Úsáideoir:Jonathon Hussey (Séan O'Heosa)

Béal Átha Liag

Is baile beag é Béal Átha Liag (Béarla: Ballyleague-Lanesborough) situe i lár na tíre agus níos cruinne, ar an teorainn idir an dá chontae, Ros Comáin agus Longfort. Ta sé lonnaithe ar gob thuaidh Lough Ree ar an bóthar tánaisteach náisiúnta N63 ar achomal leis an R371 (taobh Ros Comáin) agus R392 (taobh Longfort). Tá Longfort mór go leor, 16km oirthuaisceart ar an N63, go díreach, agus tá Ros Comaín, 15km iardheisceart ar an N63 chomh maith. Is iad Béal na mBuillí (Contae Ros Comáin) agus Baile Úí Mhatháin (Contae Longfort) na bailte is cailúila in aice le Béal Átha Liag, faoi seach.

Dá bhrí sin, tá na bailte suite i cúigí difriúla (Cúige Chonnacht - Ros Comáin agus Cúige Laighean - Longfort); agus níos mó ná sin, an dhá deoisí Caitliceach Rómhánach, Deoise Ardach agus Chluain Mhic Nóis agus Deoise Ail Finn; agus ina theannta sin, an dhá pharóiste Caitliceach Rómhánach, Kilgefin san oirthear atá nasctha ar Béal Átha Liag, Curraghroe agus Ballagh, agus Rathclaon san iarthar.

Stair agus Áiteanna Spéisiúla

Scoilteann an tSionainn an dha chontae. Tugadh an t-ainm ar an taobh thoir den abhainn mar 'Lanesborough' tar éis an Caisleán Ráth Claon agus na tailte a dheonú, go Lána an Tiarna ar an 24ú Lúnasa 1664 ag an Rí Charles II, mar aitheantas dá dhílseacht don choróin. I 1664, dheonaigh Charles II Lána an Tiarna ar Bhuirg Ríoga agus is é sin an chaoi a thugadh an focal Béal Átha Liag do 'Lanesborough'. Is iomaí cathanna agus ionghabhálacha tagtha ar an mbaile thar na céadta bliain ón am a thosaigh na Lochlannaigh ag ionraidh Éireann ón 9ú haois go dtí an 11ú haois. I rith an tréimhse sin, ghoideadh na heaglaisí agus na mainistreacha arís agus arís eile. Mar gheall ar na ruathair sin, tógadh an chéad droichead chun an baile a chosaint.

Tríd is tríd tá an ceantar buailte go dona ag ionradh,slí bheatha, cogaidh, plá agus gorta thar na blianta agus cosúil leis na pointí trasnaithe cáiliúla eile ar fad na Sionainne, tá an ceantar ar maos i stair shaibhir agus fuilteach.

Ar maidin an lae aonach chapall i mBéal Átha Liag, i mí Fheabhra 1702, d'iompaigh an bád farantóireachta ag iompar móran daoine agus a n-earraí. De bharr an tubaisteach sin, tógadh droichead cloiche sa bhlian 1706. Mar comhartha dea-thola, thug 'Lord Viscount' céad punt i dtreo an droichid.

Abhainn na Sionainne

Tugtar faoi deara go bhfuil éileamh mór ar slatiascaireacht i mBéal Átha Liag agus mar gheall ar sin mealann sé slatiascairí iomadúla ó gach cearn den Eoraip. Tugann an tSionainn agus Lough Ree le haghaidh gníomhaíochtaí spóirt uisce, ag crúsáil ina measc. Is aoibhinn an radharc é, go mór mór, nuair a bíonn tú ag dul trasna an droichead.

Stáisiún Cumhachta ESB

Tógadh an Stáisiún Cumhachta ESB sa bhlain 1955. Stáisiún Cumhachta scoite il-bhá, ilstórach atá i gceist agus úsáidtear móin chun é a thiomáint. Tá sé suite sa bhaile in aice le scoil náisiúnta 'Naomh Muire' (Contae Longfort). Bhí Aonad 1 coimisiúnaithe i 1958, Aonad 2 i 1966 agus ag an deireadh, Aonad 3 i 1983. Is sampla breá é gléasra Béal Átha Liag de ailtireacht fheidhmiúil, urraithe an Rialtais ón 20ú, agus tá seans maith go bhfuil sé ceann de na foirgneamh is mó a bheith tóghta riamh i gContae Longfort. Tá an stáisiún cumhachta seo go hard os cionn an cheantair ar fad, agus léiriú é sin gné spéisiúil d'oidhreacht agus an stair shóisialta i mBéal Átha Liag.

