Judith Wright
 (2023)  | |
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 31 Bealtaine 1915 Armidale, New South Wales |
| Bás | 26 Meitheamh 2000 85 bliana d'aois Canberra, Australian Capital Territory |
| Faisnéis phearsanta | |
| Scoil a d'fhreastail sé/sí | Ollscoil Sydney |
| Gníomhaíocht | |
| Réimse oibre | Filíocht |
| Gairm | file, staraí, léirmheastóir liteartha, scríbhneoir, gníomhaí ar son chearta an duine, gníomhaí timpeallachta |
| Teangacha | Béarla |
| Teaghlach | |
| Athair | Phillip Wright |
Gradam a fuarthas
| |
Ainmnithe do
| |
  | |
File Astrálach agus comhshaolaí ba ea Judith Arundell Wright (31 Bealtaine 1915 - 26 Meitheamh 2000). Bhíodh sí ag troid ar son chearta talún na mBundúchasach.[1]
A saol
[cuir in eagar | athraigh foinse]Rugadh í in Armidale do Ethel agus John Wright, grásaeir. Bhí a muintir ina gcónaí san Astráil le fada an lá. Cailleadh a máthair go hóg sa bhliain 1927 agus d'fhan Wright le haintín di. Nuair a phós a hathair arís sa bhliain 1929 cuireadh í in aois a ceithre bliana déag chun New England Girls' School, áit ar shocraigh sí ar fhile a dhéanamh di féin.
Sa bhliain 1934 chuaigh sí chun Ollscoil Sydney agus rinne staidéar ar fhealsúnacht, stair, shíceolaíocht agus Bhéarla, cé nár bhain sí céim amach.[2]
Idir na blianta 1937 agus 1938 bhí sí ag siúl na Breataine agus na hEorpa, agus bhí sí ag obair mar luathscríobhaí agus chléireach anuas go dtí an bhliain 1944. Idir na blianta 1944 agus 1948 bhí sí ina staitisticí ag Ollscoil Queensland. D’fhoilsigh sí a céad díolaim filiochta, The Moving Image, sa bhliain 1946 agus í ag obair in Ollscoil Queensland. Bhí sí ag obair freisin le Clem Christesen ar Meanjin, iris liteartha.
Sa bhliain 1950 d’aistrigh sí go Mount Tamborine, Queensland le Jack McKinney, úrscéalaí agus fealsamh teibí, agus rugadh Judy, a n-iníon, an bhliain chéanna. Phós siad sa bhliain 1962 agus cailleadh Jack sa bhliain 1966.[3]
Tar éis bhás a fir chéile thit sí i ngrá le H. C. "Nugget" Coombs, polaiteoir agus pearsa mhór phoiblí, caidreamh a mhair cúig bliana is fiche.[4]
Thosaigh na cluasa ag teip uirthi agus í sna fichidí, agus i gceann tamaill d’éirigh sí bodhar ar fad.[5]
File agus gníomhaí
[cuir in eagar | athraigh foinse]D’fhoilsigh sí a lán cnuasach filíochta - The Moving Image, Woman to Man, The Gateway, The Two Fires, Birds, The Other Half, Magpies, Shadow agus a lán eile. Tá rian an dúlra ar a saothar agus baineann sí feidhm as fásra agus fána na tíre chun léargas a thabhairt ar an diamhair atá iontu mar íomhánna. Léargas é seo ar an ngaol atá idir saol na haigne agus an réalachas ábhartha. Tháinig cáil uirthi mar imshaolaí, agus sheas sí an fód go daingean chun an Mhórsceir Bhacainneach agus Oileán Fraser a chosaint. Chuaigh sí amach ar fhíoch agus áilleacht an nádúir.
- That time of drought the embered air
- burned to the roots of timber and grass.
- The crackling lime-scrub would not bear
- and Mooni Creek was sand that year.
