Fórsa idirmhóilíneach
Is éard is fórsa idirmhóilíneach (FIM) (nó fórsa tánaisteach) ann ná an fórsa a mhodhnaíonn idirghníomhú idir móilíní, lena n-áirítear na fórsaí leictreamaighnéadacha aomtha nó éartha a ghníomhaíonn idir adaimh agus cineálacha eile cáithníní comharsanachta, m.sh. adaimh nó iain. Tá fórsaí idirmhóilíneacha lag i gcomparáid le fórsaí ionmhóilíneacha – na fórsaí a nascann móilín le chéile. Mar shampla, tá an nasc comhfhiúsach, a bhaineann le péirí leictreon a chomhroinnt idir adaimh, i bhfad níos láidre ná na fórsaí atá i láthair idir móilíní comharsanachta. Tá fórsaí idirmhóilíneacha lag i gcomparáid le fórsaí ionmhóilíneacha – na fórsaí a bhfuil móilín acu le chéile. Mar shampla, tá an nasc comhfhiúsach, a bhaineann le leictreondíseanna idir adaimh, i bhfad níos láidre ná na fórsaí atá i láthair idir móilíní comharsanachta. Is codanna riachtanacha de réimsí fórsa iad an dá phéire fórsaí a úsáidtear go minic sa mheicnic mhóilíneach.
Tosaíonn imscrúdú ar fhórsaí idirmhóilíneacha ó bhreathnuithe macrascópacha a thugann le fios go bhfuil fórsaí ann agus go bhfuil siad ag gníomhú ar leibhéal móilíneach. Áirítear leis na breathnuithe seo iompar teirmidinimice an gháis neamh-idéalaigh arna léiriú ag comhéifeachtaí viriúla, brú gaile, slaodacht, teannas dromchlach, agus sonraí ionsúcháin.
Tá an chéad tagairt do nádúr na bhfórsaí micreascópacha le fáil i saothar Alexis Clairaut Théorie de la figure de la Terre, a foilsíodh i bPáras sa bhliain 1743. I measc na n-eolaithe eile a chuidigh le himscrúdú fórsaí micreascópacha tá: Laplace, Gauss, Maxwell agus Boltzmann .
Rangaítear fórsaí aomtha idirmhóilíneacha sna cineálacha seo a leanas:
- Nascadh hidrigine
- Fórsaí dépholach ian-ionduchtaithe
- Fórsaí ian-dépholach
- Fórsaí van der Waals - fórsa Keesom, fórsa Debye, agus fórsa easraithe Londain
Faightear faisnéis ar fhórsaí idirmhóilíneacha trí thomhas macrascópacha ar airíonna amhail slaodacht, brú, toirt, teocht (BTT). Tá an nasc le gnéithe micreascópacha tugtha ag <a href="./Comhéifeacht víreasach" rel="mw:WikiLink" data-linkid="40" data-cx="{"adapted":false,"sourceTitle":{"title":"Virial coefficient","description":"expansion coefficients in statistical mechanics","pageprops":{"wikibase_item":"Q7934790"},"pagelanguage":"en"},"targetFrom":"mt"}" class="cx-link" id="mwKQ" title="Comhéifeacht víreasach">comhéifeachtaí viriúla</a> agus poitéinsil Lennard-Jones .
Nascadh hidrigine
[cuir in eagar | athraigh foinse]Is é is nasc hidrigine ann ná an t-aomachán idir dís aonair de leictreoin ar adamh atá an-leictridhiúltach (m.sh N, O, F) in aon mhóilín agus adamh hidrigine i móilín in aice leis, ina bhfuil an t-adamh hidrigine nasctha go comhfhiúsach le hadamh atá an-leictridhiúltach (N,O,F). Is cineál speisialta idirghníomhú buan déphol-déphol é nascadh hidrigine a tharlaíonn idir móilíní ina bhfuil adamh hidrigine nasctha le nítrigin, ocsaigin nó fluairín. Is fórsa idirmhóilíneach é nasc hidrigine atá measartha láidir i gcomparáid le cinn eile, fórsa idir:
*Adamh hidrigine atá leictreonuireasach, Hδ+, ar aon mhóilín agus
*Dís aonair leictreon ar adamh atá anleictridhiúltach de N, O nó F ar mhóilín eile.
