Caledonia
Ainm Laidine is ea Caledonia (an Chaladóin) a ghlaoigh na Rómhánaigh ar an tír ar thaobh ó thuaidh de chúige Britannia, arbh ionann go garbh agus Alba an lae inniu. Ó am go ham, áfach, ba chuid d'Impireacht na Róimhe é an chuid sin de dheisceart na Caladóine, chomh fada ó thuaidh is an Balla Antonine. Sa lá atá inniu ann, feictear é ach amháin mar ainm rómánsach nó fileata d'Albain go léir.
Sanasaíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]
Is dócha é go bhfuil an focal fréamhaith ó fhoinse P-Ceiltise. De réir Zimmer (2006), tá Caledonia fréamhaithe ón ainm treibhe Caledones (nó Calīdones), a thugann sé mar shanas "'le cosa crua', ag lua seasmhachta", óna fréamhacha Prótai-Cheiltise *kal-, "crua" agus *φēdo-, "cos".[1] Ar an mbealach céanna, molann Moffat (2005) go bhfuil gaol ann idir an t-ainm agus an focal Breatnaise caled, "crua", ag lua b'fhéidir nó an tír chreagach nó cruas na ndaoine.[2]
Deir Keay agus Keay (1994) ámh gurb amhlaidh é gur réamhCheilteach é an focal.[3]
Úsáid bhunúsach[cuir in eagar | athraigh foinse]
Mar a úsáideadh Tacitus, Tolamaes, Lucan agus Plinias Mór an t-ainm, Pictavia nó Tír na gCruithneach a bhíodh i gceist, an Alba den chuid is mó sa lá atá inniu ann, taobh ó thuaidh den Bhalla Haidrian (cé go bhfuil an balla úd laistigh de Shasana inniu).[4]
Faightear ainm na gCaladónach i logainmneacha, amhail is Dùn Chailleann agus b'fhéidir an sliabh Sìdh Chailleann.[5][6] De réir Historia Brittonum, foraois in Albain ba ea suíomh an seachtú catha de Rí Artúr, darbh ainm Coit Celidon as Sean-Bhreatnaise.[7][8]
Foinsí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Bede, the Venerable Saint (1999). "The Ecclesiastical History of the English People; The Greater Chronicle; Bede's Letter to Egbert". Oxford University Press.
- "The Munros" (1985). Glasgow: Scottish Mountaineering Trust.
- Hanson, William S. (2003). "Scotland After the Ice Age: Environment, Archaeology and History, 8000 BC — AD 1000". Edinburgh University Press.
- Haverfield, Francis (1911). "Encyclopædia Britannica" 4.
- "Collins Encyclopaedia of Scotland" (1994). Londain: HarperCollins.
- Koch, John T. (2006). "Celtic Culture: A Historical Encyclopedia" 1. ABC-CLIO.
- "The Arthurian Handbook" (1997). Garland.
- Moffat, Alistair (2005). "Before Scotland: The Story of Scotland Before History". London: Thames & Hudson.
- "A History of the Native Woodlands of Scotland, 1500 — 1920" (2007). Edinburgh University Press.
- Watson, William J. (2004). "The Celtic Placenames of Scotland". Edinburgh: Birlinn.
- Zimmer, Stefan (2006). "Some Names and Epithets in Culhwch ac Olwen". Studi Celtici 3: 163–179.
Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Anglia Scotia et Hibernia Curtha i gcartlann 2014-09-03 ar an Wayback Machine - léarscáil an cheantair, 1628, le Mercator agus Hondius
- Clans of Caledonia - cluiche cláir straitéise bunaithe ar stair na hAlban
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ Zimmer 2006, pp. 163–167.
- ↑ Moffat 2005, p. 22.
- ↑ Keay & Keay 1994, p. 123.
- ↑ Moffat 2005, pp. 21–22.
- ↑ Bennet 1985, p. 26.
- ↑ Watson 2004, p. 21.
- ↑ Lacy, Ashe & Mancoff 1997, p. 298.
- ↑ Koch 2006, p. 332.