Táscaire pH

Táscaire uilíoch-pH

Páipéar táscaire pH chun neas pH a chinneadh; ar chlé: clúdach le scála pH ó 1 go 11; ar dheis: an chuid íochtarach den phróca le stiallacha tástála rollta

Is éard is táscaire pH ann ná comhdhúil cheimiceach halachrómach a chuirtear i méideanna beaga i dtuaslagán ionas gur féidir pH (aigéadacht nó bunatacht) an tuaslagáin a chinneadh ó amharc. Dá réir sin, is brathadóir ianach i gcomhair ian hiodróiniam (H₃O⁺) nó i gcomhair ian hidrigine (H⁺) é, sa tsamhail Arrhenius. De ghnáth, bíonn an táscaire ina chúis le dath an tuaslagáin a athrú ag brath ar an pH. Féadann táscairí athrú in airíonna fisiciúla eile a thaispeáint; mar shampla, léiríonn táscairí boltanach athrú ar a mboladh. Is é luach pH tuaslagáin neodraigh ná 7.0 ag 25 ° C (gnáthchoinníollacha saotharlainne). Meastar go bhfuil tuaslagáin le luach pH faoi bhun 7.0 aigéadach agus tá tuaslagáin le luach pH os cionn 7.0 bunata (alcaileach). Toisc gur maoláin laga, aigéid charbocsaileacha agus aimíní iad an chuid is mó de na comhdhúile orgánacha a tharlaíonn go nádúrtha, faigheann táscairí pH go leor feidhmeanna sa bhitheolaíocht agus sa cheimic anailíseach. Thairis sin, is táscairí pH iad ceann de na trí phríomhchineál de táscairí comhdhúile a úsáidtear in anailís cheimiceach. Maidir le hanailís chainníochtúil ar chaitianmhiotail, is fearr táscairí castaimhéadracha a úsáid, ach sa tríú chineál aicme, úsáidtear na táscairí ocsdí i toirtmheascadh a bhaineann le frithghníomhú redox mar bhunús na hanailíse. i toirtmheascadh a bhaineann le himoibrithe ocsdí mar bhunús na hanailíse. ==Teoiric]] Ann féin, is minic gur aigéid lag nó bunanna laga iad táscairí pH. Is féidir scéim imoibriúcháin ghinearálta táscaire pH a chur le chéile mar:

HInd + H 2O ⇌ H 3O+ + Ind−

Anseo, seasann HInd don fhoirm aigéadach agus Ind− do bhun comhchuingeach an táscaire. Cinneann an cóimheas díobh seo dath an tuaslagáin agus nascann sé an dath leis an luach pH. Is féidir cothromóid Henderson-Hasselbalch a úsáid chun pH tuaslagáin mhaolánaigh a mheas.

pH = pK_a + log₁₀  [Ind−] / [HInd] 

Deirtear sa chothromóid, a dhíorthaítear ón tairiseach díthiomsúcháin aigéid, nuair a bhíonn pH cothrom le luach pKa an táscaire, go bhfuil an dá speiceas ann i gcóimheas 1:1. Má tá pH os cionn luach pKa, tá tiúchan an bhuin chomhchuingigh níos mó ná tiúchan an aigéid, agus is mó an dath a bhaineann leis an mbun comhchuingeach. Má tá pH faoi bhun an luach pKa, bíonn a mhalairt fíor. De ghnáth, ní tharlaíonn an t-athrú datha ar an toirt ag an luach pKa, ach bíonn raon pH ann ina bhfuil meascán dathanna i láthair. Athraíonn an raon pH seo idir tháscairí, ach mar shlat tomhais, titeann sé idir an luach pKa móide nó lúide a haon. Glactar leis seo go gcoinníonn na tuaslagáin a ndath chomh fada agus a mhaireann 10% ar a laghad de na speicis eile. Mar shampla, má tá tiúchan an bhuin chomhchuingigh 10 n-uaire níos mó ná tiúchan an aigéid, is é a gcóimheas 10:1, agus dá bhrí sin is é an pH pKa + 1. Os a choinne sin, má tharlaíonn farasbarr 10 n-uaire den aigéad maidir leis an mbun, is é an cóimheas 1:10 agus is é an pH ná pKa - 1. Ar mhaithe le cruinneas optamach, ba cheart go mbeadh an difríocht datha idir an dá speiceas chomh soiléir agus is féidir, agus bheadh raon cúng pH cúng ní b'fhearr freisin. I roinnt táscairí, mar shampla feanóltailéin, níl dath ar cheann de na speicis, ach i dtáscairí eile, mar shampla dearg meitile,bronnann an dá speiceas dath. Cé go n-oibríonn táscairí pH go héifeachtúil ag a raon ainmnithe pH, scriostar iad de ghnáth ag foircinn an scála pH mar gheall ar thaobhimoibrithe neamh-inmhianaithe.