Christina Noble
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 23 Nollaig 1944 79 bliana d'aois Baile Átha Cliath, Éire  |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | gníomhaí ar son chearta an duine |
| Teangacha | Béarla |
Gradam a fuarthas | |
Is bean feachtais ar son chearta na bpáistí í Christina Noble. Rugadh í ar an 23 Nollaig 1944 i mBaile Átha Cliath. Bhunaigh sí an Christina Noble Children's Foundation sa bhliain 1989.
Óige[cuir in eagar | athraigh foinse]
Bhí óige dhúshlánach aici. An cailín ba shine i dteaghlach ina raibh ochtar leanaí, beirt acu a fuair bás agus iad ina leanaí.[1] Thóg a máthair Christina agus a trí siblíní. Ba alcólach é a hathair agus chaith sé an t-airgead ar fad ar an ól. Fuair a máthair bás nuair a bhí Christina deich mbliana d'aois. Bhí uirthi a bheith ina máthair í féin dá deirfiúracha níos óige, nach raibh an duine ab óige acu ach triúr. “Rinne mé iarracht iad a bheathú, rinne mé iarracht iad a thabhairt ar scoil. Rachainn go dtí an margadh ag 4rn chun na oráistí agus na cabáiste a bhí siad ag casadh amach a fháil agus ansin thiocfainn abhaile chun iarracht a dhéanamh iad a chócaráil.”[1] Scar an stát na páistí óna chéile agus cuireadh iad chuig dílleachtlanna éagsúla. Dúradh leis na páistí go bhfuair a siblín báis.[2] Chaith Christina ceithre bliana i scoil tionsclaíoch a raibh ag na mná rialta.[3] Tar éis roinnt iarrachtaí éalú, fuair Christina ar ais chuig Baile Átha Cliath. Bhí sí gan dídean ina chodladh i bpoll a thochail sí i bPáirc an Fhionnuisce. Le linn an am seo, bhí éigniú déanta uirthi, d'éirigh sí torrach agus bhí sí seolta ar ais chuig na mná rialta.[2][3] Bhí leanbh buachaill aici a raibh tógtha uaithi le haghaidh uchtú. Tar éis a fháil amach gur d'inis an stáit bréag faoi báis a siblíní, d'aimsigh Christina a deartháir i Sasana agus bhog sí isteach leis go dtí go raibh sí 18 blian d'aois.
Pósadh[cuir in eagar | athraigh foinse]
Nuair a bhí sí i Sasana, bhuail agus phós sí a fear chéile agus bhí trúir páiste aici, Helenita, Nicolas agus Androula,[2] ach bhí an pósadh deacair agus míshásúil.[3]
Gairm[cuir in eagar | athraigh foinse]
Thosaigh Christina ag fáil brionglóidí faoin cogadh Vítneam agus an tionchar a raibh ar na páistí. I brionglóid athfhillteach amháin, bhí páistí Vítneamach gan éadaí ag rith síos bóthar créafóige ag éalú ón buamáil Napalm. Thar na páistí a raibh solas bán leis an focal 'Vietnam'.[2][3] Mhothaigh Christina go raibh na páistí ag teacht uirthi, ag glaoc uirthi chun cabhrú leo. D'athraigh an brionglóid seo saol Christina go deo, ag spreagadh uirthi chun cabhrú le páistí eile a raibh ag fulaingt an méid céanna a raibh Christina nuair a bhí sí ina páiste.[2]
Fiche blian níos déanaí, i 1989, chuaigh Christina ar turas leis an sproic chun cabhrú le páistí sa príomhcathair i Vítneam, Ho Chi Minh. Bhí Christina ag siúl gach lá agus oíche ag cuardach páistí a raibh leigheas de dhíth acu agus cosaint de dhíth ó eacnamaíocht agus saothrú gnéasach. Thar an ocht bliain eile, thóg sí an Christina Noble Children's foundation.[2]
Tá sé mar aidhm ag an CNCF chun páistí a seitáil suas don saol, mar creideann Christina go bhfuil an óige mar cosán don ár todhchaí, buncloch don saol, agus sin an fáth go gcuireann sí an focail fondúireacht ar an eagraíocht in áit carthanacht. Shocraigh an CNCF clinicí sláinte, scoileanna, scáthlán do bhuachaillí gan dídean, ionad cúram páistí, foireann sacair agus scoil gruaigaireacht agus salón. Tá ceol agus rangannaí snámh curtha ar an liosta fada freisin.[3]
