Jump to content

Inmheatróis

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Teimpléad:WD Bosca Sonraí GalarInmheatróis
cuir in eagar
Cineálfemale reproductive system disease (en) Aistrigh, endometrial disease (en) Aistrigh agus galar Cuir in eagar ar Wikidata
Speisialtacht leighisgínéiceolaíocht Cuir in eagar ar Wikidata
Cóireáil chliniciúil
Pataigineas
Suíomhabdóman agus peilbheas Cuir in eagar ar Wikidata
Cúis ghéiniteachPDE1C, IL33, VEZT, KSR2 agus GREB1 Cuir in eagar ar Wikidata
Aicmiú
ICD-11GA10 Cuir in eagar ar Wikidata
ICD-10N80 agus N80.9 Cuir in eagar ar Wikidata
ICD-9617, 617.9 agus 617.8 Cuir in eagar ar Wikidata
CIAPX99 Cuir in eagar ar Wikidata
Acmhainní seachtracha
Enciclopèdia Catalana0102148 Cuir in eagar ar Wikidata
OMIM131200 Cuir in eagar ar Wikidata
DiseasesDB4269 Cuir in eagar ar Wikidata
MedlinePlus000915 Cuir in eagar ar Wikidata
eMedicine271899 agus 795771 Cuir in eagar ar Wikidata
Patient UKendometriosis-pro Cuir in eagar ar Wikidata
MeSHD004715 Cuir in eagar ar Wikidata
Orphanet137820 Cuir in eagar ar Wikidata
UMLS CUIC0014175, C0014175, C0269102 agus C0404545 Cuir in eagar ar Wikidata
DOIDDOID:289 Cuir in eagar ar Wikidata

Neamhord coitianta go leor is ea Inmheatróis (nó Endometriosis i mBéarla), ina bhfásann na cealla a bhíonn mar líneáil ar an gcuas útarach (an t-inmheitriam) ag ionaid eile sa cholainn, de ghnáth áit eile sa pheilbheas (mar shampla, ar na hubhagáin, an reicteam, nó an lamhnán). Buailfidh sé 10% de mhná uair éigin i rith a saoil.[1]


Ní heol cén fáth a dtarlaíonn sé seo, ach is féidir go n-imíonn cealla inmheitriacha suas trí na feadáin útaracha le hionchlannú sa pheilbheas (míostrú aisiompaithe).

Freagraíonn na cealla inmheitriacha seo taobh amuigh den bhroinn do na comharthaí hormónacha céanna a bhfreagraíonn na cealla sa bhroinn dóibh. Prolaiféaraíonn siad, ag at gach mí, agus ag sceitheadh sa chéad tréimhse míostraithe eile. Spreagann sé seo freagairt athlasta sna horgáin pheilbheacha eile, agus is féidir go leanfaidh damáiste is coilm, fiú cisteanna lán d'fhuil sa bhfuil.

Is iad na siomptóim is troime a fheictear ná míostrú trom is pian sa pheilbheas, ach is féidir go dtiocfaidh neamhthorthúlacht as. Is é an chóireáil ar an riocht seo ná drugaí chun aithris a dhéanamh ar thoircheas, drugaí chun cosc a chur ar phrolaiféarú na gceall inmheitriach, nó máinliacht chun na coilm is na cisteanna a bhaint.

Sa bhliain 2021, bhí 155,000 bean ar a laghad in Éirinn a raibh inmheatróis orthu, agus ag streachailt leis an bpian, In 2022, impigh Cumann Inmheatróise na hÉireann ar an Rialtas plean a chur i bhfeidhm chun ionaid speisialta a fhorbairt le go bhfaighidh mná ar fud na tíre faoiseamh ón bpian.[1]

Cuireadh Cumann Inmheatróise na hÉireann ar bun sa bhliain 1987 le heolas agus tacaíocht a thabhairt dóibh siúd go léir a gcuireann inmheatróis isteach orthu. Reachtáiltear an Cumann ar bhonn deonach, agus is mná a bhfuil inmheatróis orthu den chuid is mó atá ina bhun.[2] Léigh as Gaeilge faoi anseo.[3][4]

  1. 1.0 1.1 Nuacht RTÉ (2022-02-24). "155,000 bean i bpian le easpa acmhainní don Inmheatróis" (as ga). 
  2. "endometriosis.ie/" (en-GB). Endometriosis Association of Ireland. Dáta rochtana: 2022-03-01.
  3. Hussey, Matt (2011). "Inmheatróis". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 369.
  4. "HealthBrochures.ie". www.healthbrochures.ie. Dáta rochtana: 2019-01-01.