Caithreachas
Forbairt gnéasach leanaí. Tosaíonn sé níos luaithe i gcailíní (timpeall 10-11 bliain d'aois) ná i mbuachaillí (timpeall 11-12 bliain)[1], agus maireann 3 bhliain nó mar sin. Braitheann a thosú ar iarmhairtí géiniteacha is comhshaoil, stádas cothaithe ina measc. Tarlaíonn fás géaraithe sa dá chás (an rábóg fáis ógánta), aibiú na ngónad, agus forbairt tréithe tánaisteacha gnéasacha. I gcailíní, forbraíonn na cíocha, fásann gruaig phúbasach, agus tosaíonn an míostrú. I mbuachaillí, fásann gruaig phúbasach is gruaig aghaidhe, méadaíonn an péineas is an cadairne, agus éiríonn an guth níos toille. Tá tús curtha agus a dhéanamh ag hormóin éagsúla Caithreachais. Tá Hormóin ceimiceáin a insint codanna den chorp chun rudaí a dhéanamh. Tá siad déanta ag faireoga i gcorp. Na nithe seo a leanas a tharlóidh ag caithreachais
Cuireann an fhaireog hypothalamus gonadotropin-scaoileadh hormone (GnRH) isteach i gland in aice láimhe ar a dtugtar an gland pituitary.
GnRH cúiseanna cealla i gland pituitary a dhéanamh ar dhá hormóin, luteinizing hormone (TL) agus follicle-spreagthach hormone (FSH). Tá TL agus FSH cineálacha hormóin a dtugtar gonadotropins. Déanann an sruth na fola na hormones timpeall an choirp.
TL agus FSH a dhéanamh ar an gonads fás níos mó agus tús a tháirgeadh a n-hormóin féin, estradiol agus testosterone. Tá cailín gonads cuid ovaries. Tá gonads A buachaill a magairlí (testes a dtugtar freisin). Ovaries a tháirgeadh níos mó estradiol. Magairlí aird níos mó testosterone. Tá estradiol agus testosterone cineálacha hormóin a dtugtar hormones steroid, atá déanta freisin ag an chomhlachta dá faireoga adrenal.
Nuair a bheidh an méid estradiol agus testosterone i méaduithe comhlacht, athrú codanna comhlacht éagsúla.
Baineannaigh fhorbairt cioch (thelarche) ó thart ar aois 10 go dtí aois 15.
![]() |
Tá an t-alt seo bunaithe ar ábhar as Fréamh an Eolais, ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta leis an Ollamh Matthew Hussey, foilsithe ag Coiscéim sa bhliain 2011. Tá comhluadar na Vicipéide go mór faoi chomaoin acu beirt as ucht cead a thabhairt an t-ábhar ón leabhar a roinnt linn go léir. |
![]() |
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |