Deargaistriú
Is éard atá sa deargaistriú (nó iarmhairt Doppler), i gcás solais ó rinn spéire a bhíonn ag druidim amach ón Domhan, ná athrú tonnfhaid a bhraitear mar dhathy dearg. Thaispeáin Hubble gur chiallaigh an deargaistriú braite go raibh gach réaltra ag gluaiseacht amach uainn, agus go raibh deargaistriú níos mó i gceist i leith na réaltraí is faide amach uainn, de bhrí go bhfuil siad ag gluaiseacht níos tapa ná réaltaí is gaire. Uaidh seo shaothraigh Hubble coincheap na Cruinne forleathnaithe agus na hOllphléisce.[1]
I gcúrsaí fisice titeann deargaistriú amach nuair a thagann méadú ar thonnfhad de réir a mar atá solas nó radaíocht leictreamaighnéadach eile ó rinn neimhe ag imeacht ón mbreathnóir. Aistrítear an solas nó an radaíocht go dtí an ceann dearg den speictream leictreamaighnéadach. Tríd is tríd, taispeánann an “deargadh” go bhfuil méadú ar thonnfhad, rud is ionann agus minicíocht níos ísle agus fuinneamh fótón níos laige, de réir theoiric thonnach agus theoiric chandamach an tsolais.
Deirtear gurb éard is cúis le deargaistriú ná fairsingiú na cruinne. Iarmhairt de chuid na coibhneasachta ginearálta atá sa deargaistriú imtharraingthe agus radaíocht leictreamaighnéadach ag fágáil réimse imtharraingteach.
Stair
[cuir in eagar | athraigh foinse]As Christian Doppler a ainmníodh an feiniméan, ós eisean ba thúisce a thug cuntas air sa bhliain 1842. Dúirt Doppler, agus an ceart aige, go bhfágfadh an feiminéan a rian ar gach tonn, agus thug sé le fios gurbh fhéidir dáthanna difriúla na réaltaí a chur síos dá ngluaiseacht ó thaobh an Domhain de.[2]
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Hussey, Matt (2011). "Deargaistriú". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 203.
- ↑ O'Connor, John J.; Roberston, Edmund F. (1998). http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Doppler.html Christian Andreas Doppler. MacTutor History of Mathematics archive. University of St Andrews]
Naisc sheachtracha
[cuir in eagar | athraigh foinse]- International Journal of Modern Physics D from World Scientific
- Cosmic Journey: A History of Scientific Cosmology Curtha i gcartlann 2008-10-21 ar an Wayback Machine from the American Institute of Physics
- Prof. Sir Harry Kroto, NL, Astrophysical Chemistry Lecture Series. Ocht léacht “Freeview” a sholáthair an Vega Science Trust.
- Stanford Linear Accelerator Center, Stanford, California
- Institute for Space Astrophysics and Cosmic Physics
- Astrophysical Journal Curtha i gcartlann 1997-06-19 ar an Wayback Machine
- Suíomh Philippe Stee: Hot and Active Stars Research
 | Tá an t-alt seo bunaithe ar ábhar as Fréamh an Eolais, ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta leis an Ollamh Matthew Hussey, foilsithe ag Coiscéim sa bhliain 2011. Tá comhluadar na Vicipéide go mór faoi chomaoin acu beirt as ucht cead a thabhairt an t-ábhar ón leabhar a roinnt linn go léir. |
 | Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |