Jump to content

Quimper

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Bosca Geografaíocht PholaitiúilQuimper
Kemper (br) Cuir in eagar ar Wikidata

Cuir in eagar ar Wikidata

Suíomh
Map
 47° 59′ 45″ N, 4° 05′ 52″ O / 47.9958°N,4.0978°W / 47.9958; -4.0978
Stát ceannasachan Fhrainc
Eintiteas críochach riaracháin de chuid na FrainceAn Fhrainc mheitreapholaiteach
Defense and Security zone of France (en) AistrighWestern defense and security zone (en) Aistrigh
Réigiún na Fraincean Bhriotáin
Département de chuid na FraincePenn-ar-Bed
Arrondissement of France (en) AistrighArrondissement Quimper Cuir in eagar ar Wikidata
Príomhchathair de
Daonra
Iomlán63,642 (2021) Cuir in eagar ar Wikidata
• Dlús753.61 hab./km²
Tíreolaíocht
Located in statistical territorial entity (en) Aistrighaire d'attraction de Quimper (fr) Aistrigh
unité urbaine de Quimper (fr) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Achar dromchla84.45 km² Cuir in eagar ar Wikidata
Airde6 m-−5 m-151 m Cuir in eagar ar Wikidata
Ar theorainn le
Sonraí stairiúla
Leanann sé/síPenhars, Kerfeunteun agus Ergué-Armel Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Cód poist29000 Cuir in eagar ar Wikidata
Lonnaithe i gcrios ama
Eile

Suíomh gréasáinquimper.bzh Cuir in eagar ar Wikidata
Facebook: VilledeQuimper Twitter: VilledeQuimper Instagram: quimper.bzh Youtube: UCQlq5vyre_D6Q6QIuJSODqA Youtube: mairiedequimper Cuir in eagar ar Wikidata

Is cathair agus chomh-phobal in iarthar na Briotáine í Kemper (Quimper as Fraincis, Corspotium as Laidin). Tá tuairim is 63,000 daoine ina gcónaí inti.

Sean-tithe leath adhmad i lár cathair Kemper

Tá an chathair suite i ngleann ina dtagann béal abhann an Odet agus an Steir le chéile gar do chósta thiar-theas na Briotáine agus is príomhchathair Contae Penn-ar-Bed í. Tá sí 55km siar ó thuaidh ó An Orient, 172km siar ó Roazhon agus 485km siar ó dheas ó Pháras.

Tagann Kemper ón bhfocal Briotánach kembraeg (mar an gcéanna leis an bhfocal cumar as Gaeilge) ar ghabhal dhá ghleann.

Ardeaglais Chorentin i gcathair Kemper

Bhí baile ann in aimsir na Rómhánach agus ba shuíomh easpaig í sa bhliain 495. Glaotar Bro-Gerne (La Cornuaille as Fraincis) ar an réigiún mor-thimpeall Kemper mar gurb as Corn na Breataine muintir na háite a theith ó na Sacsanaigh i ndiaidh titim Impireacht na Róimhe sa 6ú haois.

Aontaíodh an deoise le Diúcacht na Briotáine san 11ú haois ach scriosadh Kemper le linn cogaidh cathartha na Fraince san 14ú haois agus ghabh Diúc Montfort í sa bhliain 1364.

I ndiaidh éirí amach tuathaigh Bro-Gerne sa bhliain 1490, thosaigh Kemper, i dteannta leis an gcuid eile den Bhriotáin, ag teacht faoi thionchar na Fraince. Tar éis pósadh an Bhan-Diúca Claude le Rí na Fraince sa bhliain 1518, bhí bunús dlíthiúil ag éileamh Tí Valois ar an mBriotáin. Aithníodh go forleathan é nuair a tháinig Henri IV Navarre i réim le bunú Tí Bourbon sa bhliain 1584 agus nuair a ghéill rialtas sealadach na Briotáine Mercouer don rí sa bhliain 1598.