Tá baint ag an bhfondúireacht le go leor gníomhaíochtaí lena n-áirítear cúnamh oideachais, forbairt pobail, umar uisce soláthar, bunú agus forbairt oideachais, cláir iasachtaí imrothlacha, cúnamh éigeandála do leanaí agus a dteaghlaigh, agus scáthláin do gach leanbh faoi mhíbhuntáiste agus leanaí sráide, gan ach roinnt a lua. Ó cuireadh tús leis, tá 120 tionscadal bunaithe ag Fondúireacht Christina agus bhí tionchar aici ar shaolta os cionn 700,000 de na daoine is boichte, is leochailí leanaí agus a dteaghlaigh i Vítneam agus sa Mhongóil. Is í Christina fós an príomhfhórsa tiomána agus inspioráid agus coinníonn sí dlúth-theagmháil phearsanta leis na leanaí.[4]
Fós téann Christina amach chuig na sráideanna i Vítneam ag cuardú iad atá ag bun an carn bocht, ach ní tharraingeodh sí páiste óna theach nó chlann. Téann sí chuig pobail bocht, ag curadh gníomh an fondúireacht chun cinn agus ag tabhairt eolas do daoine faoi cad atá sí ábalta dhéanamh daoibh. Is rogha é ag tabhairt cuairt chuig na clinicí. Bíonn Christina ag obair chun $500,000 a bhailiú an bhlian chun an fondúireacht a choinnéail thar an talamh. Tá oifigí i níos mó 14 tíortha ar fud an domhain chun airgead a bhailiú, tugann Christina cuairt chuig formhór de na hoifigí gach blian. Tá an grúpa ag lorg cuidiú ón UN agus rialtais ar fud an domhain. I 1997, d'fhás Christina gníomhach an CNCF go dtí an Mhongóil agus chuir sé isteach clár oideachasúil príosún, tionscadamh sláinte, scéim urraíocht do páistí agus córas iasachtaí. Leathnaigh Christina a cuid oibre tarrthála chun cabhrú le leanaí a bhfuil cónaí orthu i ndálaí maireachtála anacair, mar shéaraigh, sa Mhongóil.[5] Go dtí seo, cuidigh an CNCF thart ar 140,000 páistí. Ar an 25ú Feabhra, fuair sí OBE ón Phrionsa Searlas i Pálas Buckingham, Tá súil aici go mbeidh onóir ag fháil níos mó creidiúnacht don a hobair.[3]
Beathaisnéis[cuir in eagar | athraigh foinse]
I rannóg na Saoirsí i mBaile Átha Cliath, Éire, a rugadh Noble ar 23 Nollaig 1944. Fuair a máthair bás nuair a bhí sí deich mbliana d'aois. Cuireadh chuig dílleachtlann í agus dúradh go mímhacánta go raibh a triúr deartháireacha marbh.[1] D'éalaigh sí agus chónaigh sí go garbh i mBaile Átha Cliath, áit ar éigníodh drong í, rud a d'fhág go raibh sí torrach. Uchtaíodh a mac óg, in aghaidh a tola. Tar éis di a fháil amach go raibh lied an stát faoi bhás a deartháireacha, Christina lonnaithe a deartháir i Sasana bhog ann chun cónaí leis tar éis di 18 bliain d'aois. Seo an áit ar bhuail sí agus phós sí a fear céile agus bhí triúr clainne acu, Helenita, Nicolas agus Androula. D'fhulaing sí foréigean baile. [1][2]
I 1989, tar éis fás a leanaí féin, thug sí cuairt ar Vítneam agus thosaigh sí ag tabhairt aire do leanaí gan dídean. Bhí an gníomh seo spreagtha ag aisling athfhillteach a bhí aici le linn Chogadh Vítneam.[3] Thug sé seo uirthi sa deireadh fondúireacht Christina Noble Children a chruthú. Go dtí seo, chabhraigh sí féin agus an Fhondúireacht le breis agus 700,000 páiste i Vítneam agus sa Mhongóil.[1][2]
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Joanna Moorhead (2016-02-13). "Christina Noble: the woman who transformed the lives of 700,000 children" (en-GB). The Guardian. Dáta rochtana: 2024-02-26.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 "Christina Noble" (en-IE). Women’s Museum of Ireland. Dáta rochtana: 2024-01-16.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 "Mama Tina: The Story of Christina Noble | Irish America" (en-US) (2015-05-14). Dáta rochtana: 2024-01-18.
- ↑ "Christina Noble on Forgiveness, Her Life, Her Family, Cancer, Transformation and Living With No Regrets." (en-GB). The Health Zone Show (2016-05-04). Dáta rochtana: 2024-04-08.
- ↑ "CHRISTINA NOBLE" (en-GB). Pride of Ireland (2016-06-10). Dáta rochtana: 2024-04-08.