John Tyndall

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
John Tyndall
John Tyndall (scientist).jpg
Saol
Eolas breitheContae Cheatharlach, 2 Lúnasa 1820
NáisiúntachtRíocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann
BásSurrey agus Haslemere, 4 Nollaig 1893
Áit adhlacthaSt. Bartholomew's Churchyard (en) Aistrigh
Cúis bháis ()
Muintir
AthairJohn Tyndall
Céile/CéilíLouisa Charlotte Tyndall (en) Aistrigh
Louisa Charlotte Tyndall (en) Aistrigh  (Feabhra 29, 1876 -
Oideachas
Alma materOllscoil Marburg
Stiúrthóir tráchtaisMichael Faraday
Teangachaan Béarla
Gairm
Gairmfisiceoir, glaciologist (en) Aistrigh, sléibhteoir, cumadóir, fealsamh, scríbhneoir agus múinteoir ollscoile
FostóiríInstitiúid Ríoga
Duaiseanna
BallraíochtRoyal Academy (en) Aistrigh
Acadamh Ríoga na Sualainne um Eolaíocht
An Cumann Ríoga
Acadamh Eolaíochtaí na Gearmáine, Leopoldina
Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL
Acadamh Eolaíochtaí agus Daonnachtaí na Baváire
JohnTyndallSignature.png

Fisicí a saolaíodh i Leithghlinn an Droichid, Contae Cheatharlach, ab ea John Tyndall (2 Lúnasa 1820 - 4 Nollaig 1893). Ball den tSeirbhís Ordanáis in Éirinn (1839) agus Sasana (1842), ina innealtóir iarnróid (1844-1847). Ceapadh ina Chomhalta den Chumann Ríoga é i 1852, ina ollamh san Institiúid Ríoga i 1853. Ba chomhghleacaí ansin le Michael Faraday é, agus tháinig sé i gcomharbacht air mar stiúrthóir (1867). Rinne sé taighde suntasach ar an iliomad ábhar tábhachtach, ina measc iompar criostal i réimse maighnéadach is faoi bhrú, radaíocht teasa, teocht is radaíocht na gréine, na himoibrithe idir solas na gréine agus na gáis san atmaisféar, agus scaipeadh solais le páirteagail san atmaisféar. Mhínigh sé cén fáth go bhfuil an spéir gorm, agus an iarmhairt cheaptha teasa (iarmhairt an teach gloine) san atmaisféar de thoradh an dé-ocsaíd charbóin ann. Thaispeáin sé go bhfuil páirteagail deannaigh is páirteagail bheo san aer, agus thug isteach iarmhairt Tyndall is scaipeadh Tyndall. Chabhraigh sé le bunú an iris cháiliúil eolaíochta Nature (An Dúlra) i 1869. Ceannródaí sa scríbhneoireacht eolaíochta do ghnáthdaoine. Scríobh sé beathaisnéis Faraday, Faraday as a Discoverer (Faraday mar Fhionnachtaí, 1868), Glaciers of the Alps (Oighearshruthanna na nAlp, 1860) agus Fragments of Science for Unscientific People (Blúirí Eolaíochta do Dhaoine gan Eolaíocht, 1871).