a théann siad isteach sa chomhshaol trí phróisis síonchaitheamh nádúrtha. I measc na bhfoinsí sin de mhicreaphlaistigh thánaisteacha tá buidéilí uisce agus sóide, líonta iascaireachta, agus málaí plaisteacha.[6] [7] Aithnítear go bhfanann an dá chineál sa chomhshaol ag leibhéil arda, go háirithe in éiceachórais uisce agus muirí.

Samplaí de mhicreaphlaistigh

Chomh maith leis sin, laghdaíonn plaistigh go mall, go minic thar na céadta más rud é nach na mílte bliain. Méadaíonn sé seo an dóchúlacht go n-ionghabhfar micreaphlaistigh agus go n-ionchorpraítear iad isteach i gcorp agus i bhfíocháin a lán orgánach, agus go ndéanfar iad a charnadh.[8][9] Níl eolas ar bith fós ar thimthriall agus ar ghluaiseacht iomlán na micreaphlaisteach sa chomhshaol, ach tá taighde ar siúl faoi láthair chun an cheist seo a imscrúdú.

Snáithíní mhicreaphlaisteacha a shainaithnítear sa timpeallacht mhuirí

Aicmiú

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tugadh an téarma 'micreaphlaistigh' isteach sa bhliain 2004 ag an Ollamh Richard Thompson, bitheolaí muirí in Ollscoil Plymouth sa Ríocht Aontaithe.[10]

Micreaphlaistigh phríomhúla

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Micrisféiríní phoileitiléin bunaithe i taos fiacla

Tá micreaphlaistigh coitianta inár saol inniu. Sa bhliain 2014, measadh go raibh idir 15 agus 51 trilliún píosa aonair de mhicreaphlaisteach in aigéin an domhain, a measadh a mheáchan idir 93,000 agus 236,000 tonna méadrach.[11][12][13]

a) Páirc pheile mhóna shaorga le bonn rubair ar thalamh (GTR) a chúisíniú. b) Ghlanadh an micreaphlaistigh chun siúil le báisteach, a thángthas air sa chré gar do sruthán.

Is píosaí beaga plaisteacha iad microplastics phríomha a mhonaraítear go sainiúil.[14] Is iondúil go n-úsáidtear iad i nglanóirí agus i gcosmaidí aghaidhe, nó i dteicneolaíocht pléasctha aeir. I gcásanna áirithe, tuairiscíodh a n-úsáid i leigheas mar veicteoirí le haghaidh drugaí.[15] Tá "scrubbers" micrea-leaisteacha, a úsáidtear i nglantóirí láimhe agus scúba éadan, tar éis comhábhair nádúrtha a úsáidtear go traidisiúnta a ionadú, lena n-áirítear almóinní talún, min choirce, agus pumice. Tá microplastics phríomhúla táirgthe freisin le húsáid i dteicneolaíocht pléasctha aeir. Is éard atá i gceist leis an bpróiseas seo ná sciúradh microplastic aicrileach, meilimín nó poileistir a phléascadh ag innealra, innill, agus cabhlacha bád chun meirge agus péint a bhaint. De réir mar a úsáidtear na scrobarnaigh seo arís agus arís eile go dtí go laghdaíonn siad a méid agus go gcailltear a gcumhacht ghearradh, is minic a bhíonn siad truaillithe le miotail throma ar nós caidmiam, cróimiam agus luaidhe.[16] Cé go bhfuil go leor cuideachtaí tiomanta do tháirgeadh miocróib a laghdú, tá go leor miocrób bithphlaisteach ann a bhfuil timthriall saoil díghrádaithe fada acu atá cosúil le gnáthphlaisteach.

Naisc sheachtracha

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  • Microplastics found deep in lungs of living people for first time.[1]

Tagairtí

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. ↑ "Microplastic Pollutants" (2016). Elsevier Science. [lch de dhíth]
  2. ↑ Arthur, Courtney (January 2009). "Proceedings of the International Research Workshop on the Occurrence, Effects and Fate of Microplastic Marine Debris". NOAA Technical Memorandum.  Curtha i gcartlann 2021-04-28 ar an Wayback Machine
  3. ↑ "Annual variation in neustonic micro- and meso-plastic particles and zooplankton in the Bay of Calvi (Mediterranean–Corsica)" (2014). Marine Pollution Bulletin 79 (1–2): 293–298. doi:10.1016/j.marpolbul.2013.11.023. PMID 24360334. 
  4. ↑ Cole (2013-06-06). "Microplastic Ingestion by Zooplankton". Environmental Science & Technology 47 (12): 6646–6655. doi:10.1021/es400663f. PMID 23692270. 
  5. ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". Marine Litter Facts.
  6. ↑ 6.0 6.1 Boucher, Julien (2017). "Primary Microplastics in the Oceans: a Global Evaluation of Sources". IUCN. doi:10.2305/IUCN.CH.2017.01.en.  Curtha i gcartlann 2019-01-16 ar an Wayback Machine[lch de dhíth]
  7. ↑ Conkle (2018). "Are We Underestimating Microplastic Contamination in Aquatic Environments?". Environmental Management 61 (1): 1–8. doi:10.1007/s00267-017-0947-8. PMID 29043380. 
  8. ↑ Grossman, Elizabeth (2015-01-15). "How Plastics from Your Clothes Can End up in Your Fish". Time.
  9. ↑ "Cóip cartlainne". 4Ocean. Cartlannaíodh an bunleathanach ar 25 Meán Fómhair 2018. Dáta rochtana: 5 Meitheamh 2019.
  10. ↑ https://www.plymouth.ac.uk/news/professor-richard-thompson-made-an-obe-for-services-to-marine-science
  11. ↑ Ioakeimidis (2016). "Teideal in easnamh ar an lua Either specify one, or click here and a bot will try to complete the citation details for you. {{{title}}}". Scientific Reports 6: 23501. doi:10.1038/srep23501. PMID 27000994. 
  12. ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."".
  13. ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."" (en). The Conversation.
  14. ↑ Karbalaei (2018). "Occurrence, sources, human health impacts and mitigation of microplastic pollution". Environmental Science and Pollution Research 25 (36): 36046–36063. doi:10.1007/s11356-018-3508-7. PMID 30382517. 
  15. ↑ Patel (January 2009). "Getting into the Brain: Approaches to Enhance Brain Drug Delivery". CNS Drugs 23 (1): 35–58. doi:10.2165/0023210-200923010-00003. PMID 19062774. 
  16. ↑ Cole (December 2011). "{{{title}}}". Marine Pollution Bulletin 62 (12): 2588–2597. doi:10.1016/j.marpolbul.2011.09.025. PMID 22001295. 
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Micreaphlaistigh&oldid=1210343"