Larus

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
WD Bosca Sonraí Ainmhí BheoLarus Cuir in eagar ar Wikidata
Great Black Backed Gull Ireland's Eye.jpg
Droimneach mór Cuir in eagar ar Wikidata
Tacsanomaíocht
For-ríochtEukaryota
RíochtAnimalia
FíleamChordata
RangAves
OrdCharadriiformes
FineLaridae
GéineasLarus Cuir in eagar ar Wikidata
Linnaeus, 1758

Faoileáin atá faighte go forleathan is ea an géineas Larus (cé go mbíonn an éagsúlacht speicis i bhfad níos mó ar fáil sa Leathsféar Thuaidh). Tagann ainm an ghéinis ón tSean-Ghréigis laros (λάῥος) nó ón laidin Larus, a bhfuil an chuma air gur thagairt an téarma d'fhaoileán nó d'éan mara mór eile.[1]

Go leor dá speiceas flúirseach agus aitheanta go maith ina raonta. Go dtí thart ar 2005-2007, cuireadh formhór na bhfaoilán sa ghéineas seo, ach tá a fhios againn anois go bhfuil an socrú seo polaifíléiteach, as a dtánaig na géinis Ichthyaetus, Chroicocephalus, Leucophaeus, agus Hydrocoloeus (aithníodh an ceann deireanach seo níos minice ná na géinis eile) toisc go raibh roinnt speiceas go traidisiúnta san áireamh i Larus.

Go ginearálta, is éin mheánachais go mhóra iad, go hiondúil bíonn siad liath nó bán, go minic le  marcanna dubha ar an gcinn nó sciatháin. Bíonn goba téagartha fada agus troithe scamallacha acu .

Bíonn tacsanomaíocht na bhfaoileán i gcoimpléasc na  scadán agus na ndroimneach beag an-chasta, na húdaráis éagsúla ag aithint idir dhá agus ocht speiceas.

Tacsanomaíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Thug an nádúraí Sualannach Carl von Linné an ghéineas Larus isteach sa bhliain 1758, sa deichiú eagrán dá Systema Naturae. Tagann ainm n ghéinis ón tSean-Ghréigis laros (λάῥος) nó sa Laidin larus, a bhfuil an chuma air gur thagair sé d'fhaoileán nó d'éan mara mór eile. Is é Larus marinus ( Gaeilge:an cóbachan droimneach mór .

Speicis[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá 24 speiceas sa ghéineas.[2]

