Ganymede (gealach)

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
WD Bosca Sonraí Réad RéalteolaíochGanymede 
Ainmniúcháin eileJupiter III
Cineálgealach de chuid Iúpatair, planetary-mass moon (en) Aistrigh agus gnáthghealach
FionnachtaíGalileo Galilei[1]
Simon Marius[1] Cuir in eagar ar Wikidata
Dáta fionnachtana7 Eanáir 1610[2] agus 1610[3]
EapainmGanaiméidéas
Réad tuismitheoraIúpatar
Sonraí fithiseacha
Apaipsis1,071,600 km Cuir in eagar ar Wikidata
Pearaipsis1,069,200 km Cuir in eagar ar Wikidata
Ais mhór a1,070,400 km
Éalárnacht e0.0013
Tréimhse fhithiseach P7.154 d
Claonadh i2.214 °
Saintréithe fisiceacha agus réaltmhéadracha
Ga2,634.1 km
2,631 km[1] Cuir in eagar ar Wikidata
Méid dhealraitheach (V)4.61 (banda V) Cuir in eagar ar Wikidata
Achar dromchla87,000,000 km² Cuir in eagar ar Wikidata
Mais148.148 Yg[4] Cuir in eagar ar Wikidata
Meándlús1.936 g/cm³ Cuir in eagar ar Wikidata
Imtharraingt dromchla1.428 m/s² Cuir in eagar ar Wikidata
Ailbéideacht0.43 Cuir in eagar ar Wikidata
Teocht an dromchla
íosmhéid  meán  uasmhéid
70 K[5]  110 K  152 K Cuir in eagar ar Wikidata
Cuid deGealacha Galileo Cuir in eagar ar Wikidata
Le cuid

Is gealach de chuid Iúpatair é Ganymede. D'fhionn Galileo Galilei Ganymede sa bhliain 1610. Tá Ganymede 1,070,400 km ó Iúpatar. Tá Ganymede an-mhór, an ghealach is mó sa Ghrianchóras. Tá an trastomhas 5,262km, agus is é an mais atá ann ná 148 billiún billiún tonna méadrach.

Téann sé timpeall Iúpatar ar luas idir 8 agus 13 cilimeadáir san uair. Críochnaíonn Ganymede fithis iomlán d'Iúpatar in aghaidh na seachtaine agus críochnaíonn sé rothlú ag an am céanna.

Dromchla[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ar an dromchla, is iomaí na gcráitéar atá ann. Fuair Ganymede le linn, 'An Ré Bombardú'. Bhí an Ré i bhfeidhm ceithre bhilliún bliain ó shin, agus sa ré bhí a lán astaróideacha ag bualadh na bpláinéad, agus is as sin a tháinig na créatáir.

Tá oighear ar an Ganymede, agus tá an oighear crua le cruach. Smaoiníonn na heolaíochtaí go bhfuil seans ann go mbeadh uisce faoin dromchla ann. Ach, ní raibh a lán fianaise don teoiric seo.

Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. 1.0 1.1 1.2 Ráite i: Store norske leksikon. Store norske leksikon ID: Ganymedes_-_måne. Teanga an tsaothair nó an ainm: an Ioruais. Dáta rochtana: 4 Lúnasa 2023. ISSN: 2464-1480.
  2. NASA. “Jupiter's Moons”. Dáta rochtana: 13 Márta 2024.
  3. Ráite i: Store norske leksikon. Store norske leksikon ID: Ganymedes_-_måne. Teanga an tsaothair nó an ainm: an Ioruais. Dáta rochtana: 4 Lúnasa 2023. ISSN: 2464-1480.
  4. URL tagartha: https://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_phys_par. Dáta rochtana: 5 Meán Fómhair 2020.
  5. URL tagartha: https://web.archive.org/web/20061003013845/http://trs-new.jpl.nasa.gov/dspace/bitstream/2014/20675/1/98-1725.pdf.