Pluma
Is toradh de chuid roinnt speiceas sa ghéineas Prunus é pluma. Tugtar prúnaí ar phlumaí triomaithe.[1][2]
D’fhéadfadh go raibh plumaí ar cheann de na chéad torthaí a ceansaíodh riamh,[3] as Oirthear na hEorpa, Sléibhte Chugais, agus an tSín ó thosach. Tugadh go dtí an Bhreatain ón Áise iad,[4] agus tá fianaise ann ón 12ú haois gur saothraíodh san Andalúis, i ndeisceart na Spáinne, iad.[5] Is grúpa speiceas ilghnéitheach iad na plumaí, agus sroicheann crainn 5-6 méadar ar airde nuair a ghearrtar iad. Is drúp é an toradh, le bia súmhar stalcánta.
Is í an tSín an táirgeoir plumaí is mó, agus an Rómáin agus an tSeirbia ina dhiaidh sin. Tá plumaí Seapánacha agus Síneacha chun tosaigh i margadh na dtorthaí úra, agus tá plumaí Eorpacha coitianta i roinnt réigiún freisin. Is féidir plumaí a ithe úr, iad a úsáid i subh, nó a choipeadh i bhfíon nó i mbranda. Tá gliocóisídí cianaigineacha in eithní pluma, ach níl an ola a dhéantar astu ar fáil ar bhonn tráchtála.
Stair[cuir in eagar | athraigh foinse]
Is timpeall lonnaíochta daonna amháin a fhaightear na trí speiceas is mó saothraithe: Prunus domestica, a tháinig ó Oirthear na hEorpa agus Sléibhte Chugais ar dtús, agus Prunus salicina agus Prunus simonii ón tSín. Fuarthas iarsmaí pluma i suíomhanna seandálaíochta ón ré Neoiliteach le taobh ológa, fíonchaora, agus figí.[6][7]
Sanasaíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tagann an t-ainm pluma ón Bhéarla plum, ón Sean-Bhéarla plume, a fuarthas ar iasacht ón Ghearmáinic nó ón Meán-Ollainnis, a tháinig ón Laidin prūnum agus ar deireadh thiar thall ón tSean-Ghréigis προῦμνον proumnon, focal iasachta é féin ó theanga anaithnid de chuid na hÁise Bige.[2]
| Tír | Táirgeadh | |
|---|---|---|
| An tSín | 6. 47 | |
| An Rómáin | 0.76 | |
| An tSeirbia | 0. 58 | |
| An tSile | 0. 42 | |
| An Iaráin | 0. 38 | |
| An Tuirc | 0. 33 | |
| Domhan | 12.23 | |
| Foinse: Eagraíocht Bhia agus Talmhaíochta na NA [8] | ||
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ “What is the Difference Between Prunes and Dried Plums?” (en-US). Delighted Cooking. Dáta rochtana: 2023-04-01.
- ↑ 2.0 2.1 “Prune”. Oxford Dictionaries, Oxford University Press (2018). Cartlannaíodh an bunleathanach ar September 25, 2016. Dáta rochtana: 1 Márta 2018.
- ↑ "Horticultural Reviews (Volume 23)" (1998). Wiley.
- ↑ Lyle, Katie Letcher (2010). "The Complete Guide to Edible Wild Plants, Mushrooms, Fruits, and Nuts: How to Find, Identify, and Cook Them" (2nd ed.): 107. Guilford, CN: FalconGuides. ISBN 978-1-59921-887-8. OCLC 560560606.
- ↑ Ibn al-'Awwam, Yaḥyá (1864). "Le livre de l'agriculture d'Ibn-al-Awam (kitab-al-felahah)" (as fr): 319–321 (ch. 7 - Article 42). Paris: A. Franck. OCLC 780050566. (pp. 319–321 (Article XLII)
- ↑ Jules Janick (2005). “The origins of fruits, fruit growing and fruit breeding”. Purdue University. Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2013-05-21.
- ↑ Spangenberg (January 2006). "Chemical analyses of organic residues in archaeological pottery from Arbon Bleiche". Journal of Archaeological Science 33 (1): 1–13. doi:.
- ↑ “Plum (and sloe) production in 2019; Crops/Regions/World/Production Quantity by picklists”. UN Food and Agriculture Organization, Statistics Division (2020). Dáta rochtana: 2 Aibreán 2021.