Asma

Ionsaí plúchadh

Is galar ainsealach an-choitianta é asma (nó múchadh nó plúchadh) a tharlaíonn de bhrí go gcúngaíonn na píobáin anála nó na broncais sna scamhóga agus mar thoradh air sin, bíonn an-deacracht ar an duine bheith ag análú, ach go háirithe le heispioráid (easanálú).

Galar ailléirgeach timpeall 50% de na cásanna den ghalar seo, go mór mór maidir le páistí. Galar neamhailléirgeach a tharlaíonn do dhaoine fásta go príomha, go minic mar thoradh ar shlaghdán trom. Giorra anála a bhuaileann duine, a fhéadfaidh leanúint ar feadh laethanta, fiú míonna. Sa dá chás éiríonn an traicé, na broincíní, na broincíní scamhógacha is na duchtanna ailbheolacha isteach sna hailbheolais féin, an-íogair, agus laghdaíonn an trastomhas i gcás gach ceann de na píobáin sin. Is mar thoradh air sin a tharlaíonn an giorra anála is an anacair. Ní raibh sé forleathan i 1900, ach faoi seo tá an galar ag timpeall 150 milliún duine ar fud an Domhain, agus faigheann timpeall 180,000 duine bás dá bharr sa Domhan gach bliain. I mBaile Átha Cliath, meastar go mbíonn gnéithe éigin den ghalar seo ag níos mó ná 20% de pháistí d'aois 13-14. I Meiriceá tá sé ag 7.3% den phobal faoi 18 mbliain d'aois, agus 4.9% den phobal os a chionn sin. I 1980-1995 d'éirigh na céatadáin sin 3.8% is 2.6% faoi seach. Tá sé ag scaipeadh ina eipidéim, go mór mór i dtíortha forbartha an iarthair. Is mó an seans go mbeidh an plúchadh ag páiste bheirt tuismitheoirí a bhfuil an galar acu, ach ní leor é sin chun an méadú ar tharlú an ghalair a mhíniú. Meastar go bhfuil baint éigin leis ag an gcaoi a bhfanann páistí istigh sa teach níos mó, agus a nochtar iad an iomarca d'ailléirginí an teaghlaigh: fíneoga an deannaigh, sail chnis an chait is eile. Tá truailleáin san aer a chuireann tús leis freisin. Bíodh is gur casta an galar é agus cúiseanna éagsúla leis, tugann córacha leighis atá bunaithe ar stéaróidigh a ionanálaítear an-fhaoiseamh. Ach ní mór an chóir leighis chomh maith leis an ngléas ionanálaithe a bheith ag duine nuair a bhíonn gá leo.

Tionchar

An té a mbíonn asma air bíonn a anáil dá bhaint de uaireanta. Sa chliabh a bhíonn sé. Is deacair an gearán céanna a leigheas ar fad, ach is gnáthach go bhfaighann daoine a saol leis. Maireann cuid acu críonna go maith. Ní gearán marfach é. Is measa a bhíonn sé san oíche ná sa lá dála a lán breoiteachtaí, agus is measa sa gheimhreadh ná sa samhradh é ag na daoine go leanann sé orthu. Leanann seordán an múchadh.