Charles Coote, 1ú Iarla Mhaighean Rátha

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Infotaula de personaCharles Coote, 1ú Iarla Mhaighean Rátha

Cuir in eagar ar Wikidata
Beathaisnéis
Breith1610
Bás18 Nollaig 1661
50/51 bliana d'aois
Ball Parlaiminte i bParlaimint na hÉireann
Ball de Ríchomhairle na hÉireann
Cuir in eagar ar Wikidata
Gníomhaíocht
Gairmpolaiteoir Cuir in eagar ar Wikidata
Gairm mhíleata
Céim mhíleataoifigeach coitianta Cuir in eagar ar Wikidata
Teaghlach
CéileMary Ruish
Jane Hannay Cuir in eagar ar Wikidata
PáisteCharles Coote, Dara hIarla Mhaighean Rátha
 ( Mary Ruish)
iníon anaithnid Coote
 ( Jane Hannay)
iníon anaithnid Coote
 ( Jane Hannay)
mac anaithnid Coote
 ( Jane Hannay)
Richard Coote
 ( Jane Hannay) Cuir in eagar ar Wikidata
AthairCharles Coote, An Chéad Bhairnéad  agus Dorothea Cuffe

Ba phiara Angla-Éireannach é Charles Coote, 1ú Iarla Mhaighean Rátha (c. 1610 - 17 Nollaig 1661), mac Sir Charles Coote, 1ú Bairnéad, agus Dorothea Cuffe, a bhí ina iarthrodaí Sasanach i gCath Chionn tSáile (1601 ) agus a shocraigh síos ina dhiaidh sin in Éirinn.

Éirí Amach na hÉireann agus an Cogadh Cathartha[cuir in eagar | athraigh foinse]

D'éirigh leis an Coote is óige bheith ina Theachta Parlaiminte do Liatroim i bParlaimint na hÉireann idir 1634 agus 1635 agus arís sa bhliain 1640, bliain roimh thosú Éirí Amach 1641. Bhí an seanóir Charles Coote gníomhach i gcur faoi chois na ceannaircigh Éireannacha i 1642, d'ionsaigh sé Cluain Tarbh agus Contae Chill Mhantáin go déanach i 1641, agus fuair go leor sibhialtaigh bás, idir óg agus aosta; maraíodh é i gcomhrac ag cosaint Bhaile Átha Troim i mBealtaine 1642.

Tar éis bhás a athar, bhí Charles Coote i gceannas ar chuid d'fhórsaí an Rí faoi Urumhain in aghaidh arm na Cónaidhme Éireannaí, ach gabhadh é ag cosaint daingean i gCurrach Chill Dara ag arm Éireannach faoi cheannas James Tuchet, 3ú Iarla Ghleann Bearcháin (Castlehaven). Scaoileadh é le linn scor den chogaíocht sa bhliain1643.

Ag an am seo, thaistil Coote go Sasana le roinnt Protastúnach le géarbheartais frith-Chaitliceacha agus deireadh a chur leis an scor a chur chun tosaigh. I mBaile Átha Cliath, cháin an tArdeaspag Ussher antoisceachas Coote agus a chomhaltaí, ach ní raibh aon ghéilleadh iontu. Rinne an Rí neamhaird ar na héilimh seo, áfach, agus mar sin chuaigh Coote isteach sna Maolchinn.[1] Ceapadh Coote mar cheannasaí na bParlaiminteoirí i gCúige Chonnacht i 1645. Ag feidhmiú ó Iarthar Uladh, ghabh sé forlámhas thar iarthuaisceart an chúige go sealadach go ceann dhá bhliain ina dhiaidh sin.

Cromail in Éirinn 1649-1650[cuir in eagar | athraigh foinse]

