Jump to content

Oiriúnú síceolaíoch

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Is oiriúnú síceolaíoch a fheictear go huilíoch i ndaoine ná eagla roimh nathracha a fhoghlaim go héasca. [1]

Is tréith fheidhmiúil, chognaíoch nó iompraíochta é an t-oiriúnú síceolaíoch a théann chun sochair orgánach ina thimpeallacht. Tagann oiriúnuithe síceolaíochta faoi raon feidhme na meicníochtaí síceolaíocha éabhlóidithe (MSEithe), mar sin féin, tagraíonn MSEithe do shraith nach bhfuil chomh srianta sin. Ní áirítear le hoiriúnuithe síceolaíocha ach na tréithe feidhmiúla a mhéadaíonn folláine orgánaigh, agus tagraíonn MSEithe d'aon mheicníocht shíceolaíoch a d'fhorbair trí phróisis na héabhlóide. Is iad na MSEithe breise seo na tréithe teagmhasacha d’fhorbairt éabhlóideach speicis (féach spandrail), chomh maith leis na tréithe iarmharacha nach dtéann chun tairbhe fholláine an speicis a thuilleadh. D'fhéadfadh sé a bheith deacair a rá cé acu an bhfuil tréithe iarmharach nó nach bhfuil, agus mar sin tá litríocht éigin níos boige agus tagraíonn sé do thréithe iarmharach a mar oiriúnuithe, cé go bhféadfadh sé nach bhfuil feidhmiúlacht oiriúnaitheach acu a thuilleadh. Mar shampla, tá sé maíte ag roinnt, go bhfuil an chuma ar an scéal go bhfuil tionchair áirithe MSE ag dearcadh agus iompar seineafóbach maidir le galair a sheachaint [2], mar sin féin, i go leor timpeallachtaí beidh tionchar díobhálach ag na hiompraíochtaí seo ar oiriúnacht duine. Braitheann prionsabail an oiriúnaithe shíceolaíoch ar theoiric na héabhlóide ag Darwin agus tá siad tábhachtach do réimsí na síceolaíochta éabhlóidí, na bitheolaíochta, agus na n-eolaíochtaí cognaíocha .

  1. Schmitt (2004). "Evaluating evidence of psychological adaptation: How do we know one when we see one?". Psychological Science 15 (10): 643–649. doi:10.1111/j.0956-7976.2004.00734.x. PMID 15447633. 
  2. "Evolved disease-avoidance mechanisms and contemporary xenophobic attitudes" (2004). Group Processes & Intergroup Relations 7 (4): 333–353. doi:10.1177/1368430204046142.