Jump to content

An tAbhallort

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Bosca Geografaíocht PholaitiúilAn tAbhallort

Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh
Map
 52° 30′ 18″ N, 6° 23′ 24″ O / 52.505°N,6.39°W / 52.505; -6.39
Stát ceannasachÉire
Cúige ÉireannachCúige Laighean
Contae in ÉirinnContae Loch Garman Cuir in eagar ar Wikidata
Tíreolaíocht
Airde71 m Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama
Logainm.ie1416691

Is baile beag é an tAbhallort[1] i gcuinéir oirdheisceart na hÉireann. Tá sé suite i gContae Loch Garman díreach as an mbóthar réigiúnach R741 leathbhealach idir bailte Gorey ó thuaidh agus Loch Garman go deas. I 2016 bhí daonra de 274 ag an tAbhallort.[2]Tá an tAbhallort ar eolas go leor ar chúiseanna éagsúla, mar shampla; spórt, cultúr agus cath 1798. Tá go leor áiseanna sa sráidbhaile seo, atá roinnte ina thrí Kyle, Raheenduff agus Kilnamanagh. I Raheenduff tá siopa gráin áitiúil Cooney’s, an siopa sráidbhaile agus an Teach tábhairne, á reáchtáil ag teaghlach Redmond ó na 1950idí. Tá áiteanna ar an dá bhaile eile; Naíonra Hyland, Iompar Henry Cleary, Marty's Bar, Ollmhargadh SPAR Corrigan, Boinn Matty Parle agus téach tábhairne Cooney's atá á reáchtáil faoi láthair ag Gary agus Birdie O'Leary.

Tá gnéithe tábhachtacha eile den sráidbhaile mar an gcéanna do spórt iománaíochta agus ar éirí amach 1798 a tharla ar cnoc Abhallort.

Spórt

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Nuair a chloiseann an chuid is mó daoine faoi an tAbhallort cheapann siad faoi an rath a bhí acu i rith an ama leis an spórt iománaíochta. Is é an tAbhallort an Bealach (Oulart the Ballagh) an cumann lúthcleas gael áitiúla. Bhuaigh siad Craobhchomórtas Iomána Sinsearach Loch Garman ar trí uair déag, is déanaí i 2016. Is iad a gcuid príomh-iomaitheoirí a sráidbhaile in aice láimhe, Aillí na Buffairi. Tháinig cuid de na imreoirí íomanaíchta  is cáiliúla agus imreoirí na camógaíocht ó an tAbahllort an Bealach, mar shampla; Liam Dunne, Martin Storey,Keith Rossiter, Ursula Jacob agus Mary agus Una Leacy ach a phiocadh le cúpla.

I dtéarmaí iománaíochta bhuaigh siad an Craobhchomórtas Iomanaíocht Sinsearach Loch Garman ar 1994, 1995, 1997, 2004, 2005, 2007, 2009- 2013 agus 2015-2016. Bhuaigh siad an Craobh Iomanaíocht Club Sinsearach Laighean sa bhliain 2015.[3] D'iomaigh siad sa chomórtas seo freisin 1994-1995 agus  2010- 2013. Tá rath eile ann mar shampla: Buaiteoirí Craobhchomórtas Iománaíochta idirmheánach Loch Garman sa bhliain 1968, buaiteoirí Craobh Iomanaíocht Sóisearach Loch Garman i mbliainta 1967 agus2005, buaiteoirí Craobhchomórtais Iomanaíocht Faoi 21 Loch Garman i mblianta 2001, 2003, 2004, 2006 agus 2013 agus buaiteoirí i gcomhar le Aillí na Buffairi  i mblianta 1965 agus 1966, buaiteoirí Craobhchomórtais Iománaíochta Mionúr Loch Garman i mblianta 1999, 2002, 2003, 2005 agus 2015 agus buaiteoirí  i gcomhar leis Aillí na Buffairi sa bhliain 1967.

An tAbhallort an Bealach cumann camogaíocht - Bunaíodh cumann camogíocht ag deireadh na 1970í. Ó bunaíodh é, tá an-rath ar an gClub, ar dtús ag leibhéal faoi aois agus ansin ag leibhéil Shóisearacha, Idirmheánacha agus Sinsearacha. D'éirigh leis an gclár teidil is mó de 5 a chéile ar an gcluiche Camogie Feile na nGael a bhaint amach ó 1998 go 2002. Gné iontach den 5 seo i ndiaidh a chéile ná go raibh ról tábhachtach ag ball foirne reatha Una Leacy sa 5 bhuaigh go léir. Bhuaigh an cumann seo dhá cheann déag de na Craobh Camogaíocht Sóisearach Loch Garman, sé Craobh Camogíocht Club Sinsearach Laighean agus dhá Craobh na hÉireann, i mblianta 2011 agus 2014. Is é an rath óg é a bheith bródúil as an mbealach ar fad a bhaint amach trí dhaoine faoi aois.Tá an cumann seo an bhrodúil as na rudaí  bhuaigh siad agus tá súil acu nach deireadh na bealaí a bhuaigh siad.

