Plé:Conradh na Talún
Bhí Conradh Talún na hÉireann mar eagraíocht polaitíochta Éireannach ag deiereadh an 19ú aois, a rinne iarracht chabhair a thabhairt do na fheirimeoirí bochta. An príomhaidhm a bhí acu ná deireadh a chuir leis na dTiarnaí Talún agus an talamh a thabhairt do na feirimeoirí a rinne an obair orthu. Glaotar "Cogadh na Talún", ar tréimhse seo de stair na hÉireann de bhárr obar an Chonradh.
Ar an 20 Aibreán, 1879, bhí an chéad ollchruinniú ag feirimeoirí i mBaile naÉireann in aice Clár Clainne Mhuiris, i gContae Mhaigh Eo, deirtear go raibh suas le 20,000 daoine i láithir. Tar eis an chruinniú seo búnaíodh chonradh talún áitiúl le iarrachtaí a chuir ar mbún le cíosann ró ard a isliú, go háirith i Maigh Eó agus Cúige Chonnacht.
Ag Óstán an Impireacht, Caisleán an Bharraigh bunaíodh Conradh Talún Náisiúnta na hÉireann ar an 21 Deireadh Fómhair, 1879. Roghnaíodh Charles Stewart Parnell mar uachtaráin ar an Chonradh comh maith le A.J. Kettle, Mícheál Dáibhéad, agus Thomas Brennan mar rúnaithe oinithe.
Luaigh rúin an chruinniú príomhaidhm an Chonradh, sé sin:
...Ar dtús, isliú a fháil ar cíosanna éagóracha; sa dara háir, le chabhair a thabhairt do áititheoirí an talún an talamh a bheith mar úinéirí ar an talamh.
...Go bhféadhfadh aihdm an Chonradh a fháil trí tacaíocht a thabhairt do fheirimeoirí; trí chosaint na fheirimeoirí a dhiultaíonn cíosanna éagóracha a íoc; trí obair ar ailt Bright sna achtanna talún i rith an Gheimhridh; agus trí leasuithe a fháil ar na dlíthe le baint talún, ionas go bhféadfadh tionónta a bheith mar úinéir de bhárr íoc an chíos ar feadh cúpla bliana.
Thaistil baill den chonradh go dtí na Stáit Aontaithe Mheiriceá, le airgid a bhailiú, Charles Stewart Parnell, John Dillon, Mícheál Dáibhéad, ina measc. Bunaíodh brainsí i Albain.
Bunaíodh an Chonradh díreach roimh Cogadh na Talún (1880-1882). Roghnóidh an Chonradh cíos cothrom agus spreag a thabhairt chuig a chuid baill an praghas chuir os chomhair Tiarna Talún. Dá ma rud é gur dhiultóidh an Tiarna Talún, íochfadh an tionónta an cíos chuidg an chonradh agus ni bhfaighfeadh an Tiarna Talún aon airgid.
Sampla amhain ná an canóin Ulick Burke, baill den Eaglais Caitliceach, ar deireadh isligh se a chuid cíosanna 25%. Ach bhí tiarnaí Talúin a throid in aigheadh na bearta seo agus bhí dúnmharú ar na dhá taobhanna. Go ginirealta bhí Constáblacht Ríoga na hÉireann ar taobh na Tiarnaí Talún. Ar dtús báire ní raibh aon fadhbanna réiligiún le chruinnithe an chonradh ar siúl i Lóistín Oráiste, ach chuireadh stop le seo, nuair a chuigh na Tiarnaí Talúin i bhfheidh ar an tOrd Oráisteach.
I ndiadh Cogadh na Talún, chuir Parnell stop leis an gcpnradh agus bhunaigh sé an Chonradh Náisiúnta le bheith i mbún feachtas ar buncheisteanna níos leathan.
Le cúpla deichnúra i ndiadh bunú an chonradh, de bhárr tionchar fír cósúile le William O'Brien, bhí feabhas ar an saol do fheirimeoirí, agus go háirithe i ndiadh Acht an Lucht oibre 1906 agus 1911, bhí an talamh i láimhe na fheirmeoirí beaga in ionad na Tiarnaí Talamh lena lán talamh.
Sin é an teacs insan t-alt Conradh Talún, mar a dúirt Panú, is é Conradh na Talún an t-ainm ceart, ach tá níos mó scríofa anseo...
níl mo chuid ghaeilge maith go leoir chun an teacs seo a chearú agus dá bhárr fágfadh mé an teacs seo anseo go dtí go bhfuil sé ceartaithe...