Dún Aonghasa

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
WD Bosca Sonraí Foirgneamh
WD Bosca Sonraí Foirgneamh
Dún Aonghasa
Íomhá
Sonraí
CineálSuíomh seandálaíochta agus dún rinne
Suíomh geografach
Limistéar riaracháinContae na Gaillimhe, Éire
Map
 53°07′33″N 9°45′59″W / 53.12591°N 9.76636°W / 53.12591; -9.76636
Séadchomhartha náisiúnta na hÉireann
Aitheantóir43

Séadchomhartha stairiúil is ea Dún Aonghasa[1] in Inis Mór. Is suíomh tábhachtach seandálaíochta é, agus bíonn an-tóir ag turasóirí air.

Stair[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ní fios cathain go díreach a tógadh Dún Aonghasa i dtús báire, cé go gcreidtear anois go raibh an chuid is mó de na struchtúir ann chomh fada siar leis an gCré-Umhaois agus leis an Iarannaois.[2] An tuairim a bhí ag an scoláire Tomás Ó Rathile ná gurb iad na Builg a thóg Dún Aonghasa le linn an dara haois.[3] Fuarthas amach ó thochailtí seandálaíochta ar an suíomh gur tosaíodh an tógáil thart ar 1100 RC, nuair a carnadh spallaí ar chlocha móra seasta chun an chéad bhalla a chruthú. Creidtear gur tógadh na ballaí cosanta ar an taobh thiar den Dún thart ar 500 RC.[4]

Inniu[cuir in eagar | athraigh foinse]

Atógadh ballaí Dhún Aonghusa sa 20ú haois agus tá siúláin, seomraí, agus staighrí iontu anois. Is furasta na ballaí nua a aithint toisc gur baineadh úsáid as moirtéal san athchóiriú.

Tá iarsmalann bheag i ngar do Dhún Aonghasa ina bhfuil taispeántais ar stair an Dúin.

Suímh chóngaracha[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá suímh réamhstairiúla eile in Inis Mór atá cosúil le Dún Aonghasa: Dún Dúchathair, Dún Eoghanachta, agus Dún Eochla ina measc, chomh maith le Dún Chonchúir atá suite ar Inis Meáin.

Gailearaí[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. Dún Aonghasa/Dunaengus | logainm.ie” (ga). Bunachar Logainmneacha na hÉireann (Logainm.ie). An Coimisiún Logainmneacha. Dáta rochtana: 2023-06-22.
  2. New Oxford History of Ireland
  3. O'Rahilly, T. F. (1984). "Early Irish History and Mythology". Dublin: Dublin Institute for Advanced Studies. 
  4. "Cóip cartlainne". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2021-04-11. Dáta rochtana: 2021-04-13.

Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]