Bunaíodh tionscail potadóireachta Faïence Quimper sa bhliain 1690. Rugadh René Laënnec, aireagóir an steiteascóip in Kemper sa bhliain 1781.

Aistríodh ainm an bhaile go Montagne-sur-Odet ar feadh tamaill bhig i ndiaidh réabhlóid na Fraince sa bhliain 1789.

Tháinig an iarnród chuig an gcathair ar a slí go dtí calafort Douarnenz sa bhliain 1863. aontaíodh na ceithre chomhphobail (Kemper, Ergué-Armel, Kerfeunteun agus Penhars) sa bhliain 1960 chun mórchathair Kemper a chruthú.

Daonra stairiúil
YearPop.±%
1793 8,400—    
1800 6,651−20.8%
1806 6,905+3.8%
1821 9,400+36.1%
1831 9,860+4.9%
1836 9,715−1.5%
1841 10,154+4.5%
1846 10,943+7.8%
1851 10,904−0.4%
1856 11,450+5.0%
1861 11,438−0.1%
1866 12,532+9.6%
1872 13,159+5.0%
1876 13,879+5.5%
1881 15,228+9.7%
1886 17,171+12.8%
1891 17,406+1.4%
1896 18,557+6.6%
1901 19,441+4.8%
1906 19,516+0.4%
1911 19,367−0.8%
1921 18,444−4.8%
1926 18,686+1.3%
1931 18,297−2.1%
1936 18,814+2.8%
1946 20,149+7.1%
1954 19,352−4.0%
1962 45,989+137.6%
1968 52,496+14.1%
1975 55,977+6.6%
1982 56,907+1.7%
1990 59,437+4.4%
1999 63,274+6.5%
2008 63,929+1.0%

Is í Ardeaglais ar stíl Gotach Naomh Chorentin (a ainmníodh i gcuimhne an chéad easpag Kemper) an radharc is cáiliúla in Kemper. Tógadh í idir an 13ú agus an 16ú haois. Tá a dá thúr 80m ar airde agus tógadh stuanna ar an mbeirt díobh sa 19ú haois. Bunaíodh Séipéal Locmara ar stíl Rómhánúil sa 11ú haois.

Tá sean-fhallaí an bhaile fós le feiscint gar do Sean-Phálás an Easpaig.

Tá cuma ar leith ar shean-bhaile Kemper agus tá a lán tithe leath-adhmad le feiscint fós ann. Tá fócas na cathrach dírithe freisin ar na céanna ar bhruach an Odet.

Cé ar abhann Odet

Tá bailiúcháin mór d'earraí ó shean-saol na Briotáine le feiscint in Iarsmalann Réigiúnach na Briotáine (Musée Departmental Breton) atá suite i Sean-Phalás an Easpaig.

Tá Iarsmalann na hEalaíona (Musée des Beaux Arts) in aice le Pálás an Easpaig, foirgneamh ón 19ú haois ina bhfuil bailiúcháin pictiúirí ón 14ú haois i leith. Ina measc, tá pictiúirí Bhoucher, Chorot, Oudey agus Rubens chomh maith le saothair scoil Pont-Aven ar nós Denis, Lacombe, Moufra agus Sérusior.

Tá an Bhriotáinis agus cultúr na Briotáine níos láidre i mBro-Gerne ná in aon limistéar eile. Bíonn Féile Rince Bhro-Gerne ar siúl in Kemper le linn seachtain deireanach Iúil gach bliain.

Is féidir obair an photaire cáiliúla Jean-Baptiste Bousquet le feiscint in Iarsmalann Faïence.

Comhchathracha

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá Kemper nasctha le Luimneach na hÉireann, Remscheid na Gearmáine, An Eaglais Bhreac na h-Alban agus Ourense na Spáinne.

1971 Remscheid An Ghearmáin
1980 Luimneach Éire
1990 An Eaglais Bhreac Alba
2000 Ourense, Ourense An Spáinn

Féach freisin

[cuir in eagar | athraigh foinse]