Daoine Cáiliúla

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Liam  Ó Dúinn-

D’imir Liam Ó Dúinn den fhoireann Sinsearach Loch Garman agus Abhallort an Bealach. Rugadh é ar an 12 Meitheamh 1968.[4] D’imir sé ar leathchúlaí láir le dhá fhoireann. Mar bhall d'fhoireann idir-chúige Laighean ar roinnt uaireanta, bhuaigh Ó Dúinn bonn amháin de chuid Corn an Iarnróid. Ag leibhéal an chlub, bhí sé ina bhuannóir craobhchomórtais sé-uaire le Oulart-the Ballagh. Rinne Dunne 39 seomraí craobhchomórtais do Loch Garman ar feadh a ghairm bheatha. D'éirigh sé as iomána idirchontae tar éis chríochchomórtais 2003 a thabhairt i gcrích. Tar éis é a bheith ag dul ar scor ba é bainisteoir an oulart as foireann shinsearach an bhallaigh agus foireann bheag Loch Garman. Sula dtiocfaidh sé ar bhainisteoir foireann shinsearaíochta Loch Garman i 2011. Bhuaigh sé trí réaltaí ar fad agus tá sé ar aon fhoireann a vótáladh go speisialta. Bhuaigh sé Craobh na hÉireann I 1996, chun a bhuaigh sé imreoir an cluiche.[5]

Máirtín Ó Stoirín-

Rugadh é ar 28 Meán Fómhair 1964. Mar gheall ar dhuine de na himreoirí is mó de Loch Garman a bhí i gcónaí ar fad, rinne Stoirín an chéad chuma ar an bhfoireann i rith chraobhchomórtais 1986 agus bhí sé ina bhall rialta de na cúig déag ag tosú go dtí go scoir sé roimh chraobhchomórtas 2001. Bhuaigh sé Craobh na hÉireann I 1996. Le linn an ama sin, bhuaigh sé bonn uile-Éireann, dhá Bonn Laighean agus trí dhuais All-Star. Ag leibhéal an chlub, bhí cúigear-uaireanta buaiteoir craobhchomórtais chontae Loch Garman le an tAbhallort an Bealach .[6][7]

Ursula Íácób-

Is urramaí camógaíochta í Ursula Íácób, buaiteoir na ndámhachtainí All Star in 2010, 2011, 2012 agus 2014.[8][9][10][11] Bainn Shinsearacha uile-Éireann in 2007,  2010,  2011 agus 2012, i 2011 scóráil sí sprioc drámatúil de 52 nóiméad a d'athraigh cúrsa deiridh na hÉireann agus bua buailte do Loch Garman. Bhí sí ina imreoir den chluiche i bua leathnach deiridh Loch Garman thar Corcaigh agus ina bhall d'fhoireann na Craobhchomórtais do 2011. Le iomlán de 3-54 bhí sí ina imreoir scórála is airde i gCraobhchomórtais Sinsearach na bliana 2011. Tá sí 33 bliana déag d’aois agus bhuaigh sé 4 craobh na hÉireann, 10 craobh na Laighean le Loch Garman, a lán craobh contae Loch Garman agus dhá craoch na hÉireann lena cumann, an tAbhallort an Bealach.

Máire agus Úna Léasaigh-

Is iad na deirfiúracha Léasaigh dhá cheann de na himreoirí camógaíochta is cáiliúla le deich mbliana anuas. Bhuaigh an dá cheann de 4 Craobh na hÉireann le Loch Garman, dhá Craobh na hÉireann leis an tAbhallort, cúpla Craobh na Laigheann le contae agus cumann, agus bhuaigh Máire dhá All-Stars agus Úna ceann amháin.[12]I [13]s é Máire 31 agus Una 30. Ní rabhthas ag críochnú a n-rath chomhpháirteach a ainmniú. Dhá imreoir speisialta sa domhan camógaíochta.

