Jump to content

Cásanna mí-úsáid ghnéis in Éirinn de chuid na hEaglaise Caitlicí

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Teimpléad:WD Bosca Sonraí ImeachtCásanna mí-úsáid ghnéis in Éirinn de chuid na hEaglaise Caitlicí
Cineáldrochúsáid ghnéasach leanaí
drochúsáid ghnéasach
religious abuse (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
PríomhábharEaglais Chaitliceach na hÉireann
drochúsáid ghnéasach leanaí Cuir in eagar ar Wikidata
TírÉire Cuir in eagar ar Wikidata
Agóid sna Stáit Aontaithe, 2018

Le linn an 20ú haois, tharla cásanna mí-úsáid ghnéis in Éirinn i roinnt mhaith scoileanna a bhí á riar ag oird rialta de chuid na hEaglaise Caitlicí. Thar na mblianta, bunaíodh Coimisiúin imscrúdúcháin agus Fiosrúcháin maidir leis an mhí-úsáid a líomhnaítear a tharla.

Fiosrúchán Scóipe ar Mhí-úsáid Gnéis i Scoileanna Lae agus Cónaí na nOrd Eaglasta, 2024

[cuir in eagar | athraigh foinse]

D'fhoilsigh Rialtas na hÉireann tuarascáil chuimsitheach ar an 3 Meán Fómhair 2024, an " Fiosrúchán Scóipe" ("Scoping Inquiry") de chuid Mary O'Toole, SC.[1][2][3] Tháinig sé chun solais sa tuarascáil gur déanadh 2,395 líomhain de mhí-úsáid gnéis stairiúil, fir den chuid is mó, i dtaca le 308 scoil in Éirinn. Tharla an mhí-úsáid seo i roinnt mhaith scoileanna Chaitliceacha idir luath sna 1960ídí agus luath sna 1990ídí, ach tharla an líon ba mhó eachtraí sna seachtóidí.[4]

Déanadh líomhaintí maidir le 884 duine, daoine a líomhnaítear a rinne mí-úsáid. Bhí os cionn leath don 884 duine sin, a raibh líomhaintí curtha ina leith, imithe ar shlí na fírinne in 2024. Bhí 80 scoil in 22 contae, á riar ag 24 ord rialta, ainmnithe sa tuarascáil.

Déanadh líon ard líomhaintí i scoileanna speisialta. Bhí 590 líomhain déanta i dtaca le 190 duine a líomhnaítear a rinne mí-úsáid gnéis ar dhaltaí i 17 scoil speisialta.[4]

Deirtear sa tuarascáil gur dóigh go bhféadfadh líon na n-eachtraí mí-úsáid ghnéis a bheith i bhfad níos airde ná mar a thugtar le fios sa tuarascáil mar gur minic drogall a bheith ar dhaoine mí-úsáid a thuairisciú.

Dúirt go leor daoine gur rinneadh dochar uafásach dá dtuiscint orthu féin agus dá n-áit sa saol. Bhraith go leor nach raibh aithne acu orthu féin ná cion acu orthu féin de dheasca na mí-úsáide nuair a bhí siad óg.[5]

Cuir ina cheart agus cúiteamh

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Thar na mblianta, bunaíodh Coimisiúin imscrúdúcháin agus Fiosrúcháin maidir leis an mhí-úsáid a líomhnaítear a tharla i roinnt mhaith scoileanna a bhí á riar ag oird rialta.

I mí Mheán Fómhair 2024, bhí sé aontaithe ag an gcomh-aireacht go mbunófar fiosrúchán reachtúil maidir leis na cásanna de mhí-úsáid gnéis a líomhnaítear a tharla ag roinnt mhaith scoileanna Chaitliceacha.[4] Ach níl sé ráite fós ag an Roinn Oideachais go gcuirfear gnáth scoileanna Stáit agus deoise san áireamh i dtéarmaí tagartha an Choimisiúin. B'fhéidir go bhfuil an Roinn Oideachais ag iarraidh idirdhealú a dhéanamh idir fulaingt páistí i scoileanna na n-ord eaglasta agus páistí i scoileanna náisiúnta agus deoise a raibh oird eaglasta i mbun an teagaisc iontu.[6]

Gheall an Rialtas go mbunófaí scéim chúitimh do dhaoine a d’fhulaing mí-úsáid i scoileanna a bhfuil oird rialta ina mbun. Moltar go rachadh an Rialtas i mbun cainte le hoird rialta faoi airgead a thabhairt do scéim chúitimh.[5]

Féach freisin

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. gov.ie / Mary O’Toole, SC (3 Meán Fómhair 2024 (foilsithe go poiblí)). "Report of the Scoping Inquiry into Historical Sexual Abuse in Day and Boarding Schools Run by Religious Orders". Dáta rochtana: 4 Meán Fómhair 2024.
  2. D'eascair an Fiosrúchán Scóipe a fógraíodh i Márta 2023 as an chlár faisnéise raidió 'Blackrock Boys' a rinne RTÉ leis na deartháireacha David agus Mark Ryan, a ndearna sagairt ó Ord an Spioraid Naoimh mí-úsáid ghnéis orthu i gColáiste na Carraige Duibhe agus roimhe sin i mbunscoil Pháirc na Sailí san am a caitheadh.
  3. Sorcha Ní Mhonacháin / Nuacht RTÉ (2024-07-24). "Tuarascáil le tabhairt do na marthanóirí ar dtús - an tAire Foley" (as ga-IE). 
  4. 4.0 4.1 4.2 Nuacht RTÉ (2024-09-03). "2,395 líomhain de mhí-úsáid gnéis déanta i dtaca le 308 scoil" (as ga-IE). 
  5. 5.0 5.1 "Eolas i dtuarascáil nua faoi 2,395 líomhain maidir le mí-úsáid ghnéis i 308 scoil" (ga-IE). Tuairisc.ie (2024-09-03). Dáta rochtana: 2024-09-04.
  6. Sorcha Ní Mhonacháin / Nuacht RTÉ (2024-09-05). ""Cuirtear scoileanna Stáit san áireamh sa Choimisiún Fiosraithe!"" (as ga-IE).