Inis Mór

Inis Mór

Cineál	Oileán
Cuid de	Oileáin Árann
Suíomh geografach	Oileáin Árann
Logainm.ie	938
Suíomh
Stát ceannasach	Éire
Cúige Éireannach	Cúige Chonnacht
Contae in Éirinn	Contae na Gaillimhe
53.1236°N 9.7275°W / 53.1236; -9.7275
Farraige	Cuan na Gaillimhe
Tréithe
Airde	123 m
Toisí	38 () × 14 () km

Tugtar Inis Mór go minic ar an oileán is mó de chuid Oileáin Árann amach ó chósta na Gaillimhe (i gContae na Gaillimhe) in iarthar na hÉireann. Is é Árainn ainm oifigiúil an oileáin, agus is é 'Árainn' freisin is mó a thugann muintir Oileáin Árann féin ar an oileán sin. Bunaithe ar 'Inishmore' an Bhéarla - leagan a cumadh sa 19ú céad - a tháinig an leagan truaillithe Gaeilge 'Inis Mór' chun cinn.

Tá Cill Rónáin, an baile measartha amháin atá ar an oileáin, tuairim agus 50 ciliméadar siar as cathair na Gaillimhe.

Leac thuama

An Trá Thoir

Cill Rónáin

Griangraf Dhún Aonghusa

An Ghaeilge ar Inis Mór

Cé nach bhfuil An Ghaeilge chomh láidir ar Inis Mór 's atá sí ar Inis Oírr agus Inis Meáin, tá an Ghaeilge fós mar theanga an phobail ar Inis Mór. I ndaonáireamh 2016 fuarthas amach go bhfuil Gaeilge ag 81.3% de mhuintir an oileáin agus go labhraíonn 58.7% den ndaonra an Ghaeilge go laethúil.

Áitritheoirí aithnidiúla

• Naomh Éanna, misinéir na luath-Chríostaíochta (básaíodh t. 530).
• Maura Derrane, láithreoir teilifíse de chuid RTE (rugadh 1970).
• Bridget Dirrane, bean a raibh céad slánaithe aici.
• Máirtín Ó Direáin, file Gaeilge (1910-1988).
• Liam Ó Flaithbheartaigh, scríbhneoir, (1896–1984).
• Mahon mac Turlough Mantach Ó Briain, Taoiseach Árann, (básaíodh 1565).
• Murrough mac Toirdelbach Ó Briain, Taoiseach Árann, (1575 - 1588).
• Pat Mullen, aisteoir agus scríbhneoir (1901- t.1976).
• Breandán Ó hEithir, scríbhneoir agus craoltóir, (1930–1990).
• Murrough na dTuadh Ó Flaithbheartaigh, Taoiseach Iar-Chonnachta, (1569-1593).
• Ceannanach, misinéir na luath-Chríostaíochta (490-500?)