Stát leasa

Coincheap rialtais is ea an stát leasa ina imríonn an stát ról lárnach i gcosaint agus i gcur chun cinn dea-bhail eacnamaíocha agus sóisialta a chuid saoránach. Tá sé bunaithe ar na prionsabail a bhaineann le comhionannas deiseanna, cothroime dáileadh an rachmais, agus freagrach phoiblí dóibh siúd nach bhfuil in ann leas a bhaint as na soláthairtí íosta le haghaidh an tsaoil mhaith. D'fhéadfadh an téarma ginearálta foirmeacha d'eagraíochtaí eacnamaíocha agus sóisialta a chuimsiú.^[1] Chuir an socheolaí T. H. Marshall síos ar an stat leasa nua-aimseartha mar mheascán sainiúil de dhaonlathas, leasa, agus chaipitleachas.^[2]

Cuimsíonn na stáit leasa nua-aimseartha an Ghearmáin, an Fhrainc, an Bheilg agus an Ísiltír,^[3] , chomh maith leis na tíortha Nordacha, den sórt sin mar an Íoslainn, an tSualainn, an Iorua, an Danmhairg, agus an Fhionlainn^[4] a úsáideann an múnla ar a dtugtar an tsamhail Nordach. Rangaigh Gøsta Esping-Andersen na córais leasa is forbartha de chuid na stát i dtrí chatagóir: sóisialach daonlathach, coimeádach agus liobrálach.^[5]^{[lower-alpha 1]}

Baineann an stát leasa shóisialaigh le haistriú cistí ón stát chun na seirbhísí a chuirtear ar fáil (. i. sláinte, oideachas, srl.) chomh maith le le haistriú díreach do dhaoine aonair ("sochair"), agus maoinítear é trí na gcánacha. Is minic a thugtar an geilleagar measctha air.^[6] De ghnáth bíonn ar an lucht ardioncaim níos mó cánach a íoc, ar a dtugtar cáin fhorchéimnitheach.

Sanasaíocht

Baineadh feidhm as an téarma Gearmáinise sozialstaat ("stát sóisialta ") ó 1870 chun cur síos a dhéanamh ar chláir thacaíochta an stáit beartaithe ag sozialpolitiker Gearmánacha ("polaiteoirí sóisialta") agus a curtha i bhfeidhm mar chuid de leasuithe coimeádacha Bhismarck. Sa Ghearmáin, úsáidtear an téarma wohlfahrtsstaat, aistriúchán díreach ón Bhéarla "welfare state", chun cur síos a dhéanamh na socruithe clúdaithe faoin árachas sóisialta sa tSualainn .

Stair na stát leasa

Chuir an an tImpire Ashoka chun cinn a smaoineamh ar stát leasa sa 3ú haois Roimh Chomh-Ré (RCR) .

An Bhreatain Mhór

An Fhrainc

Ag tír nó réigiún

An Astráil

An Ghearmáin

Meiriceá Laidineach

An Meánoirthear

Daon-Phoblacht na Síne

An Ríocht Aontaithe

Na Stáit Aontaithe

Éifeachtaí an leasa ar an mbochtaineacht

Tugann fianaise eimpíreach le fios go bhfuil laghdaíonn cánachas agus aistrithe go mór an bhochtaineacht sa chuid is mó de na tíortha gur ionann ar a laghad aon chúigiú den OTI a ranníocaíochtaí leasa shóisialaigh.^[7]^[8]

