An Bealach Mór
 An Bealach Mór | ||||
|---|---|---|---|---|
  | ||||
| Suíomh | ||||
| ||||
| Stát ceannasach | Éire | |||
| Cúige Éireannach | Cúige Laighean | |||
| Contae in Éirinn | Contae Laoise | |||
| Aitheantóir tuairisciúil | ||||
| Lonnaithe i gcrios ama | ||||
| Logainm.ie | 1165503 | |||
Is sráidbhaile beag atá suite ar an taobh thiar de Chontae Laoise, Éire, siar ó dheas ó Phort Laoise, Éire é An Bealach Mór.[1] Tá sé timpeall 7 km (4 mhíle) soir ó Ros Cré. Tá an sráidbhaile i bparóiste sibhialta an Choill i mbarúntacht stairiúil Clann Donnchadha.[2]
Áiseanna
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tá club iománaíochta (CLG an Choill) agus séipéal Caitliceach Rómhánach (Naomh Molua) sa sráidbhaile. Tógadh séipéal Naomh Molua sa bhliain 1812, agus rinneadh athchóiriú mór air i 1978.[3]
Is í an fheirmeoireacht an príomhthionscal sa cheantar.
Caisleán An Bealach Mór
[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá an sráidbhaile aitheanta go príomha do Chaisleán an Bealach Mór. Fuair an caisleán a ainm ón mBealach Mór, an bóthar ársa go Cúige Mumhan ar a bhfuil an caisleán suite.
Is é an taoiseach Éireannach Mac Giolla Phádraig a thóg Chaisleán an Bhealach Mhóir sa bhliain 1480. Cosúil le caisleáin eile ag an am, rinne fórsaí Chromail damáiste do Chaisleán an Bealach Mór i 1647 le linn Phlandáil Laoise-Uíbh Fhailí.
D’athchóirigh an tUasal Ely an caisleán sa bhliain 1836 agus d’aimsigh sé taisce óir ar an talamh i mbun oibre. Mharaigh feirmeoir feargach Eilís agus níor chónaigh sé sa chaisleán riamh. Baineadh úsáid as an bhfoirgneamh neamháitrithe mar gráinseach agus chuaigh in olcas go dtí gur cheannaigh an t-úinéir reatha é i 1990.[4] As caisleáin uile i Osraighe Uachtarach, is é an t-aon cheann atá fós ináitrithe.
Síle na Gig
[cuir in eagar | athraigh foinse]Gné de Caisleán An Bealach Mór is ea Síle na gcríoch atá snoite i gcloch choirnéil den bhalla seachtrach aghaidh.[4][5] Léirítear Síle na gcríoch mar bhean leath-mharbh a bhfuil aghaidh contráilte agus faighne lán nochta. Tá baint ag an mbéim ar na horgáin atáirgeadh baineann in éineacht lena cuma básaithe le timthriall na breithe agus an bháis.
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Caisleán Chúlchoill - caisleán le Síle na gcríoch, i Laois freisin
- Liosta de bhailte agus de shráidbhailte na hÉireann
- Liostaí caisleáin in Éirinn
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ “An Bealach Mór / Ballaghmore”. Placenames Database of Ireland. Dáta rochtana: 24 January 2020.
- ↑ “Ballaghmore Upper”. townlands.ie. Dáta rochtana: 24 January 2020.
- ↑ “Saint Molua's Roman Catholic Church, County Laois”. buildingsofireland.ie. National Inventory of Architectural Heritage. Dáta rochtana: 24 January 2020.
- ↑ 4.0 4.1 “Ballaghmore Castle”. Castleballaghmore.com. Dáta rochtana: 24 January 2020.
- ↑ “Ballaghmore Sheela-na-Gig, County Laois”. Megalithomania.com (22 February 2004). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 4 March 2016. Dáta rochtana: 24 January 2020.