Feidhmghrúpa
Sa cheimic orgánach, is éard is feidhmghrúpa ann ná páirt nó malartaí laistigh de mhóilín a mbíonn imoibrithe sainiúla aige. Mar shampla, bíonn an hiodrocsailghrúpa ( -OH) sainiúil do na halcóil, agus an t-aimíneaghrúpa (-NH2) sainiúil do na haimíní. Rachaidh an feidhmghrúpa céanna faoin imoibriú ceimiceach céanna nó a mhacasamhail, beag beann ar mhéid an mhóilín ar cuid de.[1]Ligeann sé seo tuartha córasach ar imoibrithe ceimiceacha agus iompar comhdhúile ceimiceacha agus dearadh sintéisí ceimiceacha. Ina theannta sin, is féidir le feidhmghrúpaí eile imoibríocht feidhmghrúpa a hathrú. I sintéis cheimiceach, tá idirthiontú feidhmghrúpa ar cheann de na cineálacha bunúsacha claochlaithe.
Hidreacarbóin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Is féidir le hadaimh charbóin naisc chomhfhiúsacha láidre a fhoirmiú le hadaimh eile carbóin, rud a chruthaíonn slabhraí agus fáinní adamh carbóin ar a dtugtar an cnámharlach carbóin. Is féidir leis an charbón naisc shingile, naisc dhúbailte agus naisc threasacha a fhoirmiú leis féin. Bíonn hidrigin nasctha le hadaimh charbóin fosta sa chnámharlach seo agus tugtar hidreacarbón ar an chomhdhúil a dhéantar, rud a chiallaíonn nach bhfuil ann ach carbón agus hidrigin. Is aicme de mhóilín iad hidreacarbóin a shainmhíníonn grúpaí feidhmiúla ar a dtugtar hidreacarbyl nach bhfuil iontu ach carbón agus hidrigin, ach a athraíonn ó thaobh líon agus ord na mbannaí dúbailte. Tá cineál (agus scóip) imoibríochta difriúil ag gach ceann acu.). Na comhdhúile a bhíonn ann dá thoradh seo, is gnách leo bheith níos imoibríche ná an hidreacarbón bunúsach. Tugtar feidhmghrúpaí ar ghrúpaí dá leithéid agus is iad na grúpaí seo a chinneann imoibriúcháin cheimiceacha an mhóilín. Lena rá ar dhóigh eile, tá an cheimic a bhaineann le comhdhúil orgánach á cinneadh ag a feidhmghrúpa agus is é an feidhmghrúpa an grúpa imoibríoch taobh istigh de chomhdhúil.[2]
| Aicmiú ceimiceach | Grúpa | Foirmle | Foirmle struchtúrach | Réimír | Iarmhír | Sampla |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Alcán | Ailcil | R(CH2)nH | -skeletal.svg){kind=small}
|
ailcil- | -án |  Eatán |
| Ailcéin | Ailceinil | R2C=CR2 | 
|
alkenyl- | -éin |  Eitiléin (Eitéin) |
| Ailcín | Alkynyl | RC≡CR' | alkynyl- | -ín | Aicéitiléin (Eitín) | |
| Díorthach beinséine | Feinil | RC6H5 RPh |
|
feinil- | -beinséin |  Cumene (beinséiniseapróipile) |
Tagirtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Compendium of Chemical Terminology (IUPAC "Gold Book") Feidhmghrúpa
- ↑ Hussey, Matt (2011). "Grúpa feidhmiúil". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 335.
 | Tá an t-alt seo bunaithe ar ábhar as Fréamh an Eolais, ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta leis an Ollamh Matthew Hussey, foilsithe ag Coiscéim sa bhliain 2011. Tá comhluadar na Vicipéide go mór faoi chomaoin acu beirt as ucht cead a thabhairt an t-ábhar ón leabhar a roinnt linn go léir. |
 | Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |