An difríocht idir athruithe ar: "Béiriút"
SantoshBot (plé | dréachtaí) m r2.7.3) (róbat ag suimiú: or:ବିରୁଟ |
m Bot: Migrating 121 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q3820 (translate me) |
||
Líne 47: | Líne 47: | ||
{{Nasc AR|ar}} |
{{Nasc AR|ar}} |
||
{{Nasc AR|bs}} |
{{Nasc AR|bs}} |
||
[[ace:Beirut]] |
|||
[[af:Beiroet]] |
|||
[[am:ቤይሩት]] |
|||
[[an:Beirut]] |
|||
[[ar:بيروت]] |
|||
[[arc:ܒܝܪܘܬ]] |
|||
[[arz:بيروت]] |
|||
[[az:Beyrut]] |
|||
[[bat-smg:Beirots]] |
|||
[[bcl:Beirut]] |
|||
[[be:Горад Бейрут]] |
|||
[[be-x-old:Бэйрут]] |
|||
[[bg:Бейрут]] |
|||
[[bn:বৈরুত]] |
|||
[[bo:པེ་རུ་ཐེ།]] |
|||
[[br:Beirout]] |
|||
[[bs:Bejrut]] |
|||
[[ca:Beirut]] |
|||
[[ckb:بەیرووت]] |
|||
[[cs:Bejrút]] |
|||
[[cy:Beirut]] |
|||
[[da:Beirut]] |
|||
[[de:Beirut]] |
|||
[[el:Βηρυτός]] |
|||
[[en:Beirut]] |
|||
[[eo:Bejruto]] |
|||
[[es:Beirut]] |
|||
[[et:Beirut]] |
|||
[[eu:Beirut]] |
|||
[[fa:بیروت]] |
|||
[[fi:Beirut]] |
|||
[[fr:Beyrouth]] |
|||
[[fy:Beirût]] |
|||
[[gag:Beyrut]] |
|||
[[gd:Beirut]] |
|||
[[gl:Beirut]] |
|||
[[gn:Beirut]] |
|||
[[gv:Beirut]] |
|||
[[he:ביירות]] |
|||
[[hi:बेयरूत]] |
|||
[[hif:Beirut]] |
|||
[[hr:Beirut]] |
|||
[[hsb:Beirut]] |
|||
[[ht:Bewout]] |
|||
[[hu:Bejrút]] |
|||
[[hy:Պէյրութ (արևմտահայերեն)]] |
|||
[[id:Beirut]] |
|||
[[io:Beirut]] |
|||
[[is:Beirút]] |
|||
[[it:Beirut]] |
|||
[[ja:ベイルート]] |
|||
[[jv:Beirut]] |
|||
[[ka:ბეირუთი]] |
|||
[[kab:Birut]] |
|||
[[kk:Бейрут]] |
|||
[[kl:Beirut]] |
|||
[[kn:ಬೈರುತ್]] |
|||
[[ko:베이루트]] |
|||
[[ku:Bêrût]] |
|||
[[ky:Бейрут]] |
|||
[[la:Berytus]] |
|||
[[lb:Beirut]] |
|||
[[lij:Beirut]] |
|||
[[lmo:Beirut]] |
|||
[[lt:Beirutas]] |
|||
[[lv:Beirūta]] |
|||
[[mdf:Бейрут ошсь]] |
|||
[[mk:Бејрут]] |
|||
[[ml:ബെയ്റൂത്ത്]] |
|||
[[mn:Бейрут]] |
|||
[[mr:बैरूत]] |
|||
[[ms:Beirut]] |
|||
[[my:ဘေရွတ်မြို့]] |
|||
[[mzn:بیروت]] |
|||
[[nap:Beirut]] |
|||
[[nl:Beiroet]] |
|||
[[nn:Beirut]] |
|||
[[no:Beirut]] |
|||
[[nov:Beyrut]] |
|||
[[oc:Beirot]] |
|||
[[or:ବିରୁଟ]] |
|||
[[os:Бейрут]] |
|||
[[pa:ਬੈਰੂਤ]] |
|||
[[pam:Beirut]] |
|||
[[pl:Bejrut]] |
|||
[[pms:Beirut]] |
|||
[[pnb:بیروت]] |
|||
[[pt:Beirute]] |
|||
[[ro:Beirut]] |
|||
[[roa-rup:Beirut]] |
|||
[[ru:Бейрут]] |
|||
[[sah:Бейрут]] |
|||
[[scn:Beirut]] |
|||
[[sco:Beirut]] |
|||
[[sh:Bejrut]] |
|||
[[simple:Beirut]] |
|||
[[sk:Bejrút]] |
|||
[[sl:Bejrut]] |
|||
[[sq:Bejrut]] |
|||
[[sr:Бејрут]] |
|||
[[sv:Beirut]] |
|||
[[sw:Beirut]] |
|||
[[ta:பெய்ரூத்]] |
|||
[[tet:Beirute]] |
|||
[[tg:Бейрут]] |
|||
[[th:เบรุต]] |
|||
[[tl:Beirut]] |
|||
[[tr:Beyrut]] |
|||
[[tt:Бәйрут]] |
|||
[[ug:بېيرۇت]] |
|||
[[uk:Бейрут]] |
|||
[[ur:بیروت]] |
|||
[[vi:Beirut]] |
|||
[[vo:Bäyrut]] |
|||
[[war:Beirut]] |
|||
[[wuu:贝鲁特]] |
|||
[[xmf:ბეირუთი]] |
|||
[[yi:ביירוט]] |
|||
[[yo:Beirut]] |
|||
[[zh:贝鲁特]] |
|||
[[zh-min-nan:Beyrouth]] |
Leagan ó 21:16, 8 Márta 2013
Teimpléad:Bosca Sonraí - Cathracha
Is í Béiriút (Araibis: بيروت, traslitriú: Bayrūt) príomhchathair agus príomhphort na Liobáine, agus is í an chathair is mó sa tír. Tá cónaí ar 1.2 milliún daoine sa chathair agus 2.1 milliún sa chúlchríoch.
Bhí Béiriút ar na hionaid chultúrtha agus tráchtála ba thábhachtaí sa Mheánoirthear ó lár na naoiú haoise déag i leith. Sa bhliain 1866 chuir misinéirí Meiriceánacha an Coláiste Protastúnach Siriach ar bun sa chathair agus é ar na chéad institiúidí ardléinn ar mhúnla Iartharach sa réigiún; mar fhreagair air sin d'oscail na hÍosánaigh Ollscoil San Iósaf sa bhliain 1875. Ó na 1920idí i leith tháinig preas beoga as Araibis agus Fraincis araon chun cinn sa chathair. Ionad tábhachtach don fhoilseoireacht as Araibis ab í Béiriút freisin, go háirithe i ndiaidh na 1950idí nuair a tháinig deachtóireachtaí chun cumachta i dtíortha eile sa réigiún. Bhí tionscnamh baincéireachta an Mheánoirthir lonnaithe don chuid is mó i mBéiriút go dtí na 1970idí.
Ní hamháin muintir na Liobáine ó dhúchas a chuir le daonra na cathrach ach dhá ghluaiseacht mhór teifeach fosta: na hAirméanaigh a theith ó shléachtanna na nOtamánach sa bhliain 1915 agus a chuir faoi i dtuaisceart na cathrach, ag Burj Hammoud, agus na Palaistínigh a díbríodh óna n-áiteanna dúchais nuair a bunaíodh Stát Iosrael sa bhliain 1948 agus a chuir faoi i roinnt campaí ar a n-áiríodh Burj al-Barajneh, Karantina, Tell az-Zaatar, Sabra agus Chatila.
D'imir Cogadh Cathartha na Liobáine scrios ar chuid mhaith de Bhéiriút. Sa chogadh sin throid mílístí Críostaí i gcoinne mílístí Moslamacha agus forsaí armtha Palaistíneacha; ghlac an tSiria agus Iosrael páirt sa chogadh fosta. D'éirigh leis na fórsaí Críostaí smacht a chur ar oirthear na cathrach, agus bhí na Palaistínigh agus fórsaí an Ghluaiseachta Náisiúnaigh Liobánaigh i gceannas ar an taobh ó thiar. Scriosadh an chuid ba mhó de shean-lár na cathrach, a bhí suite ar an bhfronta idir an dá leath. Mhair an cogadh ó 1975 go 1990. Tosaíodh ar atógáil na cathrach ina dhiaidh, le hairgead an bhilliúnaí Rafik Hariri, a bhí ina phríomhaire freisin. Sa phróiséas sin, leagadh a raibh fágtha de sheanfhoirgintí chroílár Bhéiriút agus bhí conspóid ann maidir leis an bhealach a cúitíodh na hiar-áitritheoirí.
D'fhulaing an chathair ruathair bhuamála Iosraelacha i mí Iúil agus i mí Lúnasa 2006 agus iad siúd ag iarraidh an ruaig a chur ar fhórsaí Hisbollah i ndeisceart na Liobáine. Rinneadh ionsaí ar aerfort Rafik Hariri ar an 13ú Iúil agus dúnadh é go deireadh na comhraice.
Déimeagrafaic:
De réir nach raibh daonáireamh san Liobáin ón bhliain 1932[1], níl aon fhigiúirí iontaofa le fáil maidir le méid a lucht cónaithe.
Go stáiriúil b'iad na Moslamaigh Shunnacha, na Críostaithe Ceartchreidmheacha Gréigeacha agus na Críostaithe Caitliceacha Gréigeacha na seicteanna reiligiúnacha ba mhó i mbailte móra an chósta Liobánaigh. Sa dara leath den naoiú aois déag tháinig borradh ar líon na gCríostaithe Marúnacha agus na nDrúsach a d'aistrigh go dtí an chathair óna n-áiteanna dúchais i Sliabh Liobáine. Ó 1915 tá pobail thábhachtacha de Chríostaithe Ceartchreidmheacha Airméanacha agus de Chríostaithe Caitliceacha Airméanacha ina gcónaí sa chathair fosta. Tar éis an dara cogadh domhanda amháin a thosaigh inimirce suntasach ó na réigiúin bhochta imeallacha ina raibh cónaí ar Shíigh na Liobáine, ceantar Jabal Amil i ndeisceart na tíre go háirithe. Tháinig luas faoin inimirce sin le linn an chogaidh chathartha nuair a bhí cúinsí fíor-olc sa dheisceart agus na hIosraelaigh, na Palaistínigh agus dreamanna eile i mbun cogaíochta ann. Anois tá siad ar na seicteanna is líonmhaire sa chathair agus an chuid is mó acu ina gcónaí i ndeisceart na cathrach, i gceantair bhochta ar a dtugtar Al-Dahiya ("an bruachbhaile"). Bhí roinnt Giúdach ina gcónaí i gceantar beag darbh ainm "Wadi Abu Jamil", i ngaire don lár na cathrach, ach d'imigh siad ón áit sin le linn an chogaidh chathartha. Athosclaíodh sineagóg an cheantair sa bhliain 2010, mar sin féin, nuair a deisíodh ar deireadh thiar an díobháil a rinne buamaí Iosraelacha dó le linn an chogaidh chathartha. Bíonn an teannas seictiúil ina fhadhb sa chathair ó am an chogaidh chathartha i leith.
Tagairtí:
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |