Comhghall mac Domhanghairt
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 1 mílaois |
| Bás | 538 |
| Liosta Ríthe Dhál Riada | |
| 507 – 538 ← Domhanghart Réite – Gabhrán mac Domhanghairt →  | |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | monarc |
| Teaghlach | |
| Páiste | Conall mac Comhghaill |
| Athair | Domhanghart Réite |
| Siblín | Gabhrán mac Domhanghairt |
Rí Dhál Riada sa 6ú haois ba ea Comhghall mac Domhanghairt (Sean-Ghaeilge Comgall mac Domangairt). Domhanghart Réite aba ea a athair agus Fhearghasa Mhóir a sheanathair. Insítear i nAnnála Uladh go bhfuair sé bás sna blianta 538, 542 agus 545,[1] agus sa bhliain 537 i nAnnála Tiarnaigh.[2]
Comhghall
[cuir in eagar | athraigh foinse]Seachas a bhás, níl a lán eolais chruinn ann faoi Chomhghall, ach tá is as a atá clú air shinsear eapainmneach an Chineáil Chomhghaill, luaite mar dream Dáil Riada i Seanchas Fear Alban. The Seanchas, in fact, speaks of the Crich Comgaill, ach faightear cenél sna hAnnála Uladh, i n-iontráil don bhliain 710.
Insítear sa Seanchas go raibh mac amháin ag Comhghall, darbh ainm Conall, agus go raibh seachtar mac aigesean, cé go dtugtar ainmneacha ach le haghaidh seisir acu: Loingsech, Nechtan, Artan, Tuatan, Tutio agus Coirpre. Mar is gnách le luathghinealaigh, ní leor seo agus eolas iontaofa. Caomhnaítear ach aon ginealach amháin an Chineáil Chomhghaill, ón 8ú haois, curtha le cóip den Seanchas.
Cineál Comhghaill
[cuir in eagar | athraigh foinse]Ní fhaightear an Cineál Comhghaill i nAnnála na hÉireann ach go sách annamh. De réir taighde nua ámh, moltar go raibh ról ar leith acu i mbun Ghaelú na gCruithneach. Phós Dargart mac Finguine den Chineál banphrionsa na gCruithneach Der-Ilei. Bhí clann acu a d'éirigh ina ríthe na gCruithneach, Bridei agus Nechtan mac Der Ilei.
Meastar go raibh an Cineál Comhghaill lonnaithe i gComhghall, fréamhaithe go sochreidte ón gcineál, agus ar the Oileán Bóid. D'fhéadfadh é go raibh suas i gceannas ar Oileán Arrainn ó dheas.
Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Bannerman, John (1974). "Studies in the History of Dalriada". Dún Éadain: Scottish Academic Press.
- Broun, Dauvit (1999). "The Irish Identity of the Kingdom of the Scots in the Twelfth and Thirteenth Centuries". Woodbridge: Boydell.
- Fraser, James E. (2005). "Strangers on the Clyde: Cenél Comgaill, Clyde Rock and the bishops of Kingarth". The Innes Review 56 (2): 102–120. doi:. ISSN 0020-157X.
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Annála Uladh, AU 538.3, 542.1, 542.2 (ut alii dicunt)
- ↑ Annála Tiarnaigh, AT 537.2