Micribhitheolaíocht

Baictéir ag fás ar ghlóthach agair.

Escherichia coli, bachaillíní Gram-dhiúltacha

Is í an mhicribhitheolaíocht an chraobh den bhitheolaíocht a bhíonn ag plé leis na miocrorgánaigh, is é sin, neacha beo nach féidir a aithint gan dul i muinín mhicreascóip. Orgánaigh aoncheallacha iad na miocrorgánaigh de ghnáth, ach tá orgánaigh mhicreascópacha ilcheallacha ann freisin. Mar sin, déanann an mhicribhitheolaí taighde ar eocaróit áirithe, cosúil le fungais agus prótaistigh, chomh maith le prócaróit ar nós baictéir agus aircéigh. Cé nach neacha beo iad na víris i gciall cheart an fhocail, déanann na micribhitheolaithe taighde orthusan chomh maith.

Craobhacha den mhicribhitheolaíocht iad an víreolaíocht, nó an taighde ar na víris, an míceolaíocht a bhíonn ag plé le fungais, an tseadeolaíocht a dhéanann taighde ar na seadáin, an bhaictéareolaíocht agus a lán eile. Tugtar micribhitheolaí ar eolaí proifisiúnta a dhéanann staidéar ar mhiocrorgánaigh.

Bíonn miocrorgánaigh eocarótacha scannáncheangailte agus cuimsíonn siad fungais agus prótaistigh, cé go mbíonn orgánaigh prócarótacha iad go léir ina mhiocrorgánaigh, rangaítear iad go traidisiúnta mar orgánaidí nach bhfuil scannáncheangailte agus cuimsíonn siad Baictéir agus Aircéigh. Bhí micribhitheolaithe ag brath go traidisiúnta ar saothrú, ruaimnigh, agus micreascópacht chun miocrorgánaigh a haonrú agus a shainaithint. Mar sin féin, is féidir níos lú ná 1% de na miocrorgánaigh atá i dtimpeallachtaí coitianta a shaothrú ina n-aonar ag baint úsáide as modhanna reatha. Le teacht chun cinn na biteicneolaíochta, bíonn micribhitheolaithe ag brath faoi láthair ar uirlisí bitheolaíochta móilíneach, cosúil le sainaithint bunaithe ar sheicheamh ADN, mar shampla, seicheamh na géine 16S rARN a úsáidtear chun baictéir a aithint.

Aicmíodh víris ar shlite éagsúla mar orgánaigh, mar gur measadh iad mar mhiocrorgánaigh an-simplí nó móilíní an-chasta. Rinne víreolaithe imscrúdú ar phrióin, nár measadh riamh mar mhiocrorgánaigh, mar sin féin, de réir mar a toimhdíodh na héifeachtaí cliniciúla a leagadh orthu ar dtús mar gheall ar ionfhabhtaithe víreasacha ainsealacha, ghlac víreolaithe "próitéiní tógálacha" a bhí ag nochtadh cuardaigh. Níor measadh riamh gur miocrorgánaigh iad na prióin. Nuair a shíl dochtúirí ar dtús gur ionfhabhtaithe víreasacha fadtéarmacha ba chúis le tinneas leanúnach, thosaigh víreolaithe ag lorg freagraí. An rud a fuair siad ná "próitéiní tógálacha. Scaipeann na próitéiní seo agus bíonn siad ina gcúis le galair cosúil le víris.

Stair

Níor cuireadh an chéad sonrú sna miocrorgánaigh ach sa 17ú haois, ach mar sin féin, bhí teoiricí agus hipitéisí ag lucht an léinn go bhféadfadh a leithéidí a bheith ann agus iad in ann galair a iompar. 600 bliain roimh bhreith Chríost, scríobh an máinlia Indiach Susruta ina leabhar Susruta Samshita gur chreid sé go raibh neacha beaga beo den chineál seo ann, gurb iad ba chúis lena lán galar, agus go raibh siad in ann taisteal a dhéanamh san aer agus san uisce, nó léim a thógáil ó dhuine go duine trí theagmháil chraicinn. Scríobh an scoláire Rómhánach Marcus Terentius Varro leabhar faoi chúrsaí talmhaíochta, agus ansin, d'áitigh sé ar an ábhar feirmeora nár chóir dó a fheirm a thógáil in aice le portach nó corcach, ó bíonn neacha beaga dofheicthe ag clannú ina leithéidí d'áiteanna agus iad in ann dul ar foluain san aer agus teacht isteach i bpolláirí na sróine nó tríd an mbéal agus galar a tharraingt ort mar sin. Tugann na focail seo le fios go raibh leithéidí Terentius Varro in ann an chonclúid a bhaint as a raibh ar eolas acu go raibh na galair á leathadh ag neacha beo dofheicthe.