Jump to content

Amailtia

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
(Athsheolta ó Amalthea)
WD Bosca Sonraí Réad RéalteolaíochAmailtia 
Cineálgealach de chuid Iúpatair agus gnáthghealach
FionnachtaíEdward Emerson Barnard[1] Cuir in eagar ar Wikidata
Dáta fionnachtana9 Meán Fómhair 1892[2], Réadlann Lick
EapainmAmalthea
Réad tuismitheoraIúpatar
Sonraí fithiseacha
Apaipsis182,840 km Cuir in eagar ar Wikidata
Pearaipsis181,150 km Cuir in eagar ar Wikidata
Ais mhór a181,400 km[3]
Éalárnacht e0.00319[4]
Tréimhse fhithiseach P0.49817943 d[5]
Claonadh i0.374 °
Saintréithe fisiceacha agus réaltmhéadracha
Ga83.45 km[6] Cuir in eagar ar Wikidata
Méid dhealraitheach (V)14.1 (banda V) Cuir in eagar ar Wikidata
Mais2.1 Zg[7] Cuir in eagar ar Wikidata
Toirt2,430,000 km³[6] Cuir in eagar ar Wikidata
Ailbéideacht0.09 Cuir in eagar ar Wikidata

Is í Amailtia an 5ú satailít nádúrtha de chuid Iúpatair, a fionnadh sa bhliain 1892. Tá Amailtia ag fithisiú Iúpatair faoi 181,000 km den phláinéad, a bheag ná a mhór, agus níl cianphointe na gealaí ródhifriúil leis an ngarphointe - tá an fhithis réasúnta ciorclach. Tá Amailtia 270 km ar thrastomhas, a bheag nó a mhór, ach tá sí an-mhírialta ina cosúlacht - níl sí in aon chóngar do bheith sféarúil. Ba é an réalteolaí Meiriceánach Edward Emerson Barnard a d'aithin í, an fear ceanna a bhfuil Réalta Barnard ainmnithe as. Tugtar Iúpatar a Cúig ar Amailtia chomh maith, agus mar is léir ón teideal, tá imeachtaí an ghearrscéil fhicsin eolaíochta úd Jupiter Five le hArthur C. Clarke bunaithe ar Amailtia nó ar a timpeallacht. Tá Amailtia ag fithisiú Iúpatair in aice an fháinne ar a dtugtar "fáinne leámháin Amailtia", agus tá an fáinne comhdhéanta as dusta a tháinig ó Amailtia féin.

Glactar leis gur leac oighir is mó atá in Amailtia. Aithnítear cráitéir agus iomairí móra ar an ngealach seo. Ba iad na taiscéalaithe spáis úd Voyager a hAon agus Voyager a Dó sa bhliain 1979 a thug na chéad ghrianghrafanna d'Amailtia dúinn, ach ina dhiaidh sin ba é an fithiseoir úd Galileo a thóg grianghrafanna ní ba mhionchruinne sna 1990idí.

Tá ceithre ghné de chosúlacht Amailtia ainmnithe - dhá chráitéar agus dhá spota geal. Is iad na cráitéir ná Pan agus Gaea, agus is iad na spotaí geala ná Lyctos Facula agus Ida Facula. Facula an téarma a úsáidtear le tagairt do spotaí geala ar dhromchla Amailtia.[8]


Tagairtí

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. ↑ Ráite i: A Short History of Astronomy. Údar: Arthur Berry. Foilsitheoir: John Murray. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla na Breataine. Dáta foilsithe: 1898.
  2. ↑ Ráite i: A Short History of Astronomy. Údar: Arthur Berry. Foilsitheoir: John Murray. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla na Breataine. Dáta foilsithe: 1898.
  3. ↑ URL tagartha: https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/joviansatfact.html.
  4. ↑ URL tagartha: https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.icarus.2005.11.007.
  5. ↑ “NASA FACTS” (Béarla). NASA.
  6. ↑ 6.0 6.1 “NASA FACTS” (Béarla). NASA.
  7. ↑ URL tagartha: https://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_phys_par. Dáta rochtana: 5 Meán Fómhair 2020.
  8. ↑ Hussey, Matt (2011). "Amailtia". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 34.
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Amailtia&oldid=1221906"