Gàidhlig meán na mara
| Cineál | language variety (en)  |
|---|---|
| Aicmiú teangeolaíoch | |
| teanga dhaonna teangacha Ind-Eorpacha teangacha Ceilteacha Ceiltis na nOileán teangacha Gaelacha Gaeilge na hAlban | |
Is é Gàidhlig meán na mara an t-ainm a thugtar ar an gcanúint nua lárnach agus tras-réigiúnach de Ghaeilge na hAlban. Tá sí bunaithe ar na príomhchanúintí a mhaireann go fóill. Tá ainmneacha eile uirthi ag daoine i mBéarla nó i nGaeilge na hAlban leis, Mid-Minch Gaelic[1][2][3], Standard Hebridean,[4] BBC Gaelic, Gàidhlig bhun-tomhasach[5] (Standard Gaelic)[6] nó Gàidhlig Mheasgaichte (Measctha),[7]
Tá an chuid is mó de na canúintí a chuireann léi in Iarthuaisceart Ghaeltacht na hAlban agus na nOileán, chomh maith le Ros Aniar, na hOileáin Siar agus an t-Eilean Sgitheanach. Ós rud é go labhraítear na canúintí seo ar imeall an Cuan Sgíth, is é Gàidhlig meadhan na mara a thugtar uirthi.
Cosúil le cothromú canúna go ginearálta, tá a lán fachtóirí i gceist leis an gcás seo, mar shampla fás na meán Gaelach (mar shampla BBC Radio nan Gàidheal agus BBC Alba), Foghlaim trí Mheán na Gàidhlig, meath na gcanúintí (m.sh. i gCataibh nó i bPeairt) agus gluaiseacht na nGael go dtí na cathracha ina mbuaileann daoine le canúintí eile.
Foghlaim trí mheán Ghaeilge na hAlban[cuir in eagar | athraigh foinse]
De réir taighde, tá canúintí na múinteoirí ag baint go háirithe leis an gcothromú seo. I mbunscoileanna ar fud na hAlban, is í Gáidhlig Leòdhais atá ag an gcuid is mó (25%), deir 21% nach bhfuil canúint ar leith acu, labhraíonn 17.5% Gàidhlig Uibhist a Deas, 9% Gàidhlig an Eilein Sgitheanaigh agus tá timpeall 8% ag Barraigh, na Hearadh agus Uibhist a Tuath.[7]
Tá “blas Ghlaschú” ag mic léinn Sgoil Ghàidhlig Ghlaschu, a scríobh Dr. Claire Nance. Tá tionchar ag Béarla Ghlaschú ar an gcanúint seo; tá tuin chainte Béarla air agus níl ach trí chonsan srónacha (fuaimeanna "n," "l," agus "r") ann. Tá trí fhuaim “n”, trí nó ceithre “l”, agus trí fhuaim “r” ag cainteoirí dúchais Gaeilge na hAlban go ginearálta.[8]
Naisc[cuir in eagar | athraigh foinse]
- BBC An Là 01/01/2015: Dual-chainntean Ghàidhlig ùra (tráchtaireacht físe 3:10)
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ Lamb, Will A diachronic account of Gaelic news-speak: The development and expansion of a register (1998) Edinburgh Occasional Papers in Linguistics
- ↑ Gaelic dialects dying out as mid-Minch voices take over
- ↑ "W. MacLeod Dialectal diversity in contemporary Gaelic: perceptions, discourses and responses". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2018-05-07. Dáta rochtana: 2020-08-07.
- ↑ Black, Ronald Cothrom Ionnsachaidh (2006) Dùn Èideann ISBN 0906981336
- ↑ Bauer, Michael Blas na Gàidhlig: The Practical Guide to Scottish Gaelic Pronunciation (2011) ISBN 978-1907165009 Akerbeltz
- ↑ Wentworth, Roy Briathrachas Cànanach (2003)
- ↑ 7.0 7.1 Dual-chainntean a' dol à bith
- ↑ Claire Nance (2015-09). "‘New’ Scottish Gaelic speakers in Glasgow: A phonetic study of language revitalisation" (as en). Language in Society 44 (4): 553–579. doi:. ISSN 0047-4045.