Spórt

CLG

Bíonn éiléamh an-mhór ag an mbaile le CLG (Cumann Lúthchleas Gael). Is iad Naomh Faithleach (Ros Comáin) agus Rathclaon (Longfort) na hainmneaha ar na gclubanna. Cluain Buinne (Clonbonny) is ainm don pháirc imeartha Rathclaon agus níl ainm faoi leith ar Naomh Faithleach, ach Naomh Faithleach (St. Faithleachs). Tá said suite ar an bóthar Longfort agus ar an bóthair, faoi seach.

Naomh Faithleach

Is club sórt rathúil é Naomh Faithleach. Bhuaigh an club dhá gcraobhchluice i gContae Ros Cómaín sna blianta 1965 agus 2002. Chomh maith leis sin, i dtearmaí peil faoi aois, faoi shé déag agus mionúir, go háirithe, rinneadh cónascadh idir CLG Noamh Faithleach agus CLG Béal na mBuillí. Imríonn an bheirt Ó'Muicheartaigh le foireann an Chontae Ros Comáin, Ciaráin agus Diarmuid, i láthair na huaire. Tá peile na mban sa club freisin agus foireann 'Máithreacha agus daoine eile'.

Rathclaon

Arís, club ráthúil atá i gceist. Bhuaigh Rathclaon móran coirn ar fud na blianta, ag léibhéal idirmheánach. Bhuaigh siad an an chraobh sin an bhlian seo (2017) agus anuraidh (2017). Bionn siad ádhúil faoi aois chomh maith agus le blianta beaga anuas rinneadh cónascadh idir iad féin agus CLG Grattan Óg. Imríonn Seán Ó Coinnigh (Shane Kenny), Liam Connerton agus Seán Ó Donnchadha (Shane Donoghue) le foireann Longfort.

Sacar

Tá nasc idir Baile Átha Liag agus an ainm sacar 'Ballyboro'. Úsáidtear na litríochta 'B' 'A' 'L' 'L' 'Y' ó thaobh Ros Comáin (Ballyleague) agus na litríochta 'B' 'O' 'R' 'O' ó thaobh Longfort (Lanesborough), ach go tábhachtch, úsáidtear an t-ainm sin do na foirne faoi aois, go speisialta. Mar sin, 'Boro Celtic' an t-ainm atá ar foireann sacair na sinsir sa bhaile. Bunaíodh Ballyboro i 2000 agus Boro Celtic i 1972 agus ar a bharr sin, imríonn siad i gconradh Longfort. I rith na blianta, bhí siad an-rathúil ach le déanaí bíonn siad beagán chun deiridh ar chursaí. Tá an páirc suite taobh their den meánscoil Béal Átha Liag.

Iascaireacht

Mar gheall ar an tSionainn, bíonn daoine ag iascaireacht mar chaitheamh aimsire. Tagann a lán iascairí ar fud na hEorpa go dtí Béal Átha Liag mar a bhíonn dianiomaíócht gach cúpla bliain. Chomh leis sin, tá calafoirt iascaireachta le feiceáil ar an abhainn agus úsáidtear daoine é I rith míonna an tsamhraidh, go sonrach. Tá réimse leathan d'éisc cosúil le liús, breasc agus rudaí mar sin.

Club Trí-atlan

Is club an-rathúil é an club trí-atlan Béal Átha Liag, atá suite ar bhruach na Sionainne. Mar chuid den sraith 'Super Triathlon' na hÉireann, bíonn said ag óstáil an trí-atlan 'Two Provinces' gach uile bhliain, aít ina bhfuil luthcleasaithe ar fud na tíre ag iomaíocht in éadan a chéile, agus éirionn thar cionn leis.

Oideachas

­

Tagairtí

https://www.logainm.ie/ga/

http://www.longfordtourism.ie/see-do/towns-villages/lanesborough/

http://www.buildingsofireland.ie/niah/search.jsp?type=record&county=LF&regno=13310014

http://www.trilanesboro.com/