Cumann na gCarad

Cumann na gCarad

Sonraí
Cineál	fine sainchreideamh Críostaí worldview (en) creideamh
Stair
Dáta a bunaíodh	1652
Bunaitheoir(í)	George Fox
Suíomh a chartlainne	International Institute of Social History (en)
Gníomhaíocht
Ball de	Zentralstelle für Recht und Schutz der Kriegsdienstverweigerer aus Gewissensgründen (en) Federal Council of Churches (en) (–1950)
Rialachas corparáideach
Codanna	Caecanglacánach
Cuid de	an Protastúnachas
Eile
Gradam a fuarthas (1947)  Duais Nobel na Síochána

Cumann reiligiúnach is ea Cumann na gCarad, nó ‘na Caecair’ mar a thugtaí orthu freisin.

Is é an "solas istigh" dúshraith an "Chaecarachais", is é sin, Dia i gcroí an duine agus i gcoinsias an duine. Níl mórán deasghnátha foirmeálta ag Cumann na gCarad, agus ceadaíonn siad an-saoirse coinsiasa dá chéile.

Sa lá atá inniu ann in Éirinn, tá go leor sloinnte de chuid na gCarad fós le cloisteáil in earnáil na tráchtála, ar nós Goodbodys, Bewleys, Pims, Lambs, Jacobs, Edmundsons, Perrys agus Bells.

George Fox - an duine is mó clú acu siúd a bhí páirteach i mbunú an Chumainn

Reilig na gCaecar i mBéal Átha an Tuair i gContae Chill Dara

Barry's Lane, Eochaill

teach tionóil, Sráid an Iústásaigh i mBÁC

teach tionóil i mBaile an Mhanaigh (BÁC)', tógadh circa na 1870idí

Bhunaigh na Caecair An Sruthán i Co Ard Mhacha

Stair

Tháinig an Cumann ar an bhfód i Sasana sa seachtú haois déag, agus glactar leis gurbh é George Fox, easaontóir Sasanach a mhair sna blianta 1624-1691, a bhunaigh an ghluaiseacht.

Rugadh George Fox in Leicestershire Shasana. Agus é ina fhear óg, ba chúis díomá aige é an chaoi a mbíodh an eaglais ró-thugtha do shaibhreas an tsaoil. In éineacht le daoine eile a bhí ag iarraidh saol simplí Críostúil a chaitheamh, bhunaigh sé Chumann na gCarad, Bhí sé míshásta leis na coimhlintí agus na cogaí idir na dreamanna reiligiúnda a chonaic sé ina thimpeall, agus é ag iarraidh teorainneacha na seicteacha éagsúla a shárú is a tharchéimniú trí Chríostaíocht ghlan a chraobhscaoileadh mar a thuig sé féin í.

Le himeacht na mblianta, tháinig an cháil ar bhaill Chumann na gCarad gur leasaitheoirí í, agus iad á spreagadh ag an mbunphrionsabal a bhí acu go bhfuil gach duine ar chomhchéim. Chuir siad i gcoinne na sclábhaíochta agus gach saghas cogaidh toisc nach raibh siadsan ag teacht le meon agus teagasc Chríost. Bhí baint acu leis an leasú ar chóras na bpríosún agus rinne siad iarracht deireadh a chur le pionós an bháis. Bhí meas mór ar scoileanna Chumann na gCarad as ucht ardchaighdeán an oideachais iontu. Scoileanna ilchreidmheacha a bhí iontu.

Na Caecair in Éirinn

Reáchtáladh na chéad Chruinnithe Adhartha de chuid an Chumainn in Éirinn in 1654 i dteach William Edmundson sa Lorgain, i gContae Ard Mhacha. Idir sin agus an Chéad Chogadh Domhanda, chuir baill de chuid an Chumainn go mór leis an bhforbairt shóisialta agus eacnamaíoch ar oileán na hÉireann.

I rith na 1680idí, bhí Caecair ó Thuaisceart Shasana ina measc siúd a tháinig go hÉirinn mar lonnaitheoirí in aimsir Phlandáil Uladh. Cuid den chéad dream acu a tháinig go hUlaidh, choinnigh siad orthu chomh fada le lár na tíre. Tháinig borradh mór faoi bhailte cosúil le Móinteach Mílic i gContae Laoise mar gheall ar na deiseanna fostaíochta a bhí ann i dtionscail a bhí faoi úinéireacht ag baill de Chumann na gCarad. I Móinteach Mílic, d’éirigh chomh maith leis na gnólachtaí sin gur tugadh ‘Manchain na hÉireann’ ar an mbaile sin.

Gnó

Ar fud na hÉireann, bhí baint ag Cumann na gCarad le muilleoireacht, teicstílí, loingseoireacht, allmhairí agus onnmhairí, bia, tobac, grúdaireacht, táirgeadh iarainn agus na hiarnróid, agus ba mhinic gur leo féin na gnólachtaí sin. Bhí dea-cháil orthu mar fhostóirí, agus bhí na hoibrithe dílis dóibh dá bharr sin.