Tír	An ráta bochtaineachta iomlán (1960-1991) (tairseach atá leagtha síos ag 40% d'ioncam teaghlaigh meánach SAM)		An ráta na bochtaineachta coibhneasta (1970-1997)
Tír	Réamh-leas	Iar-leas	Réamh-leas	Iar-leas
An tSualainn	23.7	5.8	14.8	4.8
An Iorua	9.2	1.7	12.4	4.0
An Ísiltír	22.1	7.3	18.5	11.5
An Fhionlainn	11.9	3.7	12.4	3.1
An Danmhairg	26.4	5.9	17.4	4.8
An Ghearmáin\|15.2	4.3	9.7	5.1
An Eilvéis	12.5	3.8	10.9	9.1
Canada	22.5	6.5	17.1	11.9
An Fhrainc	36.1	9.8	21.8	6.1
An Bheilg	26.8	6.0	19.5	4.1
An Astráil	23.3	11.9	16.2	9.2
An Ríocht Aontaithe	16.8	8.7	16.4	8.2
Stáit Aontaithe Mheiriceá	21.0	11.7	17.2	15.1
An Iodáil	30.7	14.3	19.7	9.1

Nótaí

↑ For a revision of his typology, see Ferragina and Seeleib-Kaiser (2011)

Tagairtí

↑ Welfare state. {{cite encyclopedia}}: |work= ignored (cabhair)
↑ Marshall, Thomas Humphrey (1950). "Citizenship and Social Class: And Other Essays". Cambridge: University Press.
↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". The New York Times Magazine.
↑ "The global economy, national states and the regulation of labour" (1999).
↑ Esping-Andersen (1990)
↑ O'Hara, Phillip Anthony, ed. (1999). Welfare state. p. 1245. {{cite encyclopedia}}: |work= ignored (cabhair)
↑ Kenworthy, L. (1999). Do social-welfare policies reduce poverty? A cross-national assessment Curtha i gcartlann 28 Meán Fómhair 2011 ar an Wayback Machine. Social Forces: 77: 3: 1119–39.
↑ Bradley, D., Huber, E., Moller, S., Nielson, F. & Stephens, J. D. (2003) "Determinants of relative poverty in advanced capitalist democracies". American Sociological Review 68:3: 22–51.

Naisc sheachtracha

Réamhrá le beartas sóisialta, Ollscoil Robert Gordon
Slándála sóisialta Cláir ar Fud an Domhain, SSA.gov
Cine agus Leasa sna Stáit Aontaithe Curtha i gcartlann 2006-07-24 ar an Wayback Machine, Bryn Mawr Choláiste
Calvo, García. Anailís a dhéanamh ar Leasa an Tsochaí
Shavell ar cáineadh an cheartais shóisialta cláir
Prionsabail na Cothroime i gcoinne Leas an Duine: ar an Meastóireacht Ar Polasaí Dlí
Iris laethúil saor in aisce ina bhfuil eolas ar leas beartais ar leibhéal áitiúil, náisiúnta agus ar leibhéal an AE Curtha i gcartlann 2010-06-04 ar an Wayback Machine
Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."".
Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". The Economist: Asia.
Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". The Korea Times.
Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". Jacobin.

Sonraí agus staitisticí

[6] For a revision of his typology, see Ferragina and Seeleib-Kaiser (2011)

[1] Welfare state. {{cite encyclopedia}}: |work= ignored (cabhair)

[Marshall-2] Marshall, Thomas Humphrey (1950). "Citizenship and Social Class: And Other Essays". Cambridge: University Press.

[3] Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". The New York Times Magazine.

[4] "The global economy, national states and the regulation of labour" (1999).

[5] Esping-Andersen (1990)

[WF_EPE-7] O'Hara, Phillip Anthony, ed. (1999). Welfare state. p. 1245. {{cite encyclopedia}}: |work= ignored (cabhair)

[Kenworthy-8] Kenworthy, L. (1999). Do social-welfare policies reduce poverty? A cross-national assessment Curtha i gcartlann 28 Meán Fómhair 2011 ar an Wayback Machine. Social Forces: 77: 3: 1119–39.

[Bradley_et_al.-9] Bradley, D., Huber, E., Moller, S., Nielson, F. & Stephens, J. D. (2003) "Determinants of relative poverty in advanced capitalist democracies". American Sociological Review 68:3: 22–51.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[lower-alpha 1]

[6]

[7]

[8]