Na h-Òganaich
| Sonraí | |
|---|---|
| Cineál | banna ceoil  |
| Foirm dlí | |
| Dáta a bunaíodh | 1971 |
   | |
Tháinig an grúpa ceoil Na h-Oganaich, atá lonnaithe i nGlaschú, le chéile go luath i 1971, tar éis ceolchoirme i nDún Omhain nuair a chas an t-amhránaí Mairead NicLeòid, a bhuaigh Bonn Óir an Mhóid, ar an ngiotáraí Noel Eadie. Luaigh Mairead go neamhbhalbh go raibh a deartháir Donnie ag foghlaim an ghiotáir, agus mar sin deineadh cinneadh tríréad a bhunú le cur isteach ar chomórtas na mBannaí Traidisiúnta ag an Mòd Náisiúnta Ríoga.
Bhí cara as Eilean Leòdhais, Dòmhnall MacIllEathain, ag obair leis an BBC agus chuir sé in aithne iad ar thaifeadtaí den bhàrd Murchadh MacPharlain as Mealabost. Agus aitheantas á thabhairt d'úrnuacht agus do tharraingt amhráin Mhurchaidh, thug an tríréad a n-aghaidh ar an Mòd Náisiúnta Ríoga i Sruighlea i nDeireadh Fómhair 1971, áit ar bhuaigh siad comórtas na ngrúpaí ceol tíre agus ar chruthaigh siad corraíl ar an toirt lena dtaibhreamh gairmiúil agus lena n-amhráin úra.
An bhliain dár gcionn, sheinn siad ceann eile d’amhráin Mhurchaidh (Mi le m’ Uillinn) agus bhuaigh siad an comórtas Amhrán Nua ag an bhFéile Phan-Cheilteach i gCill Airne, Éire, agus chuir siad iad féin in aithne don ardán idirnáisiúnta. Mar thoradh air sin, bhí coinní acu ar fud an domhain ina labhraítear Teanga Cheilteach : i Sasana, i gCeanada, sa Bhreatain Bheag agus sa Bhriotáin.
Thaifead an grúpa trí albam don lipéad Beltona Sword, craobh de Decca Records – The Great Gaelic Sound of Na h-Oganaich (1972), Gael Force Three (1973) agus Scot-Free (1975).
Sa bhliain 1976, tugadh cuireadh do Na h-Óganaich páirt a ghlacadh i gcamchuairt fhada timpeall na Stát Aontaithe. Ag an am sin bhí Noel ag obair mar léachtóir coláiste agus ní raibh sé in ann páirt a ghlacadh, agus mar sin chuaigh Mairead agus Donnie ar camchuairt, agus níos déanaí ag casadh ar ais sa RA, mar dhísreach le ceoltóirí tacaíochta.
Tá athchóiriú déanta ar an mbunghrúpa go minic ó shin ar bhonn aonuaire, go háirithe ag Fèis nan Còisir i Steòrnabhagh agus ag Celtic Connections i nGlaschú (2007). Lean Mairead ag canadh go proifisiúnta leis an gcairdíneoir Billy Anderson, agus sna 1980idí bhí an-tóir ar Donnie mar thaibheoir teilifíse agus láithreoir leis an gclár teilifíse Gaeilge do pháistí Dòtaman ar BBC Alba. Tá Noel ina chónaí agus ag obair san oideachas ar Oileán Leodhais ó 1978 i leith.
Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]
- "Na h-Óganaich: a Gael Force for good." Curtha i gcartlann 2010-08-03 ar an Wayback Machine West Highland Free Press. Curtha i gcartlann 2010-08-03 ar an Wayback Machine
- Dioscliosta