D’éirigh go geal le teaghlaigh de chuid na gCarad i gcúrsaí gnó ar chúiseanna éagsúla: mar gheall ar an gcreideamh a bhí acu, chreid siad gur cheart praghas réasúnta a ghearradh ar tháirge ardchaighdeán, agus chreid siad gur cheart an gnó a dhéanamh go macánta ionraic. Saol réasúnta simplí a chaithidís: ní bhídís ag gabháil don chearrbhachas ná don ól, ná ní chaithidís a lán airgid ar thithe ná ar éadaí, agus níor nós leo airgead a chaitheamh go rabairneach. Chuidigh sé sin leo airgead a shábháil chun a gcuid gnólachtaí a bhunú agus chun deacrachtaí eacnamaíocha a shárú. Ós rud é gur chreid siad nár cheart mionn a thabhairt, agus an mionn dílseachta don mhonarc san áireamh, níorbh fhéidir leo dul chuig an ollscoil agus ina áit sin luigh siad isteach ar chúrsaí gnó.

Cultúr

Bhí dlúthchaidreamh idir teaghlaigh de chuid na gCarad ar fud na hÉireann, agus ba mhinic leo cuairt a thabhairt ar Thithe Tionóil a chéile. Dhéanfadh daoine as teaghlach amháin a gcuid printíseachtaí i ngnólachtaí a bhí ag teaghlaigh eile de chuid na gCarad, agus ba mhinic a phós siad daoine den chreideamh céanna leo féin.

Bhunaigh Cumann na gCarad scoileanna ilchreidmheacha in Éirinn, ar nós scoil chónaithe i mBéal Átha an Tuair, Contae Chill Dara (baile eile a raibh borradh faoi mar gheall ar Chumann na gCarad), ar ar fhreastail Paul Cullen (an chéad Chairdinéal Caitliceach in Éirinn) Napper Tandy (réabhlóidí) agus Edmund Burke (parlaiminteoir).

An Gorta Mór

In 1846, tráth a raibh Éire á réabadh ag an nGorta Mór, bhí baint mhór ag Cumann na gCarad le bunú na dtithe anraith, agus chuir siad síolta ar fáil lena gcur agus thacaigh siad le tionscal na hiascaireachta. Bhunaigh baill de Chumann na gCarad baile Leitir Fraic i gContae na Gaillimhe an tráth sin. Tiarnaí talún arbh ea James agus Mary Ellis i Leitir Fraic ó 1849 ar aghaidh. Thóg siad teach scoile, chuir siad áiteanna cónaithe ar fáil do cheardaithe, agus d’oscail siad siopa agus clinic, agus óstán nach raibh aon deochanna meisciúla ar fáil ann.

Bhunaigh Cumann na gCarad Coiste Faoisimh Lárnaigh i mBaile Átha Cliath, agus dháil baill den Chumann ó Bhéal Feirste, Port Láirge, agus Luimneach éadaí, uirlisí iascaireachta agus uirlisí feirmeoireachta, agus níos mó ná 36,000 punt síolta sa chaoi is go bhféadfaí barra a chur ar 10,000 acra talún. Faoi 1852, bhí cúnamh tugtha ag Cumann na gCarad do 40,000 duine agus bhí £100,000 bailithe acu chuige sin, méid atá cothrom le €10 milliún in airgead an lae inniu. Baineadh úsáid as cuid den airgead sin chun íoc as an eisimirce go Ceanada agus go Meiriceá. I dTuaisceart Éireann, bhí Cumann na gCarad ag obair ar mhaithe leis an tsíocháin agus an athmhuintearas.

Ar an 15 Samhain 1851, bunaíodh Jacob's, an bacús, i bPort Láirge: bhí na bunaitheoirí, William agus Rober Jacob, ina bhaill de Chumann na gCarad.

Na Trioblóidí

Nuair a tosaíodh ar an imtheorannú in 1971, bhunaigh Coiste Seirbhíse Chumann na gCarad in Ulaidh an tIonad Cuairteoirí i bPríosún na Ceise Fada, agus chuir siad mionbhus ar fáil chun cabhrú le daoine muinteartha le príosúnaigh a raibh deacrachtaí iompair acu. In 1980, osclaíodh ‘Quaker Cottage’ ar shuíomh sa Sliabh Dubh, siar ó Bhéal Feirste, agus cuireadh grúpa tacaíochta trasphobail ar bun ansin a bhíodh ag obair le máithreacha agus páistí ó phobail mheasctha.

In 1982, osclaíodh ‘Quaker House’ i mBéal Feirste mar chomhthionscadal de chuid bhaill de Chumann na gCarad ón mBreatain agus ó Éirinn chun spás a chur ar fáil ina bhféadfadh daoine a raibh dearcthaí difriúla acu teacht le chéile agus labhairt le chéile.

Meath

Tá meath sóisialta agus eacnamaíoch na gCarad in Éirinn ag dul siar chomh fada leis an mbliain 1860, nuair a thug siad leasuithe isteach faoinar ceadaíodh dóibh daoine nár bhaill den Chumann iad a phósadh. Tar éis an chéad Chogaidh Dhomhanda, chlis ar na gnólachtaí a bhí ag go leor muilleoirí de chuid na gCarad agus le himeacht an 20ú haois ba lú an ról a bhí acu i gcúrsaí gnó na hÉireann. Ba é caifé Bewleys an gnólacht mór deireanach i mBaile Átha Cliath a bhí á rith ag Cumann na gCarad, agus ceannaíodh uathu é sna 1980idí. I nDaonáireamh na bliana 2016, fuarthas go raibh 848 mball de Chumann na gCarad ina gcónaí i bPoblacht na hÉireann.

Féach freisin

• Anna Haslam