Éilís Ní Dhuibhne

Éilís Ní Dhuibhne

Beathaisnéis
Breith	22 Feabhra 1954 71 bliana d'aois Baile Átha Cliath, Éire
Faisnéis phearsanta
Scoil a d'fhreastail sé/sí	An Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath Ollscoil Chóbanhávan
Gníomhaíocht
Gairm	úrscéalaí
Ball de	Aosdána
Ainm cleite	Eilis Almquist
Teangacha	An Ghaeilge agus Béarla
Saothar
Suíomh a chartlainne	Hesburgh Libraries Rare Books & Special Collections (en)
Suíomh gréasáin	eilisnidhuibhne.com

Scríbhneoir agus criticeoir Éireannach is ea Éilís Ní Dhuibhne (a rugadh ar an 22 Feabhra 1954 i mBaile Átha Cliath). Tugtar Elisabeth O'Hara uirthi freisin. In 2025, d’fhógair An Chomhairle Ealaíon a hainmniúchán mar Laureate nua don Fhicsean Éireannach 2025-2028.

Is ball d'Aosdána í.

Beatha

Rugadh i mBaile Átha Cliath í agus is ann atá cónaí uirthi go fóill. Scríobh sí faoina hóige ag fás aníos mar Ghaeilgeoir i Raghnallach sna 1950idí agus 1960idí sa leabhar Fáinne Geal an Lae a foilsíodh sa mbliain 2023.

Bhain sí amach dochtúireacht sa Bhéaloideas sular thosaigh sí ar phost mar choimeádaí leabharlainne i Leabharlann Náisiúnta na hÉireann. Is i ngort na litríochta, áfach, is mó atá cáil agus clú uirthi. Scríobhann Ní Dhuibhne as Béarla agus as Gaeilge, agus clúdaíonn a saothar réimse maith ábhar: úrscéalta, gearrscéalta, drámaí, agus scéalta do leanaí san áireamh.

Mar Laureate 2025-2028, dúirt Éilís Ní Dhuibhne go bhfuil súil aici ardán a thabhairt d'fhicsean na Gaeilge chomh maith le ficsean an Bhéarla. ‘Oileán na Samhlaíochta’ an téama atá ag Éilís agus tá súil aici cuairt a thabhairt ar gach contae in Éirinn i rith a tréimhse mar Laureate.

Is ball d'Aosdána í.

Saothar

Gaeilge

Ó thaobh na Gaeilge de, is iad na drámaí Milseog an tSamhraidh agus Dún na mBan trí thine na chéad shaothair a foilsíodh, ach is é Dúnmharú sa Daingean (2000) a rinne údar mór le rá Gaeilge di. Lean úrscéal eile Cailíní Beaga Ghleann na mBláth in 2003. Baineann Ní Dhuibhne leas as Gaeilge shimplí sho-léite, a bhfuil rian an Bhéarlachais uirthi go minic, chun scéalta casta lán de mhothúchán a chur os comhair an léitheora.

Is minic a úsáideann sí miotais na Gaeilge, ar nós foirfeacht na Gaeltachta, sonas na gcoláistí samhraidh, nó neamhurchóideachas an bhéaloidis, mar chúlra chun castacht an tsaoil a thaispeáint. Airíonn Ní Dhuibhne éadroime a bheith lena cuid scríbhneoireachta i nGaeilge agus tá tuairim aici go mbaineann sé sin lena caidreamh féin leis na nGaeilge agus am saor a bhí aici sa nGaeltacht i gcaitheamh a saoil. “Braithim féin de ghnáth nuair a scríobhaim i nGaeilge go bhfuil sé níos éadroime agus go mbíonn níos mó den súgradh i gceist, sílim go mbraitheann sé sin ar an gcomhthéacs agus an taithí atá agat. Domsa ó bhí mé i mo pháiste baineann an Ghaeltacht leis an samhradh agus a bheith ar laethanta saoire agus téann an t-atmaisféar sin i bhfeidhm ort ar bhealach i do chuid scríbhneoireachta.”

Béarla

Maidir leis an mBéarla, is óna peann atá na húrscéalta: The Bray House (1990), Singles (1992), agus The Dancers Dancing (1999), a cuireadh ar ghearrliosta an duais Orange 2000. Ceithre chnuasach de ghearrscéalta atá foilsithe aici go nuige seo: Blood and Water (1988), Eating Women is Not Recommended, The Inland Ice and Other Stories (1997), agus Pale Gold of Alaska and Other Stories (2001). Le haghaidh páistí a scríobhadh The Uncommon Cormorant, The Hiring Fair, agus Hugo and the Sunshine Girl.

Ar cheann de na saothair is deireanaí léi tá Twelve Thousand Days: A Memoir a bhí ar an ngearrliosta do Ghradam Michel Déon sa mbliain 2020.

Úrscéalta Béarla

• The Bray House (1990)
• Singles (1994)
• The Dancers Dancing (1999)
• Fox, Swallow, Scarecrow (2007)

Dírbheathaisnéis

• Twelve Thousand Days: A Memoir (2020, ISBN: 978-1780731735).

Úrscéalta Gaeilge

• Dúnmharú sa Daingean (2001)
• Cailíní Beaga Ghleann na mBláth (2003)
• Hurlamaboc (2005)
• Dun an Airgid (2007)
• Dordán (2011)
• Aisling nó Iníon A (2015)

Bailiúcháin

• Blood and Water (1989)
• Eating Women Is Not Recommended (1991)
• The Inland Ice (1997)
• The Pale Gold of Alaska (2000)
• Midwife to the Fairies (2003)

Leabhair do Pháistí

• The Hiring Fair (1992)
• Blaeberry Sunday (1993)
• Penny Farthing Sally (1996)
• The Sparkling Rain (2004)

Drámaí

• Dún na mBan Trí Thine
  Amharclann de hÍde. Léiríodh an dráma den chéad uair sa Peacock, BÁC, 1995;
• Milseog an tSamhraidh
  Amharclann de hÍde Léiríodh an dráma den chéad uair in Amharclann Samuel Beckett, Coláiste na Tríonóide, sa bhliain 1996;
• The Wild Swans
  Amharclann na Mainistreach. Léiríodh an dráma den chéad uair sa Peacock, BÁC, 1998.

Duaiseanna

• Arts Council Bursaries 1986, 1996
• Listowel Poetry Award
• Duaiseanna Oireachtais do dhráma agus d'úrscéalta
• Bhí Gradam Stuart Parker bronnta uirthi as a cuid scríbhneoireachta don stáitse.
• Duais an Bhuitléaraigh don phrós (American Association of Irish Studies)
• Bisto Merit awards (The Hiring Fair agus Hurlamanoc), Bisto Book of the Year (Blaeberry Sunday)
• Bhí The Dancers Dancing ar ghearrliosta an Orange Prize sa bhliain 2000.

Tagairtí

• Rebecca Pelan, eag, Éilís Ní Dhuibhne: Perspectives. Gaillimh, Arlen House, 2009.

Naisc Sheachtracha

• Suíomh gréasáin Éilís Ní Dhuibhne Curtha i gcartlann 2008-07-16 ar an Wayback Machine
• Agallamh le hÉilís Ní Dhuibhne ar Beo.ie
• Sonraí Éilís Ní Dhuibhne ar shuíomh gréasáin Aosdána Curtha i gcartlann 2014-11-29 ar an Wayback Machine