Éistibh, a lucht an tighe-se

Chum Iseabail Ní Mheic Cailéin, fl. 1500, an dán Éistibh, a lucht an tighe-se Bean uasal agus file i gcúirt Inbhir Aora a bhí inti. De réir dealraimh, ba bhean nó iníon Chailein í, céad iarla Earra Ghàidheal (†1493). Tá trí dhán an fhile seo caomhnaithe i Leabhar Deadhan Lios Móir: 'Atá fleasgach ar mo thí', Éistibh, a lucht an tighe-se agus 'Is mairg dá ngalar an grádh'.

De réir Thomas Owen Clancy tugann an t-údar le fios sa dán i bhfoirm maíomh gáirsiúil, go bhfuil méid agus cumhacht faoi leith ag bhod sagairt an tí cúirte. Tá amhras curtha i leith bharántúlacht an mhilleáin seo ar an fhile Iseabail, ach gan fhorais shubstaintiúla.

An dán

i Leabhar Deathan Lios Mòir

Estyf, a lucht in ti so,
   re skail na bod breour,
   dy hantyth mo chreissy
   cwt dane skallow dy screyf.

Da leneour bod braiwillycht
   dy vy sin amsyr royn,
   tak far in nvrd ċrawe so
   bod is ċaf mor roynne.

Bod mo haggird horistil
   ga ty go fad sessowy^t,
   otha keynn an quhallavir
   in reyf ata na vackann.

Atta reyf roiravyr
   an sin sne skail breg,
   no^tcha cholai choyravyr
   woa vod arriss es.
                   Estyve.

Aistriúchán go Gàidhlig an lae inniu

Éistibh, a Luchd an tighe-se
re scél na mbod brioghmhar
do shanntaich mo chridhe-sa
cuid dana scéalaibh do sgríobhadh.

Cé líonmhor bod bréagh-bhileach
do bhí san aimsir romhainn
tá aig fear an úird chrábhaidh seo
bod as cho mór righinn.

Bod mo shagairt thuarasdail
cé tá cho fada seasmhach
o tha céin ní chualabhair
an reabh atá ina mhacan.

Atá a riabh ro-reamhar
an sin's ní h-é scéal bréagach
nocha chuala cho-reamhar
mhotha bhod arís. Éistibh.

Aistriúchán go Gaeilge an lae inniu

Éistigí, a lucht a' tí-se
re scéal na mbod bríomhar
do shantaigh mo chroí-sa
cuid dena scéalaibh, scríobhfaidh mé.

Cé líonmhar boid bréa-bhileach
do bhí san aimsir romhainn
tá ag fear an óird chrábhaidh seo
bod as comh mór righin.

Bod mo shagairt thuarastail
cé comh fada seasmhach
ó le cianaibh ní chualadar
an cleas atá ina bhod

Tá a bhod ró-reamhar
ansin is ní hé scéal bréagach
níor chuala bod comh-reamhar
níos móire roimhe. Éistigí.

Naisc

• https://listserv.heanet.ie/cgi-bin/wa?A2=ind0306&L=old-irish-l&P=2231

Tagairtí

• "Poems from the Book of the Dean of Lismore", Quiggin, Cambridge, 1937.
• "Women Poets in Early Medieval Ireland", Thomas Owen Clancy
• "An Leabhar Mór/The Great Book of Gaelic", ed. Theo Dorgan and Malcolm Maclean, 2008.