Eoghan Ó Tuairisc

Eoghan Ó Tuairisc

Beathaisnéis
Breith	3 Aibreán 1919 Béal Átha na Sluaighe, Éire
Bás	24 Lúnasa 1982 63 bliana d'aois Ceatharlach, Éire
Faisnéis phearsanta
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Coláiste Phádraig, Droim Conrach
Gníomhaíocht
Gairm	file
Ball de	Aosdána
Teangacha	An Ghaeilge

File, drámadóir, úrscéalaí agus criticeoir nótáilte ab ea Eoghan Ó Tuairisc nó Eugene Rutherford Watters (3 Aibreán 1919 i m Béal Átha na Sluaighe - 24 Lúnasa 1982). Is iad an dá úrscéal stairiúla - L'Attaque, a thugann cur síos ar imeachtaí Bhliain na bhFrancach i Maigh Eo, agus Dé Luain, ina bpléitear Éirí Amach na Cásca - is mó a thuill cáil d'Eoghan Ó Tuairisc i measc lucht na Gaeilge.

Saol

Bhí a athair, Thomas Watters, sna Connaught Rangers. Gortaíodh ag an Somme é. Bhí gnó tacsaí aige i ndiaidh an chogaidh. Scéalaí maith ba ea é

Coláiste Ghearrbhaile

Fuair Eoghan Ó Tuairisc a chuid oideachais i gColáiste Ghearrbhaile i mBéal Átha na Sluaighe. Trí Ghaeilge a dhéantaí na scrúduithe go léir ann.

D'fhreastail sé ar Choláiste Phádraig i nDroim Conrach, ó 1939 go 1945, agus bhain sé amach dioplóma san oideachas. Bhí sé ina mhúinteoir i bhFionnghlas, ó 1940 go dtí 1960.

I rith na hÉigeandála 1940-45, chaitheadh sé an chuid is mó dá laethanta saoire samhraidh mar oifigeach coimisiúnta san arm.

Sa bhliain 1947, bhain sé amach céim M.A. i litríocht an Bhéarla i gColáiste Ollscoile Bhaile Átha Cliath.

Sa bhliain 1960, d'éirigh sé as a phost i bhFionnghlas le bheith ina scríbhneoir lánaimseartha agus bhí ganntanas ioncaim ag cur air go síoraí.

Bhí sé ina eagarthóir ar Feasta, iris Chonradh na Gaeilge, sna blianta 1962-1965.

Fuair sé bás tobann; bhuail taom croí é ar 24 Lúnasa 1982, in aois 63 dó.

Scríbhneoireacht

Scríobh sé lear mór ábhair, idir Bhéarla agus Ghaeilge: aistí, filíocht, drámaí agus úrscéalta. Anuas go 1960 b’fhéidir gurbh i mBéarla agus faoina ainm Eugene Watters is mó a bhíodh sé ag scríobh.

Ba é Murder in Three Moves a chéad shaothar mór le rá (1960). Ina dhiaidh sin foilsíodh L'Attaque (as Gaeilge) agus Week-End.

Is iad an dá úrscéal stairiúla - L'Attaque (1962), a thugann cur síos ar imeachtaí Bhliain na bhFrancach i Maigh Eo, agus Dé Luain (1966), ina bpléitear Éirí Amach na Cásca - is mó a thuill a cháil dó i measc lucht na Gaeilge.

Saothair

Leabhair

• Murder in Three Moves, 1960.
• L’Attaque, BÁC: Allen Figgis, 1962.
• Dé Luain, 1966
• An Lomnochtán. Autobiography, BÁC & Corcaigh: Mercier, 1978.
• [The Story of a] Hedgeschool Master, 1975.

Aistriúcháin

• John Jordan (eagarthóir), "Dialann Deoraí", in: The Pleasures of Gaelic Literature (1977).
• Máirtín Ó Cadhain, The road to Brightcity: and other stories, Swords: Poolbeg Press, 1981.
• Pádraic Ó Conaire, 15 Short Stories, Swords: Poolbeg Press, 1982.

Filíocht

• Dialann sa Díseart, BÁC: Coiscéim, 1981.
• Rogha an Fhile, dánta le haistriúcháin. 1974.
• New Passages, 1973.
• Dé Luain, BÁC: Allen Figgis 1966.
• The Weekend of Dermot and Grace, BÁC: Allen Figgis & Son, 1964; arís in "Eugene Watters Special Issue" Poetry Ireland Review 13 (1985)@.
• Lux Aeterna, including Hiroshima Mass, BÁC: Allen Figgis, 1964.

Drámaíocht

• Fornocht do Chonac, BÁC: Foilseacháin an Rialtais, 1981.
• Lá Fhéile Michíl, BÁC: Clódhanna Teo., 1967.

Aistí

• Religio Poetae agus Aistí Eile, eagarthóir Máirín Nic Eoin, Baile Átha Cliath: An Clóchomhar, 1987.
• Focus, (le Desmond Egan), 1972.

Eile

• "Christian names", in Encyclopaedia of Ireland, BÁC: Figgis 1968, 119-21.
• "Infinite Variety - Dan Lowrey's Music Hall 1879-97" (Eugene Watters & Matthew Murtagh)Gill&Macmillan 1975

Naisc Sheachtracha

• Is cuntas mion ar a shaol Eoghan Ó Tuairisc: beatha agus saothar (1988) le Máirín Nic Eoin.
• "Eoghan Ó Tuairisc: Life, Works, Criticism, ... ", Ricorso.