Dá bharr ar an Rí Séarlas a fhorghníomhú sa bhliain 1649, ghlac na fórsaí Protastúnacha agus Albanacha áitiúla i gCúige Uladh páirt i gcomhrialtas ríoga an Diúic Urumhan, agus dá bhrí sin bhí Coote fágtha scoite amach. Chosain sé Doire i gcoinne léigear fadálach (Márta-Lúnasa 1649), le cúnamh nach raibh sé ag súil leis ó arm na Comhdhála Uladh faoi Eoghan Rua Ó Néill. Tar éis don Modh-Arm Nua faoi Chromail Droichead Átha a ghabháil, chuaigh fórsa de roinnt mílte Parlaiminteoirí faoi Robert Venables ó thuaidh chuig tuaisceart Uladh, áit a ndeachaigh Coote i gcomhar le Venables chun Ríoga Uladh na hAlban a scriosadh ag Cath <i>Lios na gCearrbhach</i>. Faoi thús na bliana 1650, áfach, tháinig arm na nGael i gCúige Uladh (faoi Éimhear Mac Mathúna anois, mar go bhfuair Eoghan Rua bás cúpla mí roimhe sin) i mbun gnímh arís, agus cuireadh arm Choote ar a gcosaint arís. Tar éis é a bheith athneartaithe, ghluais sé chun tosaigh ar arm na nUltach ag An Scairbh Sholais agus chloígh sé iad, ag marú os cionn 2,000 saighdiúir agus gan aon phríosúnach a thógáil. Ina dhiaidh sin, rinne arm Choote iarracht dún dúshlánach in Achadh an Dá Chora a gabháil, a bhí á chosaint ag iarsmaí arm na nUlatach, ach d'fhulaing a shaighdiúirí taismigh throm sular ghéill an daingean. Agus Ulaidh a bheith glanta den chuid is mó, i mí an Mheithimh 1651 chuaigh sé chun cinn ar Bhaile Átha Luain ón Iarthuaisceart, ag seachaint fórsa blocála. Tríd an ngluaiseacht seo fuarthas an baile; bhí droichead cloiche ag an mbaile thar an tSionainn agus mar sin d'oscail an gníomh seo Connachta don arm Parlaiminte den chéad uair. Chuir sé Gaillimh faoi léigear i ngeimhreadh na bliana1651, agus ghéill sí i mí Aibreáin 1652.

Fuair Coote le huacht tailte plandála substaintiúla a athair i lár na tíre in Éirinn

An Athghairm[cuir in eagar | athraigh foinse]

I mí na Nollag 1659, ghlac Coote páirt i gcoup i gcoinne an rialtais, agus ghabh sé Caisleán Bhaile Átha Cliath. I mí Feabhra 1660 chuir sé ionadaí chuig Séarlas II, Rí Shasana, na hÉireann agus na hAlban, ag tabhairt cuireadh dó iarracht a dhéanamh ar Éirinn.[2] Bhí Coote ina phearsa lárnach i bParlaimint na Comhdhála.[3] Tar éis Athghairm an rí chun na corónach, rinne an rí ridire de, mar Iarla Mhaighean Rátha sa bhliain 1660 mar luach saothair as a thacaíocht.

Sna míonna eile dá shaol, bhí sé ar dhuine de na triúr fear ba chumhachtaí in Éirinn, mar a cheap an Rí é ina Ard-Bhreitheamh na hÉireann, mar aon le Roger Boyle, 1ú Iarla <b>Orbhraí</b> agus Sir Maurice Eustace. Go dtí gur ceapadh Diúc Urumhun mar Ard-Leifteanant na hÉireann, ghníomhaigh Tiarnaí na nGiúistísí mar an rialtas eatramhach. Mar sin féin, bhí deighiltí dhoimhne idir na triúr fear, go háirithe maidir leis an gceist ar cheart cead a thabhairt do Chaitlicigh Rómhánacha a gcuid tailte a aisghabháil, rud a lagaigh go mór éifeachtúlacht an réimis go mór.

Thóg sé Rush Hall in aice le Maighean Rátha, a bhí mar phríomháit chónaithe an teaghlaigh ar feadh roinnt glúine.

Fuair Coote bás den bholgach sa bhliain 1661 agus cuireadh é i Ardeaglais Chríost, Baile Átha Cliath.

Teaghlach[cuir in eagar | athraigh foinse]

Phós sé ar dtús Mary Rushe, iníon an Ridire Francis Rushe agus ar an dara dul síos Jane Hannay, iníon Sir Robert Hannay agus bhí sliocht aige leis an bheirt bhan, lena n-áirítear Charles a tháinig i gcomharbacht ar an 2ú Iarla. Phós a bhaintreach, Jane, Sir Robert Reading, an 1ú Bairnéad go pras, agus bhí tuilleadh leanaí aici.

Nótaí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. Meehan, Confederation of Kilkenny,pg 101
  2. Dictionary of National Biography 1887 volume 12-page 157
  3. Patrick Little, 'Coote, Charles, first earl of Mountrath (c.1610–1661)', Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, Sept 2004; online edn, January 2008 accessed 3 July 2010

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  • Meehan, C. P. (1882). Cónaidhm Chill Chainnigh.
  • Scot-Wheeler, James (1999). Cromail in Éirinn. Baile Átha Cliath: Gill & Macmillan. ISBN   Scot-Wheeler, James (1999). Scot-Wheeler, James (1999).