Madadán mac Muireadhaigh
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Bás | 857 |
| Teaghlach | |
| Teaghlach | Dál Fiatach  |
| Athair | Muireadhach mac Eochadha |
Rí Ulad de Dhál Fhiatach ba ea Madadán mac Muireadhaigh (Sean-Ghaeilge Matudán mac Muiredaig) (bás 857). Muiredach mac Eochada (bás 839), iar-rí, ba ea a athair.[1] Bhí sé i réim ón mbliain 839 go dtí 857.
Bhí a athair maraithe ag Aodh, a dheartháir féin. Mharaigh Madadán a uncail, ámh, agus d'éirigh ina rí.[2]
Bhí na Lochlannaigh ar Loch nEathach sa bhliain 839 agus d'fhanadar ann i rith an gheimhridh 840-841.[3][4][5] Sa bhliain 852, troideadh cath cabhlach dearg idir na Lochlannaigh agus daoine nua, na Dúghaill, i Loch Cairlinn, ach chloígh go holc na Lochlannaigh. B'fhéidir gur thug Madadán tacaíocht tíre dosna Lochlannaigh sa chath úd.[6][7][8]
Sa bhliain 851, bhí coinne ag Madadán leis an Ardrí Maol Seachnaill mac Maoil Rúnaí (bás 863) Uí Néill an Deiscirt i nArd Mhacha. Os comhair cléirigh Ard Mhacha agus na Mí, d'aithin Madadán go hoifigiúil údarás an Ardrí.[9][10] Mar thoradh seo, rinne Aodh Fionnliath, rí Ailigh ruathar sa bhliain 855. Theip ar an ruathar áfach, agaid agus d'fhág sé muintir maraithe ina dhiaidh.[11][12] Bhí Aodh Fionnliath pósta le deirfiúr Madadáin, Gormlaith Rapach ("rábach").
Tá taifead sna hannála gurbh fhéidir é go raibh leath-rí ann, Cathmhal mac Tomaltaigh as Leath Cathail, cé nach bhfeictear é sna ríliostaí. Maraíodh Cathmhal an na Lochlannaigh sa bhliain 853.[13]
Fuair Madadán bás sa bhliain 857. Dar leis na hAnnála Easpacha, ghabh sé ord beannaithe roimh a bhás. Ní dhearnadh ríthe Ulad dá mhuintir (na duine ar bith), a shíolraigh óna uncail, Aodh.
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Corpus of Electronic Texts
- Byrne, Francis John (2001), Irish Kings and High-Kings, Baile Átha Cliath: Four Courts Press, ISBN 978-1-85182-196-9
- Charles-Edwards, T. M. (2000), Early Christian Ireland, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-36395-0
- Ó Corráin, Donnchad (1972), Ireland Before the Normans, Baile Átha Cliath: Gill and Macmillan