Aasmund Olavsson Vinje
| Aasmund Olavsson Vinje | |
|---|---|
 | |
| Saol | |
| Eolas breithe | Vinje, 6 Aibreán 1818 |
| Náisiúntacht | An Iorua |
| Bás | Gran, 30 Iúil 1870 |
| Cúis bháis | bás nádúrtha (ailse ghoile) |
| Oideachas | |
| Teangacha | Ioruais Nynorsk |
| Gairm | |
| Gairm | iriseoir, file, scríbhneoir, saineolaí dlí agus polaiteoir |
| Discogs ID | 857025 |
Scríbhneoir, file agus gníomhaí teanga Ioruach ab ea Aasmund Olavsson Vinje a rugadh i Vinje (cúige Telemark) ar an 5ú lá de Mhí Aibreáin sa bhliain 1818 agus a fuair bás in Gran (cúige Oppland) ar an 30ú lá de Mhí Iúil sa bhliain 1870.
Is é an cineál Ioruaise a chleachtadh sé ina chuid scríbhinní ná an Nynorsk (nó Landsmål mar a thugtaí ar an leagan sin den teanga san am). Le fírinne bhí sé ar an gcéad scríbhneoir a thosaigh ag scríobh Nynorsk i ndiaidh Ivar Aasen féin.
Is é an dán is clúití a tháinig óna pheann ná Våren - "An tEarrach", agus chuala an saol mór an dán áirithe seo á chanadh sa bhunteanga, ó chuir an ceolchumadóir Edvard Grieg fonn leis go gairid roimh bhás an fhile.
Áirítear Vinje ar fhilí na tréimhse idir eatarthu i ndiaidh bhás Henrik Wergeland (1845) agus teacht an nua-aoiseachais ("briseadh mór na nua-aoise" mar a deir muintir Chríoch Lochlann, det moderna genombrottet as Sualainnis agus det moderne gjennombrotet as Ioruais). Sa bhreis ar a chuid filíochta bhí sé ina iriseoir thábhachtach freisin agus é ina chomhfhreagraí ag an nuachtán Drammens Tidende agus ag a nuachtán féin i Christiania, mar a thugtaí ar Oslo san am sin.
Deirtear go raibh sé in ann dhá thaobh na seithe a fheiceáil ar gach ceist mhór dá raibh faoi chaibidil sa tsochaí agus gurbh é an "radharc dúbailte" (tvisyn ina theanga féin) seo a rinne iriseoir maith de.