- The dingo's cry was strange to hear. (Drought Year)
Rud eile a d’fhág a rian ar a cuid filíochta ba é cás na mBundúchasach é. Chuir sí in iúl go géar an fhearg a bhí uirthi de bharr na drochíde a tugadh dóibh, agus thacaigh sí go tréan le feachtas na gcearta talún.[6]
Dúradh ina taobh gur chreid sí nach bhfuil fírinne na beatha le fáil sa mhachnamh a dhéantar ar conas cloí leis an bhfírinne sin, ach sa chloí féin. Níor rud ginearálta iad a daonnacht agus a nádúr, mar sin, ach sainrud dá cuid féin ar theastaigh gníomh pearsanta uaidh. Sin é an fáth a raibh sí chomh sáite sin i mbuairt an domhain.[7] Ar feadh a saoil chuir sí in iúl ina cuid filíochta agus próis an bhaint a bhí ag a muintir agus dá bhrí sin aici féin leis an díshealbhú.[8]
Cailleadh Judith Wright in Canberra ar 26 Meitheamh 2000 in aois a cúig bliana is ceithre scór.[9]
Liosta leabhar
[cuir in eagar | athraigh foinse]Filíocht
- The Moving Image, 1946
- Woman to Man (1949)
- Woman to Child (1949)
- The Gateway (1953)
- The Two Fires (1955)
- Australian Bird Poems (1961)
- Birds: Poems, Angus and Robertson, 1962; "Birds: Poems" (2003). National Library of Australia.[10]
- Five Senses: Selected Poems (1963)
- Selected Poems (1963)
- Tentacles: A tribute to those lovely things (1964)
- Sportsfield
- City Sunrise (1964)
- The Other Half (1966)
- Alive: Poems 1971-72 (1973)
- Fourth Quarter and Other Poems (1976)
- Train Journey (1978)
- The Double Tree: Selected Poems 1942-76 (1978)
- Phantom Dwelling (1985)
- A Human Pattern: Selected Poems (1990) ISBN 1-875892-17-6
- The Flame Tree (1993)
- Bullocky
- Collected poems, 1942-1985, Angus & Robertson, 1994, ISBN 978-0-207-18135-1
Critic liteartha
- William Baylebridge and the modern problem (Canberra University College, 1955)
- Charles Harpur (1963)
- Preoccupations in Australian Poetry (1965)
- Henry Lawson (1967)
- Collected Poems (1971)
- Because I was Invited (1975)
- Going on Talking (1991) ISBN 0-947333-43-6
Oibreacha eile
- The Generations of Men (1959) ISBN 1-875892-16-8
- Range the Mountains High (1962)
- The Battle of the Biosphere ('Outlook' Magazine alt 1970) http://bushwalk.com/forum/viewtopic.php?f=5&t=11053&sid=d938c6b9001459eaa87fa60fb5bc7fc4
- The Coral Battleground (1977)
- The Cry for the Dead (1981)
- We Call for a Treaty (1985)
- "Born of the Conquerors: Selected Essays" (1991). Aboriginal Studies Press.
- Half a Lifetime (Téacs, 2001) ISBN 1-876485-78-7 Review Curtha i gcartlann 2016-03-16 ar an Wayback Machine
Nótaí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ = https://web.archive.org/web/20101220044029/http://litweb.net/biogs/wright_judith.html Judith Wright 1915-200: Petri Liukkonen, Litweb.net. Aimsíodh 21 Meitheamh 2012
- ↑ http://www.womenaustralia.info/biogs/AWE0114b.htm Wright, Judith Arundell (1915 - 2000): Anne Heywood, Australian Women's Archives Project.
- ↑ http://www.adb.online.anu.edu.au/biogs/A150293b.htm Australian Dictionary of Biography: McKinney, Jack Philip (1891 - 1966)
- ↑ Sydney Morning Herald
- ↑ Fiona Capp, "In the Garden"
- ↑ Léirmheas le Tom Shapcott: ‘With Love and Fury: selected letters of Judith Wright,’ Sydney Morning Herald, 10 Márta 2007
- ↑ Veronica Brady
- ↑ Sue King-Smith
- ↑ The Australian Women’s Register
- ↑ "Cóip cartlainne". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2011-04-05. Dáta rochtana: 2012-06-21.
Le léamh
[cuir in eagar | athraigh foinse]Brady, Veronica (1998). South of My Days: A Biography of Judith Wright, Angus & Robertson. ISBN 0-207-18857-2
Naisc sheachtracha
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Dánta de chuid Oldpoetry.com
- Vale Judith Wright Agallamh ar Radio National (Australian Broadcasting Commission)
- Gardening at the 'Edge': Judith Wright's desert garden, Mongarlowe, New South Wales Curtha i gcartlann 2007-05-03 ar an Wayback Machine píosa le Katie Holmes
- Judith Wright's Biography: A Delicate Balance between Trespass and Honour alt le Veronica Brady
- Uncertain Possession: The Politics and Poetry of Judith Wright Curtha i gcartlann 2006-10-04 ar an Wayback Machine alt le Gig Ryan
- Sue King-Smith 'Ancestral Echoes: Spectres of the Past in Judith Wright's Poetry' in eagrán speisialta de JASAL, 2007