Jump to content

An Leabhar Branach

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
WD Bosca Sonraí LeabharAn Leabhar Branach
Cineálcnuasach filíochta Cuir in eagar ar Wikidata
TeangaGaeilge Chlasaiceach Cuir in eagar ar Wikidata

Cnuasach dánta sa Nua-Ghaeilge Mhoch, a tiomnaíodh go luath sa 17ú haois, is ea an Leabhar Branach. Tá ann filíocht molta do chlann Uí Bhroin, agus craobh acu darbh ainm Gabhal Raghnaill i gContae Chill Mhantáin.[1][2][3] Scríobhadh na dánta féin idir na blianta 1550 agus 1630, tréimhse achrainn i nÉirinn le hÉirithe Amach Dheasmhumhan, Cogadh na Naoi mBliana agus Éirí Amach Uí Dhochartaigh ar siúl.[4][5]

Éire sa bhliain 1500. Feictear críocha Uí Bhroin san oirthear, léirithe Ó Broin.

Dar leis an scoláire Seán Mac Airt, a d'fhoilsigh leagan den chuntas sa bhliain 1944:[6][4][7]

"the Leabhar Branach, apart from its linguistic value, is important in that it affords us some insight from an Irish standpoint into the life and fortunes of a sept bordering an Pháil, during an interesting if unhappy era of our history."

Scríobhadh na dánta go formhór ag filí Mhic Eochaidh/Eochadha.[8][2][9] Scríobhadh roinnt acu ag Eochaidh Ó hEodhasa.[10]

Tá roinnt desna dánta tiomanta d'Fhiach mac Aodha Ó Broin (1534–1597).[11][12] Deirtear gurbh í a bheadh chéile Róis Ní Thuathail:

"a blazing meteor, wine of grape, flower of women... She glows with the fire of youth. She is the life and death of heroes."[13]

Lámhscríbhinní

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá an bhunlámhscríbhinn anois caillte. Rinneadh cóip di sa bhliain 1622 ag an bhfile, Brian Mac Giolla Phádraig, agus is a bhuí leis go maireann na dánta fós. Rinne Hugh O'Daly cóip de leagan Bhriain, agus caomhnaítear seo i gColáiste na Tríonóide. Tá cóip eile déanta ag Mícheál Ó Broin sna 1720í le fáil anois i Leabharlann Houghton, Ollscoil Harvard.[14][15]

Féach freisin

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Naisc sheachtracha

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. "Leabhar Branach : The book of the O'Byrnes".
  2. 2.0 2.1 Mac Airt, Seán (3ú Samhain 1944). "Leabhar Branach". Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath.
  3. "Reviewed work: Leabhar Branach: The Book of the O'Byrnes, Seán Mac Airt" (1947). Irish Historical Studies 5 (19): 249–253. JSTOR 30004866. 
  4. 4.0 4.1 "Leabhar Branach" (17ú Bealtaine 2007).
  5. "The House of Lochar Publishers - THE BYRNES AND THE O'BYRNES Vol. II". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2021-10-19. Dáta rochtana: 2022-06-08.
  6. "Leabhar Branach • CODECS: Online Database and e-Resources for Celtic Studies".
  7. "Leabhar Branach : The Book of the O'Byrnes – DIAS Shop".
  8. Mar shamplaDán 70[nasc briste go buan]
  9. "Archivium Hibernicum: Or, Irish Historical Records". Irish University Press for the Catholic Record Society of Ireland (3ú Samhain 1941).
  10. "Leabhar Branach: The Book of the O'Byrnes" (1944): xii. Dublin Institute for Advanced Studies. 
  11. "Poetry and Politics: reaction & continuity in Irish poetry, 1558-1625, Marc Caball. ISBN 1859181627" (6ú Feabhra 2013).
  12. Lethbridge, J. B. (3 November 2006). "Edmund Spenser: New and Renewed Directions". Fairleigh Dickinson Univ. Press. 
  13. "The Rise of Feagh McHugh O'Byrne in Gaelic Leinster".
  14. Byrne-Rothwell, Daniel (3ú Samhain 2010). "The Byrnes and the O'Byrnes". House of Lochar. 
  15. "One of the earliest surviving manuscript copies of Leabhar Branach, or “the Book of the O'Byrnes" from @HoughtonLib…".