Eòghan MacLachlainn
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 1775 Loch Abar, Scotland  |
| Bás | 1822 46/47 bliana d'aois |
| Faisnéis phearsanta | |
| Scoil a d'fhreastail sé/sí | Oilthigh Obar Dheathain Coláiste an Rí, Obar Dheathain |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | foclóirí, file, scríbhneoir, scoláire na léann clasaiceach, teangeolaí, aistritheoir, leabharlannaí |
| Fostóir | Oilthigh Obar Dheathain |
| Seánra | Filíocht |
| Teangacha | Gaeilge na hAlban, Béarla, an Laidin agus an tSean-Ghréigis |
Fear léinn agus file Ghaeilge na hAlban ab ea Eòghann MacLachlainn (Béarla: Ewen MacLachlan) (1775[1]–1822). Rugadh agus tógadh i Loch Abar é.
Tá clú air mar gheall ar aistriúcháin go Gaeilge na hAlban a rinne sé ar sheanlitríocht as Gréigis agus as Laidin, filíocht Ghaeilge na hAlban a scríobh sé féin, agus an obair a rinne sé ar an Dictionarium Scoto-Celticum (Foclóir an Chumainn Ghaelaigh).
A bheatha
[cuir in eagar | athraigh foinse]Rugadh é sa bhliain 1773 i Loch Abar.[2]
Chuaigh sé go Coláiste an Rìgh, Obar Dheathain.[2] Bhí sé ina leabharlannaí i gColáiste an Rìgh.[2]
D'oibrigh sé freisin do Chomann Gàidhealtachd na h-Alba ag scrúdú a gcuid lámhscríbhinní don fheachtas ina raibh baint ag an gComann leis agus na dánta Oisein le Seumas Mac a' Phearsain a dhearbhú.[3] Scríobh sé tuairisc ar na lámhscríbhinní dar teideal The Celtic Analysisanois ag NLS Adv.MS.72.3.4).[3][4]
Ag tús an 19ú haois, chuaigh Comann Gàidhealtachd na h-Alba i mbun feachtais ar son Cathair Cheilteach a bhunú ag leibhéal na hollscoile. Bhíothas ag súil go mbeadh MacLachlainn ina Chathaoirleach, ach níor éirigh leis an bhfeachtas agus stop sé in 1813.[3]
An bhliain dár gcionn, thosaigh sé ag obair ar Fhaclair Gàidhlig Comann Gàidhealtachd na h-Alba a foilsíodh sa bhliain 1828.[2] Lean sé air ag comhbhainistiú obair an fhoclóra leis an Urr. Dr Iain MacLeòid go dtí go bhfuair sé bás.[3]
Mar fhile, scríobh sé i Laidin agus i nGréigis chomh maith le Béarla agus Gaeilge na hAlban.[2] D'fhoilsigh sé leabhar dánta, Metrical Effusions, sa bhliain 1807.
D'aistrigh sé An tÍliad go Gaeilge na hAlban, ach níor foilsíodh é go dtí 1937.[2]
Fuair sé bás sa bhliain 1822 agus é 47 bliain d'aois.[2][3]
Clár léitheoireachta
[cuir in eagar | athraigh foinse]Foillseachaidhean MhicLachlainn
[cuir in eagar | athraigh foinse]- 1807. Ewen MacLachlan Attempts in verse (Aberdeen: Printed for the author by J. Chalmers) (ann am Beurla, Laideann agus Greugais)
- 1808. Evano McLachlan Collegium Bengalense: nobilissimo et ornatissimo viro Marchioni de Wellesley, Indiae Orientalis Praefecto (Aberdoniae [Obar Dheathain]: J. Chalmers)
- 1810. Ewen MacLachlan Elegy on the death of Mr. James Beattie. (Aberdeen: s.n.)
- 1813. P. MacPharlain Co'-chruinneachadh de dh'orain agus de luinneagaibh thaghta Ghae'lach / Maille ris an Treas Duan de Sgeulachd na Tròidhe air a chur an Gaelig o'n Ghrèugais le Eobhon Mac Lachainn. (Dun-Eudainn [Dùn Èideann]: T. Stiubhart)
- 1937. Ewen MacLachlan Ewen MacLachlan's Gaelic verse : comprising a translation of Homer's Iliad, books I-VIII, and original compositions deas. le John MacDonald. (Inverness: Printed for the University of Aberdeen by R. Carruthers)
Dàin
[cuir in eagar | athraigh foinse]- An t-Earrach: ann an An Lasair[5]
Obair Eagarthóireachta
[cuir in eagar | athraigh foinse]- 1818. Seumas Mac a' Phearsain Dàna Oisein mhic Fhinn: air an cur amach airson maith coitcheannta muinntir na Gaeltachd. deas. le 'Eobhan Mac Lachlainn' (Dun-Eidin [Dùn Èideann]: T. Stiubhart) (Leth-bhreac didseatach NLS)
Scríbhinní mar gheall air
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Meek, D. (2003) Caran an t-Saoghail Edinburgh: Birlinn
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Feictear 1773 i bhfoinsí áirithe.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 Meek, D. (2003) Caran an t-Saoghail (Edinburgh: Birlinn) d.480
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Black, R. 1989. 'The Gaelic Manuscripts of Scotland' ann an Alba agus a' Ghàidhlig deas. le William Gillies, (Edinburgh: Edinburgh University Press) d.147
- ↑ Catalog NLS
- ↑ Black, R. (deas.) 2001. An Lasair: An Anthology of Eighteenth-century Gaelic Verse (Edinburgh: Birlinn), d.340-351 (le eadar-theangachadh gu Beurla)