Stair

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is é an Cath Cnoc an tAbhallort, cuid d'éirí amach 1798, an píosa eolais is tábhachtaí a bhaineann leis an sráidbhaile. Bhí Cath cnoc an tAbhallort ar siúl ar an 27 Bealtaine 1798 nuair a chuireadh bailiú reibiliúnach de idir 4,000 agus 5,000 ar marthain 110 míleata a cuireadh ó bhaile Loch Garman chun an t-éirí amach scaipeadh i gContae Loch Garman a stampáil.Shroich an mhílíste sráidbhaile Oulart ag 2 p.m. an 27 Bealtaine. Ag fáil mais "ó cheathrar go cúig mhíle comhraiceoir" ag áitiú ar thalamh ard cnoc Oulart, d'éirigh siad chun cinn agus lean na reibiliúnaithe ar aghaidh chuig an gcruinniú mullaigh. Chreid na ceannairí reibiliúnach go mearbhall go raibh comhlacht mór de chuid marcach na seachtaine ag fanacht lena n-eitilt a chosc, agus mar sin d'iompaigh a gcuid fórsaí go géar chun aghaidh a thabhairt ar a n-namhaid agus "maraíodh an díliú iomlán i dtoll", ag fágáil ach an t-oifigeach ceannais, an Coirnéal Foote, agus ceithre cinn eile marthanóirí chun éalú dá mbonn ag Loch Garman. Thuairiscigh Foote go raibh an mhíleata ag dul chun cinn go neamhspleách, agus a bhí sásta ar a chuid orduithe, agus go ndearna na líon reibiliúnach mór mór, a bhí armtha le pikes, timpeall orthu agus go raibh siad ró-chumhachta agus gur maraíodh "líon mór" na reibiliúnaithe.Tar éis bua na reibiliúnaithe, chuaigh beagnach Loch Garman go léir ar an éirí amach. Thug fórsaí na Corónach agus sibhialtaigh dílseachta rialú ar an tuath, ag tarraingt siar go bailte cosúil le Inis Córthaidh, Gorey agus Loch Garman.[14]

Séadchomhartha Cuimhneacháin san Abhallort


Tagairtí

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. ↑ “An tAbhallort/Oulart | logainm.ie” (ga). Bunachar Logainmneacha na hÉireann (Logainm.ie). An Coimisiún Logainmneacha. Dáta rochtana: 2023-06-24.
  2. ↑ "Oulart (Wexford, All Towns, Ireland) - Population Statistics, Charts, Map, Location, Weather and Web Information" (en). citypopulation.info. Dáta rochtana: 2018-12-03.
  3. ↑ "Robert Keen, letter, to Nathaniel Whitaker, 1767 November 30" (2015). doi:10.1349/ddlp.616. 
  4. ↑ "Dunne, Liam - HoganStand". www.hoganstand.com. Dáta rochtana: 2018-12-03.
  5. ↑ "Wexford hold edge in previous meetings". Dáta rochtana: 2018-12-03.
  6. ↑ Kevin Ryan (2008). "Once Removed, Kevin Ryan, Wexford Arts Centre, Wexford, June - July 2008". Circa (125): 96. doi:10.2307/25564962. ISSN 0263-9475. 
  7. ↑ "Mu Cephei" . The Hundred Greatest Stars: 124–125. New York: Springer-Verlag. 
  8. ↑ "O’Connell, Rev. Frederick William, (22 Oct. 1876–19 Oct. 1929), Lecturer in Celtic Languages and Literatures, Queen’s University, Belfast; Extern Examiner to National University, 1914–19, and since 1923; Advising Examiner in Irish to Intermediate Board of Education, 1908–13; Examiner in Irish to Intermediate Board of Northern Ireland, 1923" (2007-12-01). Who Was Who. Oxford University Press. 
  9. ↑ Colin Graham (2010-08). "Irish times: temporalities of modernity". Irish Studies Review 18 (3): 374–376. doi:10.1080/09670882.2010.493036. ISSN 0967-0882. 
  10. ↑ "RTÉ Sport: GAA - Wexford 2-07 Galway 1-08" (2012-01-03). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2012-01-03. Dáta rochtana: 2018-12-03.
  11. ↑ "NETWATCH: Botany's Wayback Machine" (2007-06-15). Science 316 (5831): 1547d–1547d. doi:10.1126/science.316.5831.1547d. ISSN 0036-8075. 
  12. ↑ "Una Leacy - Wexford Camogie" (en-GB). wexfordcamogie.ie. Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2019-12-10. Dáta rochtana: 2018-12-03.
  13. ↑ "Search Results mary leacy - Wexford Camogie" (en-GB). wexfordcamogie.ie. Dáta rochtana: 2018-12-03.
  14. ↑ Abhba (1854-09-16). "Clarendon's “history, of the Irish rebellion.”". Notes and Queries s1-X (255): 224–224. doi:10.1093/nq/s1-x.255.224f. ISSN 1471-6941. 
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=An_tAbhallort&oldid=1244588"