Íomhá Gnáthainm Ainm eolaíoch Dáileadh
Larus pacificus - Derwent River Estuary.jpg Faoileán an Aigéin Chiúin L. pacificus An Astráil
Gaviota peruana, Playa La Mina, Paracas, Ica, Perú.JPG Faoileán Belcher L. belcheri cósta an Aigéin Chiúin Mheiriceá Theas.
Larus atlanticus1.jpg Faoileán Olrog L. atlanticus Cósta an Atlantaigh i ndeisceart na Brasaíle, Uragua, agus thuaisceart na hAirgintíne.
Larus crassirostris -Japan-8.jpg Faoileán earrdhubh L. crassirostris cóstaí Mhuir na Síne Thoir, an tSeapáin, an Mhanchúir agus na hOileáin Chúiríl, go Alasca agus Meiriceá Thuaidh
Larus heermanni at Richardson Bay.jpg Faoileán Heerman L. heermanni na Stáit Aontaithe, Meicsiceo agus foircneacha iardheisceart na Colóime Briotanaí
Larus canus winter plumage.jpg Faoileán bán or mew gull L. canus an Pailé-artach, tuaisceart na hEorpa
Mew Gull RWD1.jpg Faoileán gobghearr L. brachyrhynchus iarthuaisceart Mheiriceá Thuaidh
Larus-delawarensis-021.jpg Faoileán bandghobach L. delawarensis Ceanada agus tuaisceart na Stát Aontaithe
Larus californicus Palo Alto May 2011 009.jpg Faoileán Calafoirniach L. californicus iarthar Mheiriceá Thuaidh ó na Críocha Iarthuaiscirt, Ceanada ó dheas go dtí oirthear California agus Colorado.
Great Black-backed Gull Larus marinus.jpg Droimneach mór L. marinus Cóstaí na hEorpa agus Mheiriceá Thuaidh agus oileáin an Atlantaigh Thuaidh
Kelp Gull (Larus dominicanus) -Hot Water Beach -NZ-8.jpg Faoileán Doiminiceach L. dominicanus Meiriceá Theas, codanna den Astráil, agus an Nua-Shéalainn
Glaucous-winged Gull RWD1.jpg Faoilean gormeiteach L. glaucescens cósta thiar Alasca go cósta Washington, cósta California, Oregon, Baja California, Baja California Sur, agus Sonora
Larus occidentalis (Western Gull), Point Lobos, CA, US - May 2013.jpg Faoileán iartharach L. occidentalis ó, Cholóim Bhriotanach, Ceanada go Baja California, Meicsiceo.
Larus livens 2910976.jpg Faoileán buíchosach L. livens Murascaill California i Meicsiceo
Glaucous Gull (5532943864).jpg Faoileán glas L. hyperboreus An tAtlantach Thuaidh agus an Aigéin Chiúin Thuaidh chomh fada ó dheas le hÉire agus an Bhreatain Mhór agus na stáit is faide ó thuaidh de na Stáit Aontaithe, ar na Lochanna Móra freisin.
Larus-glaucoides-002.jpg Faoileán Íoslannach L. glaucoides Ceanada agus an Ghraonlainn
Silbermöwe - Larus argentatus.jpg Faoileán scadán nó Faoileán an airgid L. argentatus cladaí Iarthar na hEorpa
American Herring Gull - natures pics.jpg Faoileán scadán Meiriceánach L. smithsonianus Meiriceá Thuaidh ó Alasca láir agus theas go dtí na Lochanna Móra agus cósta thoir thuaidh na Stát Aontaithe ó Mhaine ó dheas go Carolina Thuaidh.
Gaivota-Ferragudo.JPG Faoileán scadán cosbhuíl L. michahellis An Mheánmhuir.
Larus cachinnans 3 (Marek Szczepanek).jpg Faoileán gáiriteach L. cachinnans An Mhuir Dhubh agus an Mhuir Chaisp, ag síneadh soir trasna na hÁise Láir go dtí iarthuaisceart na Síne.
GULL, VEGA (9-5-08) Gambell, Ak -03 (2844589388).jpg Faoileán Vega L. vegae oirthuaisceart na Sibéire agus an gheimhridh sa tSeapáin, sa Chóiré, i ndeisceart agus in oirthear na Síne, agus sa Téaváin.
Armenian gull near Sevanavank, side view.jpg Faoileán Airméanach L. armenicus réigiún Chugais agus an Meánoirthear
Ooseguro-kamome.jpg Droimneach slinndhubh L. schistisagus cósta thoir thuaidh an Phailé-artaigh
Larus-fuscus-taxbox.jpg Droimneach beag L. fuscus Cóstaí Atlantacha na hEorpa


Iontaisí[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá iontaisí faoileáin Larus ar eolas ón Méicéineach Meánach, timpeall 20-15 milliún bliain ó shin; is gnách go ndiúltaítear leithdháileadh iontaisí níos luaithe don ghéineas seo. Tugann bithgheografaíocht an taifid iontaise le fios gur tháinig an ghéineas chun cinn san Atlantach thuaidh agus gur leathnaigh sé ar fud an domhain le linn an Phléicéinigh, nuair is cosúil go raibh éagsúlacht speiceas ar an leibhéal is airde, mar a bhí i bhformhór na n-éan mara.

  • Larus sp. (Méicéineach Meánach de Grund, An Austráil)
  • Larus sp. (Méicéineach Meánach na Romáine) [3]
  • Larus sp. Méicéineach Déanach?/Luath-Phléicéineach de Lee Creek Mine, SAM.) -roinnt speiceas
  • Larus elmorei (Early/Middle Pliocene of Bone Valley, southeastern U.S.)
  • Larus lacus ( Late Pliocene of Pinecrest, southeastern U.S.)
  • Larus perpetuus (Late Pliocene of Pinecrest, southeastern U.S.)
  • Larus sp. (San Diego Late Pliocene of the southwestern U.S.)
  • Larus oregonus (Late Pliocene - Late Pleistocene of the west-central U.S.)
  • Larus robustus (Late Pliocene - Late Pleistocene of the west-central U.S.)
  • Larus sp. (Late Pleistocene of Lake Manix western U.S.)

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. Jobling, James A (2010). "The Helm Dictionary of Scientific Bird Names". London: Christopher Helm. 
  2. Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". IOC World Bird List Version 11.2.
  3. Olson, Storrs L. (1985): Section X.D.2.j. Laridae. In: Farner, D.S.; King, J.R. & Parkes, Kenneth C. (eds.): Avian Biology 8: 181-182. Academic Press, New York.