Dàin do Eimhir
| Cineál | dán  |
|---|---|
| Cárta innéacs | |
| Údar | Somhairle MacGill-Eain |
| Teanga | Gaeilge na hAlban |
| Foilseachán | Albain |
| Seánra | dán |
Seicheamh de shé dhán is ea Dàin do Eimhir a scríobh Somhairle MacGill-Eain i nGaeilge na hAlban. [1] Measadh gur sárshaothar litríochta MhicGill-Eain é, pléann na dánta le téamaí fite fuaite den ghrá rómánsúil, den tírdhreach, den stair, agus de Chogadh Cathartha na Spáinne, agus tá siad i measc na saothar is tábhachtaí dár scríobhadh riamh i litríocht Ghaeilge na hAlban.
Sa bhliain 1943, foilsíodh ocht gcinn is daichead de na dánta i leabhar MhicGill-Eain 'Dàin do Eimhir agus Dàin Eile', agus bhí sé cinn is tríocha san áireamh i leagan Béarla i 1971 a d'aistrigh Iain Mac a' Ghobhainn. D’iarr MacGill-Eain ar a fhoilsitheoir an dáréag eile a scrios, ach tháinig aon cheann déag díobh slán agus foilsíodh iad in 2002 in eagrán anótáilte a chuir Crìsdean MacIlleBhàin in eagar.
Cúlra
[cuir in eagar | athraigh foinse]Mar gheall ar a chreideamh láidir sóisialach, bhí Somhairle MacGill-Eain ag iarraidh troid in Arm Poblachtach na Spáinne le linn Chogadh Cathartha na Spáinne, ach chuir cúinsí teaghlaigh cosc air. I 1937, bhuail MacGill-Eain, a bhí ag obair ansin mar mhúinteoir Béarla in Àrd-sgoil Phort Rìgh, le Nessa O'Shea agus thit sé i ngrá le Nessa O'Shea, Éireannach ar chreid sé go raibh baint rómánsach aige le cara; Ní dheachaigh MacGill-Eain chuici agus phós sí duine eile ina dhiaidh sin. Spreag sí an dán 'An Roghainn' (Dàin do Eimhir XXII) ina roghnaíonn an scéalaí idir leas grá agus dul ag troid sa Spáinn. Níos déanaí chuaigh sé chun múineadh ar Mhuile, áit ar chuir an léirscrios ó Fhuadach na nGael sa naoú haoise déag—inar dhíbríodh mórán de chlann MhicGill-Eain—an-tionchar air. Dúirt MacGill-Eain ina dhiaidh sin Tha mi a' creidsinn gu robh Muile cudromach a thaobh na bàrdachd agam: bha a' bhòidhchead nàdarra cho eadar-dhealaichte bhon Eilean Sgitheanach, le làrach eagalach nam fuadaichean follaiseach ann, ga dhèanamh cha mhòr neo-fhulangach do Ghàidheal. Cuireadh síos ar an tréimhse seo dá shaol mar "an immensely creative anguish", mar gur scríobhadh 'timthriall Eimhir' agus 'An Cuilthionn' dá bharr. Scríobh sé an chuid is mó den fhilíocht a dhéanfadh 'Dáin do Eimhir' agus é ag múineadh in Ardscoil Boroughmuir i nDùn Èideann, agus in Hawick idir 1939 agus 1941.